Yerel İnternet Haberciliğinde Tık Tuzağı: Batı Akdeniz Bölgesi Örneği

Geleneksel medyanın internet ortamına taşınması, haberin üretiminden tüketimine kadar tüm süreci değiştirmiştir. Medya, baskı ve dağıtım gibi büyük giderlerden kurtulmuş, ancak satış gelirlerinden mahrum kalmıştır. Geleneksel medyanın tiraj ve reyting kavramları yerini tık sayısına bırakmıştır. Haberi okuyucuya ücretsiz ve anında ulaştıran yeni medya araçlarının yegane gelir kaynağı dijital reklamdır. Gazetecilik etiği ile tık hedefi arasına sıkışan yeni medya zaman zaman tık tuzaklarına başvurmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Batı Akdeniz Bölgesi’nde yayın yapan yerel internet haberciliği sitelerinin tık tuzağı eğilimlerini incelemektir. Araştırmanın örneklemi, 13 haber sitesinin 7 gün boyunca yayınladığı haber manşetleridir. Örneklem, Biyani ve arkadaşlarının önerdiği sınıflandırma ile analiz edilmiştir. Haber manşetleri, yerel ve ulusal haberler olmak üzere 2 ayrı sınıfta incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar, literatürde sınırlı sayıda bulunan tık tuzağı çalışmalarının sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda yerel haber sitelerinin yayınladıkları yerel haberlere nazaran ulusal haberlerde daha fazla tık tuzağına başvurduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Tık Tuzağı, Medya Etiği, Yeni Medya, Yerel Medya, İnternet Haberciliği

Clickbait in Local Internet Journalism: The Example of the Western Mediterranean Region

The transfer of traditional media to the internet has changed the whole process from the production of the news to its consumption. The media was spared major expenses such as printing and distribution, but was deprived of sales revenues. The concepts of circulation and rating of traditional media have been replaced by the number of clicks. The only source of income of new media tools that deliver the news to the reader free of charge and instantly is digital advertising. The new media, which is stuck between journalism ethics and the click target, sometimes leans to clickbaits. The aim of this study is to examine the clickbait trends of local internet journalism sites broadcasting in the Western Mediterranean Region of Türkiye. The sample of the research is the news headlines published by 13 news sites for 7 days. The sample was analyzed with the classification proposed by Biyani et al. News headlines were analyzed in two separate classes, local and national news. The results obtained were compared with the results of the limited number of clickbait studies in the literature. As a result of the research, it has been revealed that local news sites use more clickbait in the national news they publish compared to local news.

Keywords:

