TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN ÖNCÜ GRAFİK TASARIMCILARINDAN İHAP HULUSİ GÖREY

Grafik tasarım, belirli amaçlarla sosyal gruplara belirli mesajlar iletmeyi amaçlayan görsel sanatların disiplinler arası bir dalıdır. Günümüzde, baskı, ekran, hareketli film, animasyon, iç mimari, ambalaj tasarımı gibi birçok ortamda dijital veya dijital olmayacak bir şekilde uygulanabilmektedir. Grafik tasarımın başlangıcı İlk Çağ’a hatta tarih öncesi mağaralardaki betimlemelere dayandırılabilmektedir. Antik Çağ ve Orta Çağ’daki ilk örnekleriyle birlikte uygulamalı sanat olarak grafik tasarımın evrimi on beşinci yüzyılda Avrupa’da matbaanın bulunması ve geliştirilmesine ve Sanayi Devrimi’nde tüketici kültürünün büyümesiyle bağlantılıydı. Osmanlı İmparatorluğu’nda, on beşinci yüzyıldaki öncülerinden sonra 1727 yılında İbrahim Müteferrika ve Said Efendi tarafından İstanbul’da kurulan matbaa ile birlikte ticaret ilişkileri ve kültürel etkileşim, basılan gazete ve dergiler, çeşitli ürünlerin tanıtılması gerekliliği reklamcılığın gelişmesine olanak sağlar. Türkiye’de grafik tasarımının ilk örnekleri dönemin bazı önemli sanatçıları aracılığıyla görülmeye başlanmıştır. Bu öncü tasarımcılar arasında özellikle İhap Hulusi Görey’in devlet desteğiyle ve yönlendirmesiyle yaptığı grafik tasarımları modern ve Batılı bir toplum yaratma projesinin önemli aracıları olmuşlardır. İhap Hulusi Görey (1898, 1986), Türkiye’nin öncü grafik tasarımcılarından biridir. En çok bilinen işleri Türk markaları için yaptığı tasarımlardır. Birçok devlet kurumununun kurumsal kimliğini oluşturmuş ve bunları yaparken aslında yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti’nin görsel kimliğinin oluşturulmasında katkı sağlamıştır. Bu çalışmanın amacı, dünyada ve Türkiye’de grafik tasarımın gelişiminden kısaca söz ettikten sonra Cumhuriyet Türkiyesi’nin öncü grafik tasarımcılarından İhap Hulusi Görey’in yeri ve önemi hakkında çalışmalarından bazı örnekleri inceleyerek bilgi vermektir.

Anahtar Kelimeler:

İhap Hulusi Görey, Grafik Tasarım, Afiş, Türkiye Cumhuriyeti, Tasarım

İHAP HULUSİ GÖREY, ONE OF THE LEADING GRAPHIC DESIGNERS OF THE REPUBLIC OF TURKEY

Graphic design is an interdisciplinary branch of visual arts that aims to convey certain messages to social groups for certain purposes. Nowadays, it can be applied digitally or non-digitally in many environments such as printing, screen, motion picture, animation, interior design and packaging design. The beginning of graphic design can be traced back to the Antiquity and even to the depictions in prehistoric caves. The evolution of graphic design as an applied art, with its first examples in Antiquity and the Middle Ages, was linked to the invention and development of the printing press in Europe in the fifteenth century and the growth of consumer culture in the Industrial Revolution. In the Ottoman Empire, with the printing house established in Istanbul in 1727 by İbrahim Müteferrika and Said Efendi, after its pioneers in the fifteenth century, trade relations and cultural interaction, printed newspapers and magazines, and the need to promote various products enabled the development of advertising. The first examples of graphic design in Turkey began to be seen through some important artists of the period. Among these pioneer designers, especially the graphic designs of İhap Hulusi Görey, made with the support and guidance of the state, became important agents of the project of creating a modern and Western society. İhap Hulusi Görey (1898, 1986) is one of Turkey's leading graphic designers. His best-known works are the designs he made for Turkish brands. He created the corporate identity of many state institutions and, in doing so, actually contributed to the creation of the visual identity of the newly established Republic of Turkey. The aim of this study, after briefly talking about the development of graphic design in the world and in Turkey, is to give information about the place and importance of İhap Hulusi Görey, one of the leading graphic designers of the Republic of Turkey, by examining some examples of his works.

Keywords:

Graphic Design, İHAP HULUSİ GÖREY, Turkish Republic,

PDF

___

Altuntek, N. S. (1993). İlk Türk Matbaasının Kuruluşu ve İbrahim Müteferrika. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, Sayfa: 191-204.
Cosgun, K. (2020). İhap Hulusi Görey. https://www.karikaturculerdernegi.com/onculerimiz/ihap-hulusi-gorey/, Erişim Tarihi: 6 Eylül 2023.
Çamdereli, M. (2000). Bir Terimce Arayışında Reklam. İletişim Fakültesi Dergisi. Sayfa:231-238. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/212752
Cunningham, J. M. (2010). W. A. Dwiggins. https://www.britannica.com/topic/book-publication. Erişim Tarihi: 4 Eylül 2023.
Forrester, R. (2020). History of Printing: From Gutenberg to the Laser Printer.
Galvan, M. (2012). The History of Graphic Design. https://www.flux-academy.com/blog/the-history-of-graphic-design. Erişim Tarihi: 4 Eylül 2023.
Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurumsal Kimliğinin Oluşturulması ve İhap Hulusi Görey. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-80293/genc-turkiye-cumhuriyetinin-kurumsal-kimliginin-olustur-.html Erişim Tarihi: 4 Eylül 2023.
Gündüz, M. (1978). Matbaanın Tarihçesi ve İlk Kuran’ı Kerim Basmaları. https://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11352/1256/G%C3%BCnd%C3%BCz.pdf?sequence=1
Gür, S. (2020). Cumhuriyeti Afişleyen Adam 122 Yaşında. https://www.kentekrani.com/2020/11/28/cumhuriyeti-afisleyen-adam-ihap-hulusi-122-yasinda/ Erişim Tarihi: 4 Eylül 2023.
Kalafat Alpaslan, T. D. (2006). Türk Grafik Sanatının Doğuşu ve İbrahim Müteferrika. Türkbilig Dergisi. Sayı:12, Sayfa: 192-200.
Koçer, D. N. (2022). İhap Hulusi’nin Afişlerinde Modernleşme ve Yeni Yurttaş. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD). Sayı:8, Sayfa:45-52.
Merter, E. (2008). Cumhuriyet’i Afişleyen Adam İhap Hulusi Görey 110 Yaşında. Literatür Yayınları.
Obuz, Ö. (2022). Âdâb-ı Muaşeret Yolunda Nazik Bir Savaş: Saygısızlıkla Savaş Derneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Sayı:22, Sayfa:681-694.
Serin, A. Y. (2006). Türk Afiş Sanatının Abidesi İhap Hulusi Görey (28 Kasım 1898 – 27 Mart 1986). Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. Sayı 6, Sayfa: 119-129.
Tunabaysal, R. (2020). Toplumsal Modernleşmede Bir Figür Olarak İhap Hulusi Görey. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
GÖRSEL KAYNAKLAR
Görsel 1: Kulüp Rakısı şişe etiketi, İhap Hulusi Görey. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-80293/genc-turkiye-cumhuriyetinin-kurumsal-kimliginin-olustur-.html
Görsel 2: Milli Piyango bilet tasarımları, İhap Hulusi Görey. https://www.kentekrani.com/2020/11/28/cumhuriyeti-afisleyen-adam-ihap-hulusi-122-yasinda/
Görsel 3: İhap Hulusi Portresi. https://www.karikaturculerdernegi.com/onculerimiz/ihap-hulusi-gorey/
Görsel 4: İlk alfabe kitabı kapağı, İhap Hulusi Görey, 1932. https://www.kentekrani.com/2020/11/28/cumhuriyeti-afisleyen-adam-ihap-hulusi-122-yasinda/
Görsel 5: İhap Hulusi Görey’in imzası. https://www.kentekrani.com/2020/11/28/cumhuriyeti-afisleyen-adam-ihap-hulusi-122-yasinda/
Görsel 6: Vatandaş bilgilendirme afişi, İhap Hulusi Görey, 1930’lar. https://www.kentekrani.com/2020/11/28/cumhuriyeti-afisleyen-adam-ihap-hulusi-122-yasinda/
Görsel 7: AEG reklam afişi, İhap Hulusi Görey, 1930’lar. https://www.karikaturculerdernegi.com/onculerimiz/ihap-hulusi-gorey/
Görsel 8: Devlet Hava Yolları reklam afişi, İhap Hulusi Görey. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-80293/genc-turkiye-cumhuriyetinin-kurumsal-kimliginin-olustur-.html
Görsel 9: Sümerbank reklam afişi, İhap Hulusi Görey, Kral Matbaası, İstanbul. https://www.kentekrani.com/2020/11/28/cumhuriyeti-afisleyen-adam-ihap-hulusi-122-yasinda/
Görsel 10: Yerli üretim içecek reklam afişi, İhap Hulusi Görey. https://www.karikaturculerdernegi.com/onculerimiz/ihap-hulusi-gorey/
Görsel 11: Mehmet Efendi Kurukahve reklam afişi, İhap Hulusi Görey. https://www.karikaturculerdernegi.com/onculerimiz/ihap-hulusi-gorey/
Görsel 12: Milli Piyango reklam afişi, İhap Hulusi Görey. https://www.kentekrani.com/2020/11/28/cumhuriyeti-afisleyen-adam-ihap-hulusi-122-yasinda/
Görsel 13: Sümerbank reklam afişi, İhap Hulusi Görey. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-80293/genc-turkiye-cumhuriyetinin-kurumsal-kimliginin-olustur-.html
Görsel 14: Millet ve Ordu afişi, İhap Hulusi Görkey. http://www.narmasa.com/tr/m/haberler-etkinlikler/aldirmamazlik-etme-afisi.html
Görsel 15: Ziraat Bankası çiftçi reklamı, İhap Hulusi Görey. https://www.karikaturculerdernegi.com/onculerimiz/ihap-hulusi-gorey/