Bu makalede Azerbaycandaki iktidarların genel dış politikası çerçevesinde Azerbaycanın BDT üyeliği süreci analiz edilecektir. Öncelikle BDTnin kuruluş sürecine Azerbaycanın tutumu üzerinde durulacak, daha sonra ilk dönemde Azerbaycanın bu örgütün dışında kalmasının nedenleri, en sonda ise Azerbaycanın BDTye üyelik süreci değerlendirilecektir. Azerbaycanın Bağımsız Devletler Topluluğu`na (BDT) üyelik süreci ve genel olarak eski Sovyet coğrafyasındaki entegrasyon süreçlerine ilişkin politikası Azerbaycan dış politikasının en çok izlenen boyutlarından birisidir. Bağımsızlığın ilk yıllarında iç ve dış politikada yaşadığı istikrarsızlık Azerbaycanın BDT ile ilişkilerine de yansımıştır. Bu dönemde hem kamuoyu hem de politikacılar arasında Azerbaycanın BDTye üye olmasının taraftarları ve karşıtları arasında ciddi fikirsel çatışmalar yaşanmıştır. Azerbaycanın BDT ile ilgili resmi politikası öncelikle devleti yönetenlerin (devlet başkanlarının ve bazı dönemlerde devlet başkanın yetkilerini vekaleten kullanan parlamento başkanlarının) dış politika anlayışları çerçevesinde şekillenmiştir. Bunlardan Ayaz Mütellibov BDTye katılım konusunda çok istekli, Ebulfez Elçibey BDT karşıtı, Haydar Aliyev ise daha dengeli bir tavırla BDTye katılımdan yana bir çizgiye sahip olmuştur.

In this article we will analyze the CIS (Commonwealth of Independent States) membership process of Azerbaijan within the framework of the general foreign policies of the governments in Azerbaijan. First, we will lay emphasis on attitude of Azerbaijan towards the CIS establishment process, then consider why Azerbaijan opted out of this organization in the early period, and at least evaluate the membership process of Azerbaijan in the CIS. Azerbaijan’s policy in relation to the CIS membership process and in general to the processes of integration in the former Soviet geography is one of the most observed aspects of the foreign policy of Azerbaijan. Instability experienced in the domestic and foreign policies had been reflected on the relationship of Azerbaijan with the CIS as well. In that period the serious clashes of ideas had come through between the followers and opponents of membership of Azerbaijan to the CIS both among the public and politicians. The official policy of Azerbaijan with regard to the CIS took shape mainly pursuant to the foreign policy understands of the persons governing the country (presidents and in some periods the speakers temporarily acting as a president). Among them Ayaz Mutallibov was very anxious on the subject of joining the CIS, Abulfaz Elchibey was the CIS opponent, and Heydar Aliyev had a line towards joining the CIS with a balanced manner