KADINLARDA MEME KANSERİ RİSK DÜZEYİ VE TARAMA YÖNTEMLERİNİ KULLANMA DURUMU

Amaç: Meme kanseri ülkemizde önemli bir halk sağlığı sorunudur. Meme kanseri riskine sahip kadınların belirlenmesi ve tarama programlarına katılımlarının sağlanması, mortalite oranlarını azaltmaktadır. Bu çalışmada; kadınlarda meme kanseri risk düzeyini ve tarama yöntemlerini kullanma durumlarını belirlemek amaçlanmıştır. Materyal-Metot: Tanımlayıcı tipte yapılan bu araştırma Ağustos-Kasım 2019 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini; Bursa’da bir Aile Sağlığı Merkezinde 40 yaş ve üzeri 542 kadın oluşturmuştur. Evreni bilinen örneklem formülü ile hesaplanarak, örneklem 225 olarak belirlenmiştir. Araştırma verileri, yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak “Birey Tanıtım Formu” ve “Meme Kanseri Risk Değerlendirme Formu” ile toplanmıştır. Araştırmanın yürütülmesi için etik kurul izni ve katılımcıların gönüllü olurları alınmıştır. Verilerin analizinde Mann Whitney U, Kruskal Wallis, varyans analizi (ANOVA) ve t testi analizleri kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.005 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Kadınların %85.3’ünün meme kanseri riski düşük ve %1.7’sinin yüksek/en yüksek riske sahip olduğu belirlendi. Katılımcıların %32.0’sinin ayda bir kez düzenli olarak kendi kendine meme muayenesi yaptığı, %57.8’inin klinik meme muayenesi yaptırdığı ve %49.7’sinin düzenli olarak mamografi çektirdiği bulundu. Mamografi çektirme, menopoza girme ve meme kanseri risk algısı ile risk puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu. Sonuç: Kadınların çoğunluğunun meme kanseri risk düzeyinin düşük olduğu, üçte birinin düzenli olarak KKMM yaptığı, yarısından biraz fazlasının KMM yaptırdığı ve beşte üçünün mamografi çektirdiği bulunmuştur. Mamografi çektiren, menopoza giren ve riski yüksek algılayan kadınların risk puanı anlamlı olarak yüksektir. Riskli kadınlar bilgilendirilmeli ve erken tanı için yönlendirme yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Meme kanseri, risk değerlendirmesi, tarama

THE RİSK OF BREAST CANCER İN WOMEN AND THE USE OF SCREENİNG METHODS

Objective: Breast cancer is a esential public health problem in our country. Identifying women at risk for breast cancer and participating in screening programs reduce mortality rates. In this study, it is aimed to determine the breast cancer risk level and screening methods in women. Materials and Methods: This descriptive study was conducted between August-November 2019. The universe of the research was composed of 542 women aged 40 and over at a Family Health Center in Bursa. By calculating the universe with the known sample formula, the sample was determined as 225. The research data were collected by using the face-to-face interview technique with the "Individual Information Form" and "Breast Cancer Risk Assessment Form". Ethics committee permission and volunteers' consent were obtained for conducting the research. In the analysis of the data, the Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis, variance analysis (ANOVA) and t test analysis were used. Statistical significance level was accepted as p <0.005. Results: It was determined that 85.3% of women in the study had a low risk of breast cancer and 1.7% had a high/highest risk. It was found that 32.0% of women regularly performed breast self-examinations once a month, 57.8% had clinical breast examinations, and 49.7% had regular mammography. A statistically significant relationship was found between mammography, menopause and breast cancer risk perception with risk score. It was found that the majority of women had low breast cancer risk, one-thirth regularly performed a breast self-examination, a little more than half had a clinical breast examination, and three-fifths had a mammography. Women who have mammography, have menopause and perceive high risk have a significantly higher risk score. Risky women should be informed and guided for early diagnosis.

