Van Ekolojik Koşullarında Farklı Bitki Sıklıkları ve Ekim Şekillerinin Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinde Verim ve Bazı Verim Öğelerine Etkisi

Bu çalışma, Van ekolojik koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinde farklı ekim sıklıkları ve ekim yöntemlerinin verim ve bazı verim öğelerine etkisinin belirlenmesi amacıyla 2009 ve 2010 yıllarında iki yıl süre ile “Tesadüf Bloklarında Bölünen Bölünmüş Parseller Deneme Desenine” göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada materyal olarak Aziziye-94, ILC-482 ve Canitez-87 nohut çeşitleri kullanılmıştır. Denemeler üç farklı ekim sıklığında (35, 50 ve 65 tohum/m2) ve dört ekim şeklinde (ekim derinliğine serpme ekim, sıraya ekim, 90o ve 45o çapraz ekim) kurulmuştur. Araştırmada, bitki çıkış süresi, m2’de bitki sayısı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide ana dal sayısı, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı, bitkide tane sayısı, 100 tane ağırlığı, hasat indeksi, birim alan tane verimi ve ham protein oranı gibi özellikler incelenmiştir. Araştırma sonunda, 2009 ve 2010 yıllarında en yüksek tane verimi sırasıyla 104.6 kg/da ile ILC-482 çeşidinin 50 tohum/m2 sıklığının serpme ekim yönteminde, 158.6 kg/da ile ILC-482 çeşidinin 50 tohum/m2 sıklığının 90o çapraz ekim yönteminde elde edilmiştir. En düşük birim alan tane verimi sırasıyla, 2009 yılında 65.3 kg/da ile Canıtez-87 çeşidinin 35 tohum/m2 sıklığının sıraya ekim yönteminde, 2010 yılında ise 111.8 kg/da ile Aziziye-94 çeşidinin 35 tohum/m2 ekim sıklığının sıraya ekim yönteminde elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Nohut, bitki sıklığı, ekim şekli, verim, verim öğeleri

Effects of Different Plant Densities and Sowing Methods on Yield and Some Yield Components of Some Chickpea (Cicer arietinum L.) Cultivars in Van Ecological Conditions

This study was carried out to determine the effects of various plant densities and sowing methods on yield and yield components of some chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars with three replications at split split plot design in randomized blocks in Van conditions in 2009 and 2010. In the study, three different varieties of chickpea (Aziziye-94, ILC-482, and Canitez-87) were used as plant materials. Three chickpea cultivars were sown in three different sowing densities (35, 50 and 65 seeds m-2) and four sowing methods (broadcasting to seeding depth, to the rows, contrary rows with 90°, and contrary rows with 45°). In the study, seedling emergence time, plant number m-2, plant height, first pod height, number of branches, number of pods per plant, seed number per pod, seed number per plant, 100 seed weight, harvest index, grain yield per unit area and the crude protein content were determined .At the end of the study, the highest grain yields per unit area in 2009 and 2010 were obtained from broadcasting to seeding depth method as 104.6 and 158.6 kg/da from ILC-482 cultivar with the densities of 50 seeds m-2 and from contrary rows with 90o method as 158.6 kg/da from ILC-482 cultivar with the densities of 50 seeds m-2 respectively. The lowest grain yields per unit area in 2009 and 2010 were obtained from sowing to the rows method as 65.3 kg/da from Canıtez-87 cultivar with the frequency of 35 seeds m-2 and from sowing to the rows method as 111.8 kg/da from Aziziye-94 cultivar with the densities of 35 seeds m-2, respectively.

Keywords:

Chickpea, plant densities, sowing method, yield, yield components,

PDF

___

Anlarsal, A. E., Yücel, C., Özveren, D. (1999). Çukurova koşullarında bazı nohut (Cicer arietinu L.) hatlarının verim ve verimle ilgili özelliklerinin saptanması üzerine bir araştırma, Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 3, 342-347.
Anonim (2010). Van Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları, Van.
Anonim, (2018a). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). http://faostat.fao.org/site/567/default.aspx#ancor-(Erişim tarihi: 02.12.2018).
Anonim, (2018b). TUİK. http:// www.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 16.02.2016.
Atmaca, E. (2008). Eskişehir koşullarında bazı nohut çeşit ve hatlarında farklı ekim zamanı ve sıra arası mesafelerinin verim, verim unsurları ve kalite üzerine etkisi (Doktora tezi, Basılmamış). Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Bölümü, Ankara.
Aydın, N. (1988). Ankara koşullarında ekim zamanı ve bitki sıklığının verim, verim kompenetleri ve antraknoza olan etkileri. (Doktora tezi, Basılmamış). Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Bölümü. Ankara.
Brandon, N., Russell, J., Brady, J., Clark, T., Jettner, R. (1998). Crop Updates 1998: Department of Agriculture, Western Australia.
Çiftçi, V., Doğan, Y., Toğay, N., Karakuş, M. (2004). Türkiye'de tescil edilmiş bazı nohut (Cicer arientum L.) çeşitlerin van ekolojik koşullarında verim ve bazı verim öğelerinin belirlenmesi. Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 2004 19(2): 105-110.
Düzgüneş, O., Kesic,i T., Kavuncu, O., Gürbüz, F. (1987). Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları). Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 1021, Ders Kitabı: 295. Ankara, 381.
Erman, M., Çiftçi, V., Geçit, H. H. (1997). Nohut (Cicer arietinum L.)’ta özellikler arası ilişkiler ve path katsayısı analizi üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi, Ziraat FakültesiTarım Bilimleri Dergisi,3(3),43-46.
Güner, Ü., Sepetoğlu, H. (1994). Nohutta yazlık ve kışlık ekim ile bitki sıklığının besin elementleri alımı, büyüme ve verime etkileri üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi. Agronomi Bildirileri I:105-108.
Kahrıman, F., Egesel, C. O., Gul, M. K., Turhan, H. (2007). Bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin verim ve protein miktarlarının belirlenmesi, Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum, Poster Bildiri.
Kara, G. (2003). Üç nohut çeşidinde farklı ekim yöntemlerinin verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, (Yüksek lisans tezi, Basılmamış). Ankara.
Karagüllü, E. (1995). Bazı yetiştirme tekniği öğelerinin nohutta verim ve verim unsularına etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı(Doktora Tezi, Basılmamış). Tokat.
Kaydan, D. (2003). Arpada ekim yöntemleri ve ekim sıklıklarının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı (Doktora tezi, Basılmamış) Ankara.
Kulaz, H., Çiftçi, V. (1999). Van koşullarında bitki sıklığının nohut (Cicer arietinum L.)'ta verim ve verim öğelerine etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 23(3): 599-601.
Liu, P. H., Gan, Y., Warkentin, T., Mcdonald, C. (2003). Morpholojic alplasticity of Chickpea in a Semiarid Environment. Crop Science. 43:426-429.
Machado, S., Humphreys, C., Tuck, B., Darnell, T., Corp, M. (2003). Variety, seeding date, spacing, and seeding rate effects on grain yield and grain size of chickpeas (Cicer arietinum L.) in Eastern Oregon. Agricultural Experiment Station OregonState University Special Report 1047, June 2003.
Miccolis, V. N., Scavo, M. (1985). The effects of plant density on some population of chickpeas. Field Crop Abstract 038-06600.
Panwar, R. S., Malik, R. K., Balyan, R. S., Singh, D. P. (1995). Effect of isoproturon, sowing method and seed rate on weeds and yield of wheat. Indian Journal of Agricultural Sciences, 65 (2); 109-111.
Prasad, K., Singh, P., Prakash, V. (1991). Response of irrigated wheat to planting methods, seed and fertilizer levels. Indian Journal of Agronomy, 36 (1); 44-48.
Sharma, M. L., Chaukan, Y. S., Bharadwaj, G. S., Sharma, R. K. (1988). Relative performance of chickpea varieties to sowingdates. Indian Journal Agronomy33 (4 ); 452.
Sharma, R. P., Malik, C. V. S. (1993). Effect of seed rate, nitrojen and sowing method on yield of late-sown wheat (Triticum aestium). Indian Journal of Agronomy. 38(2): 289-291.
Singh, K. B., Holly, L., Bejiga, G. (1991). A Catolog of Kabuli Chickpea Germplasm. ICARDA, p. 398.
Singh, V. P. N., Uttam, S. K. (1995). Comparative performance of sowing methods with different fertility levels on nutrient uptake and yield of wheat varieties. Indian Agricultirist, 39 (1); 37-42.
Şehirali, S. (1988). Yemeklik Tane Baklagiller. Ders Kitabı. Ankara Üniversitesi Ziraat. Fakültesi Yayınları, No:224.
Toğay, N. (2002). Van koşullarında farklı bitki sıklıklarının ve ekim şekillerinin mercimek’te (Lens culinaris Medic) verim ve verim öğelerine etkisi. YYU Fen Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. Van.
Toğay, N., Toğay Y., Erman, M., Doğan, Y., Çığ, F. (2005). Kuru ve sulu koşullarda farklı bitki sıklıklarının bazı nohut (Cicer arientum L.) çeşitlerinin verim ve verim öğelerine etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 2005 11(4): 417- 421.
Toker, C., Çancı, H. (2003). Selection of chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes for resistanceto ascochyta blight [Ascochytarabiei (Pass.) Labr.], yield and yield criteria. Turkish Journal of Agricultural Forestry 27 (2003)277-283 TUBİTAK.
Yiğitoğlu, D. (2006). Kahramanmaraş koşullarında farklı bitki sıklıklarının kışlık ve yazlık ekilen bazı nohut çeşitlerinde (Cicer arietinum L.) verim ve verim ile ilgili özelliklere etkisi(Doktora tezi, basılmamış). Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Adana.
Yücel, D. (2004). Çukurova koşullarında farklı ekim zamanları ve sıklıklarının bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinde verim ve verim ile ilgili özelliklere etkisi üzerine araştırmalar (Doktora tezi, basılmamış). Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Adana.