Clickbait, Media Ethics, New Media, Local Media, Internet Journalism,

PDF

___

Acharya, U. (2005). Online media ethics: A study of issues of ethical standard of Nepal’s online media. Kathmandu, Creative Commons.
Agrawal, A. (2016, 14-16 October). Clickbait detection using deep learning, [Conference presentation]. 2nd International Conference on Next Generation Computing Technologies (NGCT-2016), Dehradun, India.
Akyüz, S. S. (2019). 31 mart 2019 yerel seçimleri öncesi son dakika haber bildirimlerinin içerik analizi: Haber türleri, tık tuzakları ve iktidar-muhalefet haberlerinin dağılımı. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2), 153-167.
Alan, S. (2019). Tanzimat Dönemi (1831-1876) Osmanlı Basını ve Vakayii Mısriyye. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, 3, 46-56, E-ISSN: 2667-727X.
Basmacı, G. (2018). İnternet Haberciliği: Kuram, Uygulama ve Eleştiri. İçinde K. Duman (Editör), İnternet Gazeteciliğinde Etik Değerler ve Güncel Tartışmalar. (ss. 227-244). İstanbul, Beta Yayınları.
Binark, M. & Bayraktutan, G. (2013). Ayın karanlık yüzü: yeni medya ve etik. Kalkedon Yayınları.
Bingöl, M., & Yanık, H. (2021). Tık tuzağı habercilik çerçevesinde kamu-ticari haber sitelerinin karşılaştırılması: trthaber.com ile milliyet.com.tr örneği. Yeni Medya, 11, 18-37. E-ISSN: 2587-1285, https://doi.org/10.34189/ymd.2021.11.002.
Biyani, P., Tsioutsiouliklis K., & Blackmer, J. (2016, February 12-17). 8 amazing secrets for getting more cliks: Detecting clickbaits in nfews streams using article informality. [Conference presentation] Proceedings of the Thirtieth AAAI Conference on Artificial Intelligence (AAAI-16), Phoenix, Arizona USA.
Bilgi Teklnolojileri Kurumu [BTK]. (2013). 2012 yılı Türkiye haberleşme sektörü raporu. Bilgi Teknolojileri Kurumu, Ankara.
Çavuş, S., & Ede, N. (2021). Tık odaklı habercilik: Türk internet haber medyası üzerine bir içerik analizi. Selçuk İletişim Dergisi, 14(1): 23-54. https://doi. org/10.18094/JOSC.811590
Çelik, R. (2020). Tık odaklı habercilikte “tık yemi” taktiği: Koronavirüs (kovid-19) örneği. Social Sciences Research Journal, 9(2), 14-25.
Deloitte Danışmanlık A.Ş. (2022) Deloitte Digital Türkiye’de tahmini medya ve reklam yatırımları 2022 ilk 6 ay raporu.
Deniz, Ş., & Korap Özel, E. (2018). Google gazeteciliği: Dijital çağda bir ‘gerekli kötü’ olarak SEO haberleri ve haberin ‘tık’ uğruna deformasyonu Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 55, 77-112. https://doi. org/10.26650/CONNECTIST2018-0007
Deuze, M. (2003). Different types of news media online. New Media & Society, 5(2), 203–300.
Dönmez, H. (2010). İnternet haberciliğinde tıklanma kaygısı ve “kapan” manşetler. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 14, 105- 129.
Geçkil, A. (2019). Haber siteleri ve sosyal medya sayfalarındaki tıklama tuzağının belirlenmesi. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
Gönenç, E. Ö., & Kılınç, H. (2020). İletişim Çalışmaları 2020. İçinde A. İşman, A. Z. Özgür, & M. Öztunç (Editörler), İnternet gazeteciliği ve etik. (ss. 97-116). Sakarya Üniversitesi Yayınları.
Gürkan, P. S. (2002). İnternet gazeteciliğinin geleneksel medya yapısı üzerine etkileri. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Işık, U., & Koz, K. A., (2014). Çöp yığınlarında haber aramak: İnternet gazeteciliği üzerine bir çalışma. E-Journal of New World Sciences Academy, 9(2), 27- 43.
İnce, M. (2018). İnternet haberciliğinde çok tıklanma beklentisi ve tuzak başlıklar. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 297- 313.
Kahraman, S., & Temel, F. (2022). Sosyal içerik üreten internet sitelerinde clickbait yansımaları. Erciyes Akademi, 36(2), 539-558, https://doi. org/10.48070/erciyesakademi.1066782.
Kalsın, B. (2016). Geçmişten geleceğe internet gazeteciliği: Türkiye örneği. The Journal of Academic Social Science Studies, 42, 75-94.
Kasım, M., & Arıcan, B. (2022). Dijital medya gazeteciliğinde tık tuzağı habercilik üzerine bir analiz. Route Educational & Social Science Journal, 9(4), 278-287, http://dx.doi.org/10.17121/ ressjournal.3188.
Kazaz, M. & Akyüz S. S. (2019). Sahte haber, Literatürk Yayınları.