Keywords:

Breast cancer, risk assessment, screening,

PDF

___

Aker S, Öz H, Kaynar Tunçel E. Samsun İlinde Yaşayan Yirmi Yaş Üstü Kadınların Meme Kanseri Risk Faktörleri Açısından Değerlendirilmesi. J Breast Health. 2014; 10: 229-233.
American Cancer Society (ACS). Breast Cancer Facts & Figures 2019-2020. Atlanta: American Cancer Society, Inc. 2019; 4-17.
Babuş S ve Eser E. Manisa’da Seçilmiş İki Bölgede Meme Kanseri ve Erken Tanı Yöntemleri Açısından Bilgi, Tutum ve Davranış Araştırması. STED. 2017; 26 (6) : 221-230.
Biçen Yılmaz H ve Aksüyek H. Bursa İlinde Meme Kanserinin Erken Tanısında Farkındalığın Önemi-Alan Çalışması. J Breast Health. 2012; 8 (2): 76-80.
Bilge U ve Keskin A. Breast Cancer Screening Knowledge in a Turkish Population Education is Necessary. Procedia – Socialand Behavioral Sciences. 2014; 116 : 1861-1863.
Bora Başara B, Soytutan Çağlar İ, Aygün A, Özdemir TA, Kulali B, Uzun SB ve ark. Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2018. Bora Başara B. (Ed.), Soytutan Çağlar İ (Ed.), Aygün A. (Ed.), Özdemir TA. (Ed.). Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, Ankara, 2019.
Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I.,Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global Cancer Statistics 2018: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA CANCER J CLIN. 2018: 1-31.
Carey RN and El-Zaemey S. Lifestyle and Occupational Factors Associated with Participation in Breast Mammography Screening Among Western Australian Women. Journal of Medical Screening. 2019; 0 (0): 1-8.
Çakır S, Kafadar MT, Arslan ŞN, Türkan A, Kara B, İnan A. Meme Kanseri Tanısı Konmuş Kadınlarda Risk Faktörlerinin Güncel Veriler Işığında Gözden Geçirilmesi. FNG & Bilim Tıp Dergisi 2016; 2 (3): 186-194.
Dinçel O, Başak F, Pektaş B, Kınacı E. Eğitim Seviyesi Düşük Kadınların Meme Kanseri Bilgi Düzeyi ve Risk Hesaplaması. J Kartal TR. 2014; 25 (3): 181-186.
Drost L, Li N, Vesprini D, Sangha A, Lee J, Leung E. et al. Prospective Study of Breast Radiation Dermatitis. Clinical Breast Cancer. 2018; 18 (5): 789-795.
Enjezab B. Cancer Screening Practice Among Iranian Middle-aged Women. Journal of Midwifery and Reproductive Health. 2016; 4 (4): 770-778.
Eroğlu C, Eryılmaz MA, Cıvcık S. ve Gurbuz Z. Meme Kanseri Risk Değerlendirmesi: 5000 Olgu. UHOD. 2010; 20 (1): 27-33.
Esen ES, Gelmez Taş B, Öztürk GZ, Toprak D. 18 Yaş ve Üzeri Kadınlarda Meme Kanseri Risk Düzeyinin Belirlenmesi. TAHUD. 2020; 24 (1): 32-40.
Eti Aslan F ve Gürkan A. Kadınlarda Meme Kanseri Risk Düzeyi. Meme Sağlığı Dergisi. 2007; 3(2) : 63-68.
Gharaibeh M, Al-Obeisat S and Hattab J. Severity of Menopausal Symptoms of Jordanian Women. Climacteric. 2010; 13 (4): 385-394.
Globocan 2018. https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/900-world-fact-sheets.pdf/ 29.05.2020.
Grimm LJ, Shelby RA, Knippa EE, Langman EL, Miller LS, Whiteside BA. et al. Frequency of Breast Cancer Thoughts and Lifetime Risk Estimates: A Multi-Institutional Survey of Women Undergoing Screening Mammography. J Am Coll Radiol. 2019; 16 (10): 1393-1400.
Gür K, Kadıoğlu H, Sezer A. İstanbul’da Bir Mahallede Yaşayan Kadınların Meme Kanseri Riskleri ve KKMM Eğitiminin Etkinliği. J Breast Health. 2014; 10: 154-160.
Güzel N ve Bayraktar N. Kadınların Meme Kanserinin Erken Tanısına Yönelik Farkındalıklarının ve Uygulamalarının Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2019; 6 (2): 101-110.
Hansen J. Night Shift Work and Risk of Breast Cancer. Curr Envir Health Rpt. 2017; 4 (3): 325-339.
