Selçuklu'da Bir Sosyal Hizmet Kurumu Örneği: Kayseri Gevher Nesibe Şifahanesi

On birinci yüzyıldan itibaren, Türk devletlerinin kurulduğu yerlerde bazı sosyal merkezler yükselmeye başlanmıştır. Anadolu'da Selçuklular da yerleştikleri topraklarda yeni sosyal hizmet kurumları oluşturarak toplumun kaynaşmasını ve halkın ihtiyaçlarının giderilmesini amaç edinmişlerdir. Bu amaçla mabet, medrese, mektep, imaret, zaviye, kütüphane ve Darüşşifalar gibi vakıf kurumlarını halkın hizmetine sunmuşlardır. Darüşşifalar, temelde, birer sosyal yardım kurumu olarak tesis edilen hastanelerdir ve en çarpıcı özellikleri bu hastanelerde hastaların tıbbi bakımlarının ve tedavilerinin parasız yapılmış olmasıdır. Bu yönüyle özel olarak Darüşşifalar, genel olarak tüm vakıf eserleri Türk devlet geleneğinde sosyal devlet anlayışının bir tür öncüsü olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Hizmet, Darüşşifa, Kayseri Gevher Nesibe Hastanesi

A Social Service Center In Seljuklu: Kayseri Gevher Nesibe Hospıtal

Since the eleventh century, some social centers have started to rise in places where Turkish states have been established. In Anatolia, the Seljuks established new social service institutions on the grounds they had settled and aimed at the integration of the society and the elimination of the needs of the people. For this purpose, they established such foundation institutions as temple, madrasa, school, imaret, zawiya, library for service of the people. Darüşşifas are basically the hospitals that are established as social welfare institutions and the most striking features are that the medical care and treatment of the patients are made free of charge in these hospitals. In this regard, all monuments built and institutions founded by foundations, particularly Darüşşifas, can be viewed as pioneering institutions which are reflections of social state approach in Turkish state tradition. .

Keywords:

Social Services, Darüşşifa, Kayseri Gevher Nesibe Hospital,

PDF

___

Acıduman, A. (2010). Darüşşifalar Bağlamında Kitabeler, Vakıf Kayıtları ve Tıp Tarihi Açısından Önemleri-Anadolu Selçuklu Darüşşifaları Özelinde, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 63(1). s. 9-15.
Altıntaş, A. (2012a). "Anadolu Selçukluları ve Osmanlılar'da Tıp ve Darüşşifalar", Anadolu ve Osmanlı Şefkat Abideleri Şifahaneler (ed. Kılıç, A.). Diasan Basım. s. 61-64.
Altıntaş, A. (2006) Gevher Nesibe Maristanı Kaynak Bilgileri ve 1956'daki Tamiratı. IX Türk Tıp Tarihi Kongresi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Çantay, G. (ed) (1992), Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Çantay, G. (2006), Gıyaseddin Keyhüsrev ve Tıp Medresesi ve Gevher Nesibe Darüşşifası'nın Yeniden Değerlendirmesi, IX Türk Tıp Tarihi Kongresi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Çelik, R. (2016), Sosyal Hizmet Tarihi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
Doğan, Ş. N. (2013), Ortaçağ'da Anadolu'nun Eğitim Mekânları: Selçuklu Medreseleri- Darüşşifalarından Örnekler, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 28(2), s. 429-443.
Döğer, F. Kurum, M. (2012). Tıp Tarihi Müzeleri. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 13(1): s. 43-46
Erkan, M, Şahin S. (1982). Türklerde Müzikle Ruh ve Sinir Hastalıklarının Tedavisi. Kayseri Üniversitesi Gevher Nesibe Bilim Haftası ve Tıp Günleri. Kayseri 11 – 13 Mart 1982. s. 572-579.
Ünver, A.S. (1940) Selçuk Tababeti. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kemaloğlu, M. (2014). XI.-XIII. Yüzyıl Türkiye Selçuklu Devletinde Darüşşifalar. Hikmet Yurdu, Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi. Cilt 7. Sayı 13. s. 289-301.
Köker, A. H. (1991). Gevher Nesibe Tıbbiyesinde Çalışan Hekimler ve Müderrisler. Selçuklu Gevher Nesibe Sultan Tıp Fakültesi Kongresi. Kayseri.
Kılıç, A. (2012). Şifahanelerde Mimari Yapı, Anadolu ve Osmanlı Şefkat Abideleri Şifahaneler. Diasan Basım. s. 65-69.
Saygın, T. Songur, H. (2014). Şifahaneden Hastaneye: Sağlık Kuruluşlarının Değişimine Genel Bir Bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı:19
Şevki, O. (1991). Beşbuçuk Asırlık Türk Tababeti Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
Tekiner, H. (2006). Gevher Nesibe Darüşşifası. Kayseri: Bölge Kayseri Eczacı Odası.
Tekiner, H. (2006). Gevher Nesibe Darüşşifası Ortaçağda Öncü Bir Tıp Kurumu. Ankara: Kalkan Mat.
Yılmaz, S. (2013). The Prominent Health Institutions (Darü'ş-şifas) and Their Functions in Anatolia From Turkic Conquest the Ottoman Era. Ankara: Bilkent University,.