Kortak, N. (2020). İnternet gazeteciliğinde tık tuzağı bağlamında etik sorunlar: Clickbait haberler. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
Narin, B. (2017). Gazetecilik 2.0. İlk Baskı, Gece Yayınları.
Özdemir, S. (2018). Kuzey Kıbrıs’ta üniversite öğrencilerinin “tık tuzağına” karşı tutum ve eğilimleri. [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kıbrıs.
Özel, E. K., & Deniz, Ş. (2019). Tık ve etik arasında sıkışan gazetecilik: İnternet gazeteciliğinin ortaya çıkardığı yeni etik sorunlar ve gazetecilerin konuya bakış açısı üzerine bir araştırma. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 443-466, ISSN: 1308-3198.
Özyal, B. (2016). Tık odaklı habercilik: Tık odaklı haberciliğin Türk dijital gazetelerindeki kullanım biçimleri. Ege Üniversitesi, Global Media Journal TR Edition, 6(12), 273-301.
Pavlik, J. V. (2001). Journalism and new media. Columbia University Press.
Peker, M. R., & Acar Şentürk, Z. (2021). İnternet gazeteciliğinde etik bir sorun: Tık tuzağı kullanımı. Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(42), 1260-1271.
Plaza, B. (2011). Google Analytics for measuring website performance. Tourism Management, 32, 477-481, https://doi.org/10.1016/j. tourman.2010.03.015
Potthast, M., Gollub, T., Komlossy, K., Schuster, S., Wiegmann, M., Fernandez, E. P. G., Hagen, M., & Stein, B. (2018, August 20-26). Crowdsourcing a large corpus of clickbait on Twitter. [Conference presentation]. Proceedings of the 27th International Conference on Computational Linguistics, 1498–1507, Santa Fe, New Mexico, USA.
Sağar, M. E. (2022). Yetişkinlerde sosyal medya bağımlılığının yordayıcısı olarak psikolojik esneklik ve problem çözme becerileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 179-192. https://doi.org/10.20875/ makusobed.1080674
Similarweb LTD 2023. (2023, March 1). https://www. similarweb.com
Söğüt, Y., & Öngel, A. (2022). Yeni medyadijitalleşme ve tık odaklılık: Habertürk ve Hürriyet Gazetesi örneği. Esam Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 212-230. https://doi. org/10.53662/esamdergisi.1073093
Şahin, Z. B., & Birincioğlu, Y. (2022). Tık odaklı başlıklar ve okuyucu refleksleri üzerine bir araştırma: Odak grup çalışması. TRT Akademi, 7(14), 236- 261. https://doi.org/10.37679/trta.1013651
Shu, K., Wang, S., Le, T. Lee, D., & Liu, H. (2018, November 17-20). Deep headline generation for clickbait detection. [Conference presentation]. 2018 IEEE International Conference on Data Mining, Singapore. https://doi.org/10.1109/ ICDM.2018.00062
Tanton, N. E. (1979). UK Teletext-evolution and potential. IEEE Transactions on Consumer Electronics, CE-25(3), 246-250.
Tokgöz, O. (1981). Temel gazetecilik. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (26 Ağustos 2022). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. Türkiye İstatistik Kurumu, 45587 sayılı haber bülteni, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/ Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)- Kullanim-Arastirmasi-2022-45587
Uluç, G. (2001). Basın ve etik. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 11, 83-93.
Vural, N. E., & Sütcü, C. S. (2019). Çevrimiçi gazetelerde ziyaretçi trafiği ve ziyaretçi süresini artırmaya yönelik metotlar. Yeni Düşünceler, 11, 19-34.
Welch, H. (2022). Want to go places? Just tap that clickbait. Times Record News.
Yalınız, M. F., & Özsoy, S. (2022). Yerel internet gazetelerinin tık sayısını arttırmak için kullandıkları yöntemler: Bolu örneği. Yeni Medya, 12(Bahar), 156-181. https://doi. org/10.55609/yenimedya.1070683.
Yazar, A. (2021). Yeni medya gazeteciliğinin dönüşümüne dair nitel bir araştırma: Muhabirlerin ve editörlerin basın etiği bağlamında tıklama tuzağına ilişkin algıları. [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
Yeniceler Kortak İ. (2022). İnternet gazeteciliğinde “son dakika” başlığıyla atılan tık tuzaklı haberlerin etik çerçeveden incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 488-503.
Yüksel, E., Gürcan, H. İ., Keskin Vural, İ. & Birsen H. (2013). Haber yazma teknikleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Loewenstein, G. (1994). The psychology of curiosity: A review and reinterpre- tation, Psychological Bulletin, 116(1), 75–98.