GÜMRÜK UYUŞMAZLIKLARINDA İDARİ İŞLEMLERİN NİTELENDİRİLMESİ SORUNU: HAK ARAMA HÜRRİYETİ KAPSAMINDA MÜLKİYET HAKKININ ÖZÜNE İLİŞKİN SAKINCALAR

aşaması, işlemin niteliğinin belirlenmesidir. Ancak bu belirleme bazı idari işlemler açısından hiç de kolay olamamaktadır. Öyle ki kimi durumlarda bir işlemin esasında ne olduğu, hangi idari sürece ait olduğunu tespit etmek ancak yargı kararı ile mümkün olabilmektedir. Tahakkuk ve tahsilât aşamalarının iç içe geçtiği gümrük işlemleri de nitelendirme sorunun yaşandığı bir alandır. İşlemin niteliğine ilişkin olarak ortaya çıkan bu muğlâklık daha sonra yargı mercileri tarafından verilen bir usul kararıyla açıklığa kavuşturulmaktadır. Ancak işlemin niteliğinin yargı kararıyla belirlenmesi çoğu kez başka bir soruna neden olabilmektedir. Zira yargının nitelendirmesiyle birlikte işlemin esastan incelenme olanağı kalmamaktadır. Söz konusu nitelendirmenin temyiz veya istinaf aşamasında yapılması ise, daha önce belirli bir kabule göre yapılan yargılamaları birer emek ve zaman kaybına dönüştürmesinin yanı sıra -ve daha da önemlisi- davacı açısından hak kaybına sebep olmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada; yargı mercilerinin en son aşamada yaptıkları işlem nitelendirmesinin, adil yargılanma hakkı kapsamında mülkiyet hakkına ilişkin nasıl bir soruna dönüştüğü incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İdari işlem, gümrük işlemleri, vergi yargısı, işlemin nitelendirilmesi, iptal davası, hak arama hürriyeti, adil yargılanma hakkı, mahkemeye erişim hakkı, mülkiyet hakkı

