Müellifi Meçhul Bir "Sad Kelime-i Hz. Ali" Risalesi

Bilindiği üzere Türk-İslam Edebiyatı temelde Kur’an-ı Kerim olmak üzerehadis, fıkıh ve tefsir gibi İslam dini açısından mühim olan kaynaklar üzerineinşa edilmiştir. Bu açıdan, edebiyat tarihimizde başta tevhit, münacat,na’at, yüz hadis, şefaatname ve kırk hadis tercümeleri olmak üzere dinîedebiyat ürünleri önemli bir yer tutmaktadır. Hz. Peygamberle beraberonun dört halifesinin hayatları ve şahsiyetleri çerçevesinde başta methiye,hilye, menkıbe gibi edebî türlerin oluştuğunu görmek mümkündür. Butürün en önemlilerinden biri de şüphesiz bu halifelere ait olan bir takımözlü sözlerin yani vecizelerin tercüme ve şerhinden meydana gelenlerdir.Bu çalışmamızda Hz. Alî’ye ait olduğu kabul edilen ve Cāhız (ö. 255/869)tarafından derlenmiş yüz vecizenin Türkçe manzum tercümesi konu edilecektir.Söz konusu çalışmamızda bu metin hakkında bilgiler verilmekte veakabinde risalenin tenkitli metni sunulmaktadır. Eserin elde edilen yazmanüshasında mütercimin adı, kimliği ve tercüme tarihi ile ilgili herhangi birbilgi yer almamaktadır. Elimizde bulunan nüshada Sad Kelime-i Hz. Alî’yimanzum olarak Türkçeye çeviren şair, eserinde mukaddime, sebeb-i telifve hatimeye yer verme ihtiyacı hissetmemiştir. Şair burada evvela Arapçavecizelere yer vermiş daha sonra onları kıta nazım şekliyle Farsça’ya,ardından aruz vezniyle Türkçe’ye aktarmıştır. Nüshanın dil hususiyetleriçevirinin 17. veya 18. yüzyıla ait olduğunu düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kırk Hadis, Hz. Alî sad kelime, Vecize

As known, Turkish-Islamic Literature is built mainly on Quran and alsosuch sources as hadith, fiqh and exegesis which are important regardingthe religion of Islam. In this regard, religious literature works have a greatplace in the history of literature notably tawhid, munâdjât, naat, hundredhadiths, intercessions, fourty hadiths. And it is possible to see the literatureworks such as praise, hilya and legends on the life and personality of Muhammad(pbuh) and his four khalifas. And one of these works is doubtlessis the translation and the interpretation of dictums that belong to thesekhalifas. And this study is the poetic translation of text of the hundred dictumsthat are regarded to have belonged to St. Alî and composed by Cahız(ö. 255/869). First of all, we give knowledge on this text, and subsequentlywe make a critical edition of the risalah. Unfortunately there is no informationof the name-personality of the translator and the date of the translation.In this manuscript, the poet who translated the hundrend dictums ofSt. Alî in a poetic way, didn’t need to give place to an introduction, contentand a conclusion part. The poet here primarily give place to Arabic dictums,and then translated them to Persian in a poetic way, and to Turkish inaruz prosody. The linguistic content of the manuscript make us think thatthe translation belong to 17th or 18 th century

Keywords:

Forty Hadith Hz. Alî, Vecize. Hundred saying of Hz. Alî, aphorism,

PDF

___

ÂDİL b. Alî, Sad Kelime-i Alevî, Meşhed 1382/2003 (İntişârât-ı Âsitân-ı Kuds-ı Razavî).
ATEŞ Ahmed, “Raşîd al-Dîn Vatvat’ın Eserlerinin Bāzı Yazma Nüshaları”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, cilt 10, sayı 14,.İstanbul 1959,
CEYHAN Adem, Türk Edebiyatında Hz. Alî Vecizeleri, Öncü Yayınları, Ankara 2006.
CEYHAN Adem, “Vahdetî’nin Sad-Kelime-i Hazret-i Murtaza Tercümesi”, Gazi Üniversitesi Ahilik Araştırmaları Dergisi, cilt I,sayı 1 Ankara 2004.
CEYHAN Adem, “Eski Türk Edebiyatında Sad-Kelime-i Alî Derleme Tercüme ve Şerhlerine Dair”, Celal Bayar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 1,Manisa 1997,
CEYHAN Adem, “Eski Bir Vecizeler Kitabı: Edāyî’nin Sad-Kelime-i Alî Tercümesi” Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt III, sayı 1.yıl Manisa 2005.
CEYHAN Adem, “Şirvanlı Hatiboğlu Habîbullāh’ın Hz. Alî’den Yüz Söz Tercümesi” Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi cilt:13, sayı:3, Manisa 2015.
CEYHAN Adem, Emsāl-i Alî, Hazret-i Alî’nin Hikmetli Sözleri, Çev. Muallim Nācî, haz. Ādem Ceyhan, Buhara yayınları, İstanbul 2011.
CEYHAN Adem, Reşîdüddin Vatvat, Hazret-i Alî’nin Yüz Sözü Gül-i Sad Berg, Çeviren Hocazāde Abdülaziz Efendi, Hazırlayan Ādem Ceyhan, İstanbul, 2008.
CEYHAN Adem, Ahlāk Düsturu- Hazret-i Alî’nin Şiir ve Vecizelerinden Seçmeler, Çeviren Ahmed Rāşid, haz. Adem Ceyhan, Buhara yayınları, İstanbul 2010.
CEYHAN Adem, Muhammet Özdemir, “Hz. Alî’ye Ait Yüz Sözün Manzum Bir Tercümesi”,Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 10, İstanbul 2013.
CEYHAN Adem, “Harîmî’nin Hz.Alî’den Kırk Vecize Tercümesi”, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, cilt I, sayı 2, Manisa 2003
CEYHAN Adem, Muhammet Özdemir, “Hz. Alî’ye Ait Yüz Sözün Manzum Bir Tercümesi”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, sayı 10, İstanbul 2013.
CEYHAN Adem, “Usûlî’nin Hadis ve Vecize Tercümeleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, cilt XXX, İstanbul 2003.
CEYHAN Ādem, ve Hasan CANKURT, “Vardarlı Bir Hocadan Dostlara Armağan: Hz. Alî’nin Yüz Sözünün Şerhi: Tuhfetü’l-ihvān”, Uluslararası Balkanlarda Türk Varlığı Sempozyumu Bildirileri, cilt 1, haz. Ünal Şenel, Manisa 2012.
DEVELİOĞLU Ferit,Osmanlıca-Türkçe Aniklopedik Lüğat, Aydın yayınları, Ankara 1998
ERTUĞRUL Alî Sad Kelime Geleneği ve Sefîne-i Tebriz İsimli Mecmuada Yer Alan Sad Kelime Örneği, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt XVII, sayı 2. Sivas 2013.