Seydi AYDOĞAN, Mehmet ŞAHİN, Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Berat DEMİR, Sümeyra HAMZAOĞLU, Enes YAKIŞIR

Sulu Koşullardaki Ekmeklik Buğday Islah Materyallerinin Kalite Özellikleri Açısından Islah Programı Kapsamında Değerlendirilmesi

Bu araştırma, farklı lokasyonlardaki ön verim, verim ve bölge verim denemelerindeki ekmeklik buğday genotiplerinin kalite performanslarının belirlenmesi amacıyla 2010-2015 yılları arasında sulu koşullarda yürütülmüştür. Çalışma boyunca ekmeklik buğday ıslah materyallerinin bazı kalite özellikleri (bin tane ağırlığı, protein oranı, Zeleny sedimantasyon, reolojik özellikler (miksograf, farinograf ve ekmek hacmi) incelenmiştir. Sulu koşullardaki 828 ekmeklik buğday genotipinin (ön verim 408, verim 210 ve bölge verim 210) kalite analizleri yapılmış, elde edilen veriler değerlendirilerek seleksiyona katkı sağlanmış ve 138 genotip (ön verim 69, verim 36 ve bölge verim 33) ileri kademelere aktarılmıştır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde seçilen hatlarda ortalama bin tane ağırlığı 37.43 g, protein oranı %12.78, Zeleny sedimantasyon değeri 41.91 ml, miksograf gelişme süresi 2.63 dk., miksograf pik alanı 123.5 Nm, farinograf su absorbsiyonu %62.46 ve ekmek hacmi 465.50 cm3 olarak tespit edilmiştir. Buğday ıslah programları, ekmeklik buğday verimini ve kalitesini artırmaya odaklanmıştır. Ekmeklik buğday ıslah programlarındaki materyallerin kalite yönünden değerlendirilmesi kaliteli çeşitlerin geliştirilmesinde önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday, ıslah, kalite, seleksiyon

Assesment of Bread Wheat Breeding Materials in Terms of Quality Traits Within The Scope of Breeding Program

This research was carried out to determine the quality performances of bread wheat genotypes in the pre-yield, yield and advanced yield trials in different locations during the 2010-2015 years in irrigated conditions. During the study, some quality traits of bread wheat breeding materials (thousand kernel weight, protein content, Zeleny sedimentation, rheological properties (mixograph, farinograph and bread volume) were examined. The quality analyzes of 828 bread wheat genotypes (pre-yield 408, yield 210 and advanced yield 210) in irrigated conditions were done and contribution to selection was provided by evaluation of the obtained data and 138 genotypes (pre-yield 69, yield 36 and advanced yield 33) were transferred to advanced stage. In the selected lines of pre-yield, yield and advanced yield trials, mean values were determined as 37.43 g for thousand kernel weight, 12.78% for protein content, 41.91 ml for Zeleny sedimentation value, 2.63 min for mixograph development time, 123.5 Nm for mixograph peak area, 62.46% for farinograph water absorption and 465.50 cm3 for bread volume. Wheat breeding programs focus on improving the yield and quality of bread wheat. Evaluation of the quality of the materials in the bread wheat breeding programs is important in the development of high quality varieties.

Keywords:

Bread wheat, breeding, quality, selection,

PDF

___

Annett, L. E., Spaner, D., Wismer, W. V. (2007). Sensory profiles of bread made from paired samples of organic and conventionally grown wheat grain. Journal of Food Sci.,72 (4): 254-260.
Anonymous, (2000). Approved Methods of the American Association of Cereal Chemist, USA.
Anonymous, (2009). Approved Methodologies. www.leco.com/resources/approved_methods.
Anonymous, (2014). JMP11 2014.JSL Syntax Reference. SAS Institute. ISBN:978-1-62959-560-3.
Aydoğan, S., Göçmen Akçacık, A., Şahin., M. (2005). Konya yöresinde kuru şartlarda yetiştirilen bazı ekmeklik (T.aestivum l.) buğday çeşitlerinin farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite niteliklerinin belirlenmesi. VI. GAP. Kongresi. 774-779. Şanlıurfa.
Bulut, S. (2009). Farklı gübre kaynakları ve ekim sıkılığının organik buğdayda bitki gelişmesi, verim ve kalite üzerindeki etkileri. Atatürk Üniv. Fen Bilim. Enst. Doktora Tezi.
Burnett, V., Clarke, S. (2002). Organic farming: Wheat production and marketing. Agriculture Notes. AG1075. ISSN 1329-8062.
Çakır, İ., Topal, A. (2017). Ekmeklik buğday genotiplerinin Orta Anadolu sulu ve kuru şartlarında bazı verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. 12.Tarla Bitkileri Kongresi, Kahramanmaraş.
Doğan, Y., Kendal, E. (2013). Diyarbakır koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. YYÜ TAR BİL DERG 2013, 23(3):199-208.
Drezner, G., Dvojkovic, K., Horvat, D., Novoselovic, D., Lalic, A., Babic, D., Kovacevic, J. (2006). Grain yield and quality of winter wheat genotypes in different environments. Cereal Research Communications, 34 (1). pp. 457-460. ISSN 0133-3720.
Egesel, C. Ö., Kahrıman, F., Tayyar, Ş., Baytekin, H. (2009). Ekmeklik buğdayda un kalite özellikleri ile dane veriminin karşılıklı etkileşimleri ve uygun çeşit seçimi. Anadolu Tarım Bilim Derg., 2009, 24(2):76-83.
Elgün, A., Türker, S., Bilgiçli, N. (2001). Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği, Konya Ticaret Borsası Yayın No:2 Konya.
Erekul, O., Oncan, F., Erekul, A., Yava, İ., Engün, B., Koca, Y. O. (2005). İleri ekmeklik buğday hatlarında verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya Sayfa 111-116.
Kalaycı, M., Aydın, M., Ozbek, V., Cekic, C., Ekiz, H., Keser, M., Altay, F., Ekiz, H., Yilmaz, A., Kinaci, E., Cakmak, İ. (1998). Orta Anadolu koşullarında kurağa dayanıklı buğday genotiplerinin belirlenmesi ve morfolojik ve fizyolojik parametrelerin geliştirilmesi. TUBITAK PROJESI, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü.
Kihlberg, I., Johansson, L., Kohler, A., Risvik, E.C. (2004). Sensory qualities of whole wheat pan bread: influence of farming system, year of harvest and baking technique. J.Cereal Sci., 39: 67-84.
Leibinger, T., Reiners, E. (2001). Demands of sector bodies for organic plant breeding. Language: German. Original title: Anliegen der Oko-Verbande. Zuchtungsforschung, Pflanzenzuchtung und okologischer Landbau, Quedlinburg, Germany, 22-23 Nov. 2001. Beitrag zur Zuchtungsforschung–Budesanstalt–fur Zuchtungsforschung an Kulturpflanzen, 8 (1): 199-23.
Mader, P., Hahn, D., Dubois, D., Gunst, L., Alfoldi, T., Bergmann, H., Oehme, M., Amado, R., Schneider, H., Graf, U., Velimirov, A., Fliebbach, A., Niggli, U. (2007). Wheat quality in organic and conventional farming: results of a 21 year field experiment. J. Sci. Food Agric., 87: 1826-1835.
Ozturk, A., Caglar, O., Bulut, S. (2006). Growth and yield response of facultative wheat to winter sowing, freezing sowing and spring sowing at different seeding rates. J. Argon. Crop Sci., 192: 10-16.
Özçelik, H.(2003).Organik tarımda tarla bitkileri yetiştiriciliği. http://www.bahce.biz/organik/organik_tarlabitkileri.htm
Panozzo, J. F., Eagles, H. A. (2000). Cultivar and environmental effects on quality characters in wheat. II. Protein. Aust. J. Agric. Res., 51: 629-636.
Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Aydoğan, S., Yakışır, E. (2016). Orta Anadolu sulu koşullarında bazı kışlık ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite performanslarının belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25 (Özel sayı-1):19-23.
Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Aydoğan, S., Hamzaoğlu, S., Demir, B., Yakışır, E. (2017). Kışlık ekmeklik buğday çeşitlerinde zeleny sedimantasyon ile verim ve bazı kalite özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 6 (1): 10-21.
Yazar, S., Salantur, A., Özdemir, B., Alyamaç, M. E., Kaplan Evlice, A., Pehlivan, A., Akan, K., Aydoğan, S. (2013). Orta Anadolu Bölgesi ekmeklik buğday ıslah çalışmalarında bazı tarımsal karakterlerin araştırılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2013, 22 (1): 32-40.