PDF

___

CANDAN Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2006
COŞKUN Sabri/KARYAĞDI Müjgan, İdari Yargılama Usulü Örnek İçtihatlar-Yorumlar, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2001
ÇELİK Abdullah, Adil Yargılanma Hakkı Rehberi, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2014
ERKUT Celal; İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları, Ankara, 1990
GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, Ankara, 2009
GÜRKAN Ceyhun/KARAHANOĞULLARI Yiğit, “Vergi Devletine Kuramsal Yaklaşımlar”, Maliye Dergisi, Sayı:165, Temmuz Aralık 2013, ss. 1-26
HARRİS David/ ve diğerleri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku (Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Rollerinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi), Çev. KILCI BİNGÖLLÜ Mehveş/KARAN Ulaş, Avrupa Konseyi (Türkçe birinci baskı), Şen Matbaa, Ankara, 2013
İNCEOĞLU Sibel, “Adil Yargılanma Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Ed. İNCEOĞLU Sibel, Şen Matbaa, Ankara, 2013
İNCEOĞLU Sibel, “Etkili Başvuru Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, Ed. İNCEOĞLU Sibel, Şen Matbaa, Ankara, 2013
KARAVELİOĞLU Celal, Açıklama ve Son İçtihatlarla İdari Yargılama Usulü Kanunu, Karavelioğlu Basın Yayın Dağıtım, Ankara, 2006
ÖZAY İl Han, Yargısal Korunma, Alfa Yayınları, Bursa, 2001
SARIASLAN Osman, “Transfer Fiyatlandırması Tespiti Sürecinde “Gizli Emsal” Uygulaması Ve Adil Yargılanma Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl:7, Sayı:26, Nisan 2016, ss. 301-331
SAYGILIOĞLU Nevzat/GERÇEK Adnan, Dış Ticaret ve Gümrük Kurallar, İşlemler ve Vergileme, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2007
SCHMITT Carl, “Somut ve Çağa Bağlı Bir Kavram Olarak Devlet” (Çev. Bertil Emrah Oder), Devlet Kuramı, Derleyen: Cemali Bali Akal, Dost Kitabevi, Ankara, 2000
SELEN Ufuk, Tüm Yönleriyle Gümrük İşlemleri, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa, 2009
YILMAZOĞLU Yunus Emre, “Vergisel Müdahalelerde Mülkiyet Hakkının Korunmasında Devletin Pozitif yükümlülükleri – Hak Arama Hürriyeti İlişkisi”, 149. Yıl Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyumu, Danıştay Yayınları, Ankara, 11 Mayıs 2017, ss. 232-291
AYM, 11.12.1997 gün ve E:1997/70 K:1997/32 sayılı kararı
AYM, Mehmet Akdoğan ve Diğerleri, B. No.: 2013/817, 19/12/2013 tarihli kararı
AYM, Türkiye İş Bankası A.Ş. [GK], B. No.: 2014/6192, 12/11/2014 tarihli kararı
AYM, Kamil Koç, B. No: 2012/660, 7/11/2013 tarihli kararı
AYM, K.A. [GK], B.No.: 2014/13044, 11/11/2015 tarihli kararı
AYM, Özkan Şen, B. No: 2012/791, 7/11/2013 tarihli kararı
AYM, Kamil Koç, B. No: 2012/660, 7/11/2013 tarihli kararı
AYM, Türkiye İş Bankası A.Ş. [GK], B. No.: 2014/6192, 12/11/2014 tarihli kararı
AYM, Aktif Elektrik Müh. İnş. Ve San. Tic. Ltd. Şti, B. No.: 2012/855, 26/6/2014 tarihli kararı
AYM, Denktaş Nakliyat Turizm Limitet Şirketi, B. No.: 2013/3963, 15/10/2015 tarihli kararı
AYM, Yıldıray Özbey ve Diğerleri, B. No.: 2014/18932, 8/9/2015 tarihli kararı
AYM, İbrahim Tuğrul Topaloğlu, B. No.: 2015/1837, 16/5/2017 kararı
AYM, Türkiye İş Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü, B. No.: 2015/15195, 10/5/2017 kararı
AYM, Hüseyin Sandalcı, B. No.: 2016/9384, 8/3/2014 kararı
Danıştay Üçüncü Dairesinin 04.06.1986 gün ve E:1986/1733 K:1986/1500 sayılı kararı
Danıştay Üçüncü Dairesinin 21.05.2013 gün ve E:2012/4548 K:2013/2162 sayılı kararı
Danıştay Beşinci Dairesince 16.12.1987 tarih ve E:1987/2379 K:1987/1785 sayılı kararı
Danıştay Yedinci Dairesinin 04.05.2017 tarih ve E:2015/4576 K:4050 sayılı kararı
Danıştay Yedinci Dairesinin 13.06.2016 gün E:2015/4513 K:5196 sayılı kararı
Danıştay Yedinci Dairesinin 11.02.2013 gün ve E:2009/2483 K:2013/528 sayılı kararı
Danıştay Yedinci Dairesinin 22.02.2007 gün ve E:2004/390 2007/687 sayılı kararı
Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 06.06.2013 gün ve E:2008/2247 K:2013/5807 sayılı kararı
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. Vergi Dava Dairesinin 17.01.2018 gün ve E:2017/2679 K:2018/24 sayılı kararı
Ankara 2. Vergi Mahkemesinin 19.6.2012 gün ve E:2012/1072, K:2012/1164 sayılı kararı
Bursa 2. Vergi Mahkemesinin 21.11.2008 gün ve Ê:2007/368 K:2008/2463 sayılı kararı
Diyarbakır Vergi Mahkemesinin 15.03.2010 gün ve E:2008/2815 K:2010/1278 sayılı kararı