Harkness EF, Astley SM, Evans DG. Risk-Based Breast Cancer Screening Strategies İn Women. Best Practice & Research Clinical Obstetrics and Gynaecology. 2020; 65: 3-17.
Hashemian M, Akbarzade R, Khosroabadi AA, Asadi ZS, Salehabadi S, Hoseini BL. A Ten-Year Study on the Prevalence and Frequency of Risk Factors for Breast Cancer in Sabzevar, Iran. Journal of Midwifery and Reproductive Health. 2016; 4 (3): 673-678.
Hiatt RA and Brody JG. Environmental Determinants of Breast Cancer. Annual Review of Public Health. 2018; 39: 113- 133. Irmak Vural P ve Balcı Yangın H. Menopoz Algısı: Türk ve Alman Kadınların Karşılaştırılması. GÜSBD. 2016; 5(3): 7-15.
Kamińska M, Ciszewski T, Łopacka-Szatan K, Miotła P, Starosławska E. Breast Cancer Risk Factors. Prz Menopauzalny. 2015; 14 (3): 196-202.
Khushalani JS, Qin J, Ekwueme DU, White A. Awareness of Breast Cancer Risk Related to a Positive Family History and Alcohol Consumption Among Women Aged 15–44 Years in United States. Preventive Medicine Reports. 2020; 17: 101029.
Mohanty SS and Mohanty PK, Obesity As Potential Breast Cancer Risk Factor For Postmenopausal Women. Genes & Diseases. 2019.
O'Sullivan CC, Loprinzi CL, Haddad TC. Updates in the Evaluation and Management of Breast Cancer. Mayo Clin Proc. 2018; 93 (6): 794-807.
Özbaş S, Boylu Ş, Soyder A. Meme Kanseri Risk Faktörleri. Meme Hastalıkları Dernekleri Federasyonu (MHDF) - Meme Hastalıkları Kitabı içinde. Özmen V. (Ed.). Ankara: Ostim. Güneş Tıp Kitabevleri, 2012: 151-158.
Özoğul E ve Sucu Dağ G. Üniversitede Çalışan Kadınların Meme Kanserı̇nde Erken Tanıya Yönelı̇k Sağlık İnançları ve Sağlık İnançlarını Etkileyen Faktörler. DEUHFED. 2019; 12 (4): 264-273.
Qaseem A, Lin JS, Mustafa RA, Horwitch CA, Wilt TJ. Screening for Breast Cancer in Average-Risk Women: A Guidance Statement From the American College of Physicians. Ann Intern Med. 2019; 170 (8): 547-560.
Shallo SA and Boru JD. Breast Self-Examination Practice and Associated Factors Among Female Healthcare Workers in West Shoa Zone, Western Ethiopia 2019: A Cross-Sectional Study. BMC Research Notes. 2019; 12 (1): 637.
Sohbet R ve Karasu F. Kadınların Meme Kanserine Yönelik Bilgi, Davranış ve Uygulamalarının İncelenmesi. GÜSBD 2017; 6(4): 113-121.
T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Hizmet Alan Kişinin Değerlendirmesi. Ulusal Aile Planlaması Hizmet Rehberi. Cilt1. Aile Planlaması ve Üreme Sağlığı. 4. baskı. Ankara: Damla Matbaacılık, 2005: 85-116.
T.C. Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Kanser Dairesi Başkanlığı. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-anasayfa/ 29.05.2020.
Tümer A ve Baybek H. Çalışan Kadınlarda Meme Kanseri Risk Düzeyi. J BreastHealth. 2010; 6 (1): 17-21.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2018. Haber Bülteni 2019, 30626.
World Cancer Research Fund “Worldwide Cancer Data” 2018 https://www.wcrf.org/dietandcancer/cancer-trends/worldwide-cancer-data /29.05.2020.
World Health Organization (WHO). Breast Cancer. https://www.who.int/cancer/prevention/diagnosis-screening/breast-cancer/en/ / 29.05.2020.
Yılmaz M ve Sayın Y. Bir Grup Kadının Meme Kanseri Risk Düzeyinin Belirlenmesi. UHD. 2017; 9: 53-72.
Yoo T-K, Han KD, Kim D, Ahn J, Park W–C, Chae BJ. Hormone Replacement Therapy, Breast Cancer Risk Factors and Breast Cancer Risk: A Nationwide Population-Based Cohort. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2020; 29 (7) : 1341-1347.