Eskişehir’de Güvercin Yarışlarının Halk Bilimsel İncelenmesi

Güvercinin evcilleştirilme tarihi eskilere dayanmaktadır. Güvercinin hafıza ve yer yön yeteneğini keşfeden insanlar, onu haberleşmede bir aracı olarak kullanmış-tır. Dünyanın birçok yerinde farklı inanışlarda yer alan güvercin Türk kültüründe ve İslamiyet’te de önemli bir yere sahiptir. Güvercin günümüzde bir uğraş ola-rak yetiştirilmektedir. Belirli ırk ve özelliklere sahip olan güvercinler yetiştiricileri olan seyisler arasında da gruplaşmalara ve ayrı kültür ortamları oluşmasına yol açmıştır. En belirgin güvercin yetiştirme grupları süs güvercinleri, posta güvercin-leri, yarış güvercinleri, oyun güvercinleri şeklindedir. Her biri kendi içerisinde federasyona bağlı olarak dernekler kurulmuştur. Bu derneklerde yarışlar düzen-lenmekte ve yarış sonuçlarına göre güvercinlere damızlık olarak değer biçilmek-tedir. Her bir güvercin grubunun yarışı kendine özel kurallara, mekâna, malze-meye ve ödüle sahiptir. Yurtdışında ve Türkiye genelinde yarışmalar düzenlen-diği gibi her il kendi içerisinde de yarışlar düzenleyebilmektedir. Makalede; Eski-şehir’de bulunan güvercin ırk ve gruplarından, derneklerinden, yarış öncesi ve sonrasından, seyislerin yarış esnasındaki tutumlarından söz edilmiştir. Teknolo-jinin etkisiyle yarışların oldukça sistemli yürütüldüğü gözlenirken, şehirleşmenin kültür ortamını dağıtmaya başladığı ve yarışları zorlaştırdığı tespit edilmiştir. Unutulmaya yüz tutmuş gelenekselleşen bir kültüre ait bilgilerin gün yüzüne çıkarılmış ve değeri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Eskişehir, güvercin, güvercin yarışları, güvercin dernekleri, güvercin ırkları

Folkloric Analysis of Pigeon Races in Eskişehir

The domestication of pigeons dates back to ancient times. People who discove-red the memory and direction abilities of pigeons used them as a means of communication. Pigeons have a place in different beliefs in many parts of the world and they have an important place in Turkish culture and Islam. Today, pigeon keeping is a profession. Pigeons of certain breeds with certain characte-ristics have led to the formation of groups and separate cultural environments among their breeders. The most prominent pigeon types are fancy pigeons, homing pigeons, racing pigeons, and game pigeons. Associations affiliated to the federation have been established. Races are organized by these associati-ons and pigeons are evaluated as animals for breeding according to the race results. The race of each pigeon group has its own specific rules, venue, mate-rial, and prize. Races are held abroad and throughout Turkey, and each province can organize races as well. In the article, the breeds and groups of pigeons in Eskisehir, their specific associations, the periods before and after races, and the attitudes of the grooms during the race were discussed. While it was observed that the races were carried out quite systematically with the effect of techno-logy, it was determined that urbanization began to cause damage to the cultu-ral environment and made the races more difficult. The knowledge of a traditi-onalized culture on the verge of being forgotten was elucidated and its value was revealed.

Keywords:

Eskisehir, pigeon, pigeon races, pigeon associations, pigeon breeds,

PDF

___

Aça, Mehmet (2019). Toplumlaşma ve Toplumsallaşma Eşiğinde Kültür. Halk Bilimi El Kitabı. Ed. Mustafa Aça. Ankara: Nobel Akademik Yayınları, 1-12.
Büyükokutan, Aslı (2008). “Dalaman Yöresinden Tespit Edilmiş Avcılıkla İlgili İnanç ve Uygulamalar Üzerine Bir Değerlendirme”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 23: 7-26.
Caferoğlu, Ahmet (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Eren, Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
“Güvercin”. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Haviland, William A. vd. (2008). Kültürel Antropoloji. Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Işık, Nermin ve Er, Ayşe (Ed.) (2017). Güvercin El Kitabı. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri.
Malinowski, Bronislaw (2016). Bilimsel Bir Kültür Teorisi. Çev. Deniz Uludağ. Ankara: Doğubatı Yayınları.
Özdemir, Tuğçe (2021). “Eskişehir’de Güvercin Yetiştirme Kültürü”. Ed.: Mehmet Ali Yolcu, Mustafa Aça. Motif Vakfı Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu-II Tam Metin Bildirileri 16-18 Nisan 2021). İstanbul: Motif Vakfı Yayınları, 113-133.
Yılmaz, Orhan (2012). Güvercin (Columba Livia) Yetiştiriciliği. Ankara: Veni Vidi Vici Yayınları.
URL-1:“Altınbilek, Cemil. “Güvercinleri Tanıyalım”. Türkiye Güvercin Federasyonu”. http://www.gufed.com/MakaleGoster.aspx?ID=2 (Erişim: 12.05.2020).
URL-2:“Güvercinler ve Haber Güvercinleri Hakkında Bilgi”.https://www.nkfu. com/ guvercinler-ve-haber-guvercinleri- hakkinda-bilgi/. (Erişim: 01.09.2021).
URL-3: “Güvercinler ve Tarih”.https://kuscu-wien.tr.gg/G.ue.vercinler-ve-Tarih. htm. (Erişim: 12.05.2020).
URL-4: “Güvercin Yarışı”. https://stringfixer.com/tr/Pigeon_racing.(Erişim: 02.09.2021).
URL-5: “Posta Güvercin Kümesleri”.https://www.xn--kmes-0ra.com/collections/ posta-guvercinleri. (Erişim: 02.09.2021).
URL-6:“Posta Güvercini ve Özellikleri”.https://www.petlican.com/ blog/guvercinler/posta-guvercini-ve-ozellikleri/. (Erişim: 02.04.2021).
URL-7: “Posta Güvercin Yarışları ve Bir Güvercini Şampiyon Yapabilmek”. Posta Güvercinim.https://postaguvercinim.net/posta-guvercin-yarislari-ve-bir-guvercini-sampiyon-yapabilmek. (Erişim: 02.09.2021).
URL-8: “Tarihten Günümüze Türkiye’de Güvercin (Columba livia) Yetiştiriciliği”. Yarış Güvercini. https://www.yarisguvercini.com/haber/53. (Erişim: 02.09.2021).
KK-1: Ahmet Göçen, 1961, Eskişehir/Sivrihisar, İlkokul Mezunu, Emekli, 19.09.2019.
KK-2: Hasan Edirne, 1969, Eskişehir, Lise Mezunu, İşçi, 04.07.2019.
KK-3: İrfan Okay, 1968, Eskişehir, Lise Mezunu, Muhtar, 04.07.2019.
KK-4: Mehmet Yılmaz, 1979, Isparta, Lise Mezunu, İşçi, 16.05.2019.
KK-5: Nedim Güçlü, 1964, İzmir/Buca, Ortaokul Mezunu, Müteahhit, 04.07.2019.
KK-6: Rahmi Özdemir, 1964, Eskişehir/Çifteler, Ortaokul Mezunu, Emekli/Terzi, 14.05.2019.
KK-7: Sinan Yıldız, 1968, Bulgaristan/Şumnu, Ortaokul, Emekli, 28.06.2019.