Molla Sadra'da Zihni Varlık

Zihni ve öznel varlık meselesi İ?slam felsefesi ve kelamının eski meselelerindenbiri olup ilmin tahakkuk ve beyanında önemli bir role sahiptir. Buçalışmada bu konunun İ?slam felsefesinin ibdai meselelerinden biri olduğubeyanından sonra Molla Sadra’nın düşünceleri ekseninde zihni varlığın ispatınındelilleri ele alınmıştır. Molla Sadra’ya göre zihne gelen her makule-süna-i yaygın yüklenti ile değil- öncelikli zati yüklenti ile o makuleninkendisidir ve zihinde mefhum unvanıyla şekil bulun şey hakikati ve özüitibarıyla nefsani niteliktir. Nihayetinde de zihni ve öznel varlık hakkındadillendirilen nazariyelerin filozofların nazariyesi, izafe nazariyesi ve şebeh(gölge) nazariyesi adı altında açıklanmış ve incelenerek eleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Zihni varlık, nesnel varlık, süna-i yaygın yüklenti, öncelikli zati yüklenti, Sadr’ul-Mutallihin

The issue of mental mode of existence is one of the old frequentlydiscussed topics in Islamic philosophy and theology playing a strikingrole in the manner of realization and explanation of knowledge. Emphasizingthe point that this issue is a novel one in Islamic philosophy, the presentarticle deals with the arguments behind proving the mental mode ofexistence with special focus on the doctrine of MullaSadra. According tohim, each category occurring to the mind is the very category based onthe primary essential predication rather than on the common technicalpredication; and what occurs to the mind as a concept is a mental qualityin its essence and reality. Finally the prevalent views on mental mode ofexistence are raised and analyzed in the framework of the theory of thetheosophers, that of relation, and that of Shabah.

Keywords:

mental mode of existence, primary essential predication, common technical predication, Sadr al Mutaallihin,

PDF

___

Allame Tabatabai, Muhammed Hüseyin. Bidayet’ul-Hikme,. Kum: İ?ntişarat-ı Dar’ul-İlm, 1377. —. Nihayet’ul-Hikme. Tahran: İ?ntişarat-ı el-Zehra, 1390.
Amuli, Abdullah Cevadi. Rahika-i Maktum. Kum: İ?ntişarat-ı İsra, 1382.
Dinani, Gulam Hüseyin İ?brahimi İ?brahim. Felsefe Suhreverdi. Tahran: İntişarat- ı Hikmet, 1382.
er-Râzî?, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ö? mer Fahreddin. el-Mebahis’ul- Maşrikiye. Kum: İ?ntişarat-ı Bidar, Trs .
İbni Sî?nâ, Ebû Ali Hüseyn b. Abdillâh b. Alî?. el-İşarat vel-Tenbihat (Hemrah Şerh-i Hace Nasreddin Tusi). Tahran: Neşr-i Kitap, 1403. —. Talikat. Kum: Mektebet’ul-İ?lam’ul-İ?slami, 1404.
Kuşçu, Fazıl. Şerh’u Tecrid’ul-İtikad. Kum: Mektebet’ul-İlam’ul-İslam, 1414.
Lahici, Abdulrezzak b. Ali. Şevarik’ul-İlham. Tahran: Mektebet’u Farabi, Trs.
Molla Sadra, Sadrüddî?n Muhammed b. İ?brâhî?m eş-Şî?râzî?. el-Hikmetü’l-Müte’âliye fî Esfâri’l-Akliyyeti’l-Erba’a. Kum: Menşuratu Mustafevi, 1383. —. el-Şevahid’ul-Rububiye. Farsça Çeviri Cevad Muslih. Tahran: İ?ntişarat-ı Suruş, 1366.
Mutahari, Murteza. Mecmua-i Asar. Tahran: İ?ntişarat-ı Sadra, 1380.
Nuşin, Gulam Hüseyin Rızanejad. Hikmetname Şerh ve Hevaşi-i Menzume-i Hikmet-i Hacı Molla Hadi Sebzevari . Tahran: İ?ntişarat-ı el-Zehra, 1380.
Sebzevari, Molla Hâdî? b. Mehdî? b. Hâcı Mirzâ. Mecmua-yı Resail-i Felsefi. Tahran: İntişarat-ı Encumen-i İ?slami, 1360.
Şirazi, Seyyid Razi. Dersha-yı Şerh-i Manzume. Tahran: İ?ntişarat-ı Hikmet, 1383.
Tusi, Hace Ebû Cafer Nasirüddin Muhammed b. Muhammed b. Hasan. Tecrid’ul- İtikad. Kum: Mektebet’ul-İ?lam’il-İ?slami, 1407.
Yezdi, Mehdi Hairi. İlm-i Külli. Tahran: İ?ntişarat-ı Hikmet, 1404.