ULUSLARARASI MEDENİ ve SİYASİ HAKLAR SÖZLEŞMESİ’nin ve AVRUPA İNSAN HAK ve ÖZGÜRLÜKLERİ SÖZLEŞMESİ’nin EXTRATERRITORIAL UYGULANMASI

Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hak ve Özgürlükleri Sözleşmesi insan haklarının korunması bakımından en önemli sözleşmeler olarak kabul edilmektedir. Sözleşmelerin lâfzına göre sözleşmelerin korunmasından istifade etmenin önkoşulu sözleşme tarafı devletlerin egemenlik yetkilerine tabi olmaktır. Devletler ancak günümüzde kendi egemenlik alanları dışında da tasarrufta bulunmaktadır. Devletlerin egemenlik alanları dışındaki tasarruflarının yol açtığı insan hakları ihlâllerinden sorumlu tutulma kriterleri Uluslararası Adalet Divanı’nın, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ve BM İnsan Hakları Komitesi’nin kararlarında ve görüşlerinde yer almaktadır. Makalede söz konusu kriterler eleştirisel bir yaklaşımla değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

La Haye Kara Savaşı Kuralları, etkin ve fiili kontrol, ülkesellik kriteri, jurisdiction (yargı yetkisi), Al-Skeini davası, Bankovic davası, Loizidou davası

PDF

___

BERNSTORFF, Jochen von: Die völkerrechtliche Verantwortung für menschenrechtswidriges Handeln transnationaler Unternehmen: Unternehmensbezogene menschenrechtliche Schutzpflichten in der völkerrechtlichen Spruchpraxis, bknz.: INEF Forschungsreihe– Menschenrechte, Unternehmens- verantwortung und Nachhaltige Entwicklung, 05/2010, Duisburg
BUERGENTHAL, Thomas: The ICJ Human Rights and Extraterritorial Jurisdiction, bknz.: S.Breitenmoser et.al, Human Rights, Democracy and the Rule of Law, Zürich/Baden-Baden 2007, Dike/Nomos Verlag
CLEVELAND, Sarah Hull: Embedded International Law and the Constitution Abroad, bknz.: Columbia Law Review 110 (2010)
GRABENWARTER, Christoph/PABEL, Katharina: Europäische Menschenrechts-konvention, 6.Auflage, München 2016, MANZ Verlag Wien
HALE, Brenda Marjorie : Argentoratum Locutum: Is Strasbourg or the Supreme Court supreme?, bknz.: Human Rights Law Review 12(2012)
HANNUM, Hurst: Bombing for Peace: Collateral Damage and Human Rights, bknz.: American Society of International Law Proceedings 96(2002), Cambridge University Press
HARRIS, David John/O’BOYLE, Michael/BATES, Ed/BUCKLEY, Carla: Law of the European Convention on Human Rights, 3.Aufl., Oxford 2014
HERDEGEN, Matthias: Völkerrecht, 17.Aufl. München 2018, §8, Rn.8
KING, Hugh: The Extraterritorial Human Rights Obligations of States, bknz.: Human Rights Law Review, Vol. 9, Issue 4 (2009), Oxford University Press
MERON, Theodor: Extraterritoriality of Human Rights Treaties, bknz.: AJIL 89(1995), Cambridge University Press
ORAKHELASVILI, Alexander: Restrictive Interpretation of Human Rights Treaties in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights, bknz.:EJIL 14(2003)
OXMAN Bernard H.: Jurisdiction of States, bknz.: MPEPIL (2007), Oxford University Press, Rn.1
REDDER, Jan-Philipp: The Extraterritorial Application of the ICCPR and the ECHR, HuV 2018, Issue 3-4, pp 261-275, December 2018, Berliner Wissenschafts Verlag
SCHAEFER, Max: Al-Skeini and the Elusive Parameters of Extraterritorial Jurisdiction, bknz.: European Human Rights Law Review 5 (2011)
WILDE, Ralph, Legal “Black Hole”? Extraterritorial State Action and International Treaty Law on Civil and Political Rights, bknz.: Michigan Journal of International Law (2005)