GÖRME KAYBI OLAN YETİŞKİN BİREYLERİN SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Amaç: Araştırma, görme kaybı olan bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerini değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı bir çalışma olarak planlandı. Gereç ve yöntem: Araştırma, basit rastgele örneklem yöntemi ile belirlenen görme kaybı olan yetişkin bireyler üzerinde, Mart 2021- Mart 2022 tarihleri arasında İstanbul’daki bir şehir hastanesinin Göz Hastalıkları Polikliği’nde gerçekleştirildi (N=100). Araştırma verileri; bireylerin bireysel ve görme kaybı ile ilgili soruları içeren “Bilgi Formu” ve “Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-SOY” aracılığı ile toplandı. Veriler, araştırmacı tarafından yüz-yüze görüşme yöntemi kullanılarak ve soru maddeleri tek tek okunarak dolduruldu. Formların doldurulması, yaklaşık 10-15 dakikada tamamlandı. Elde edilen veriler, tanımlayıcı analizler (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma), bağımsız t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) testi ve Bonferroni testi ile değerlendirildi. Ölçek puanlarında ilişkiyi araştırmak için “korelasyon analizi” uygulandı, uygun istatistiksel analizler ile değerlendirildi. Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalamasının 65.24±12.78 olduğu; büyük çoğunluğunun kadın (%52.0), ilköğretim mezunu (%37.0), evli (%64.0) olduğu ve ailesi ile birlikte (%89.0), büyükşehirde yaşadığı (%87), emekli (%48), gelir giderden düşük (%83.0), sağlık güvencesinin (%93.0) ve kronik rahatsızlığının olduğu (%80.0) belirlendi. Ayrıca görme kaybı olan bireylerin “bilgileri anlama” konusunda Sağlık Okuryazarlığı (SOY) puanlarının en düşük düzeyde, toplam puanın ise, orta düzeyde (61.35±14.84) olduğu saptandı. Yaş, eğitim ve çalışma durumlarının SOY durumunu etkilediği görüldü (p<0.01). Sonuç: Bu sonuçlar doğrultusunda; hemşirelerin görme engeli olan bireylere bakım ve eğitim planlarken sağlık okuryazarlığı düzeylerini belirlemeleri ve bireylerin ihtiyaçlarına yönelik gerçekleştirilebilir uygulamalar geliştirilmesi önerilir. Anahtar kelimeler: Hemşirelik, Görme kaybı, Sağlık davranışı, Sağlık okuryazarlığı.

Anahtar Kelimeler:

görme kaybı, sağlık davranışı, sağlık okuryazarlığı

EVALUATION OF HEALTH LITERACY LEVELS IN ADULT INDIVIDUALS WITH VISUAL LOSS

Objective: The study was planned as descriptive to evaluate the health literacy levels of individuals with visual loss. Materials and methods: The study was conducted with adult individuals with visual loss identified using a simple random sampling method, in the Ophthalmology Polyclinic of a city hospital in Istanbul between March 2021 and March 2022 (N=100). The research data were collected using the "Information Form" and the "Health Literacy Scale-HLS", which included questions on demographics and vision loss of individuals. In collecting the data with face-to-face interviews, the questions were read one by one and the responses of the individuals were recorded by the researcher. The data were collected in approximately 10-15 minutes. The data obtained were evaluated by descriptive statistical methods (number, percentage, mean, standard deviation), independent t-test, one-way analysis of variance (ANOVA) test, and Bonferroni test. Results: It was determined that the mean age of the individuals participating in the study was 65.24±12.78, the majority of them were women (52.0%), primary school graduates (37 .0%), married (64.0%) and lived with their families (89.0%), lived in a metropolitan area (87.0%), retired (48.0%), had a lower income than expenditure (83.0%), had health insurance (93.0%) and chronic illness (80.0%). In addition , it was determined that the HL (Health Literacy) scores of the individuals with vision loss were at the lowest level and the total score was moderate (61.35±14.84) in terms of "understanding information". Additionally, it was observed that age, education and working status affected the HLS status (p<0.01). Conclusion: In line with these results; It is recommended that nurses determine their health literacy levels while planning care and education for visually impaired individuals and develop practical applications for the needs of individuals.

Keywords:

Nursing Vision loss, Health behavior, Health literacy,

PDF

___

Cajita MI, Denhaerynck K, Dobbels F, Berben L, Russell CL, Davidson PM et al. Health literacy in heart transplantation: Prevalence, correlates and associations with health behaviors findings from the International Bright Study. J Heart Lung Transplant, 2017; 36(3): 272-79.
Quaglio G, Sorensen K, Rübig P, Bertinato L, Brand H, Karapiperis T et al. Accelerating the health literacy agenda in Europe. Health Promot Int, 2016; 32(6):1074-80.
Kaya E, Karaca Sivrikaya S. Sağlık okuryazarlığı ve hemşirelik. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 2019; 28(3): 216-21.
Liu C, Wang D, Liu C, Jiang J, Wang X, Chen H et al. What is the meaning of health literacy? A systematic review and qualitative synthesis. Fam Med Community Health, 2020; 8(2): 1-8.
World Health Organization (WHO). [Internet]. https://www.who.int/teams/health-promotion/enhanced-wellbeing/ninth-global conference/health-literacy/. Erişim tarihi: 29.10.2021
Akdeniz C. Ergenlerde Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirliği. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2018.
T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü. 2011. [Internet]. https://sbu.saglik.gov.tr/. Erişim tarihi: 29.10.2021.
Okyay P, Abacıgil F. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Sağlık Bakanlığı Yayınları, 2016.
Barrett SE, Puryear JS. Health literacy: Improving Quality of Care in Primary Care Settings. Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 2006; 17(4), 690-697.
Buja A, Rabensteiner A, Sperotto M, Grotto G, Bertoncello C, Cocchio S et al. Health literacy and physical activity: A systematic review. Journal of Physical Activity and Health, 2020; 17(12), 1259-74.
Uğurlu Z, Akgün H.S. Sağlık kurumlarına başvuran hastaların sağlık okuryazarlığının ve kullanılan eğitim materyallerinin sağlık okuryazarlığına uygunluğunun değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019; 12(1), 96-106.
Bayık Temel A, Çimen Z. Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve sağlık ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2017; 33(3), 105-25.
Wittenberg E, Ferrell B R, Kanter E, Buller H. Health literacy: Exploring nursing challenges to providing support and understanding. CJON, 2018; 22(1), 53-61.