MİLLETLERARASI TİCARİ SÖZLEŞMELERDE HUKUK SEÇİMİNE İLİŞKİN GENEL İŞLEM ŞARTLARININ ÇATIŞMASI VE LAHEY İLKELERİ

Günümüzde genel işlem şartları, milletlerarası ticari sözleşme taraflarınca yaygın biçimde kullanılmaktadır. Keza sözleşme taraflarına ait farklı genel işlem şartlarının, özellikle hukuk seçimi konusunda çelişen hükümler içermesi, milletlerarası özel hukuk uygulamasında sıklıkla karşılaşılan bir sorun haline gelmiştir. Sorunun çözümü, taraflar açısından uygulanacak hukukun tespitine ilişkin belirsizliğin azalmasına ve dolayısıyla tarafların hukuki menfaatinin korunmasına yardımcı olacaktır. Lahey İlkelerinde, mukayeseli hukukta bazı devletlerde farklı yöntemlerle çözümlenen, bazılarında ise hakkında herhangi bir düzenleme yapılmayan bu soruna yönelik uluslararası düzeyde yeknesak bir çözüm üretilmesi amaçlanmıştır. Bu anlamda İlkelerin 6. maddesi, özellikle Şerhte yer verilen açıklamalarla birlikte, sorunun çözümünde uluslararası bir standart oluşturulmasına önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Türk maddi hukukunda genel işlem şartlarının çatışması sorununun çözümüne ilişkin bir yöntem veya kural tayin edilmiş değildir. Bununla birlikte Lahey İlkelerinin pozitif geçerlilik kazandığı bir ihtimalde, maddi hukuk düzeyinde getirilecek çözüm, Türk milletlerarası özel hukuku üzerinde doğrudan etkili olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Milletlerarası ticari sözleşmeler, genel işlem şartları, genel işlem şartlarının çatışması, hukuk seçimi anlaşması, Lahey İlkeleri

PDF

___

ATAMER Yeşim M., Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi - TKHK M. 6 ve TTK M. 55, F. 1, (f) ile Karşılaştırmalı Olarak, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu Bildiriler-Tartışmalar, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Yayın No. 467, ss. 9-73, 08.04.2011.
AYBAY Rona/ DARADAĞAN Esra, Uluslararası Düzeyde Yasalar Çatışması (Kanunlar İhtilafı), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, Mayıs 2008.
BAYATA CANYAŞ Aslı, AB ve Türk Hukuku Uyarınca Sözleşmeye Uygulanacak Hukuka İlişkin Genel Kural, Adalet Yayınevi, Birinci Baskı, Ankara, Şubat 2012.
COMMENTARY on the Principles on Choice of Law in International Commercial Contracts, Hague Conference on Private International Law, 2015.
ÇELİKEL Aysel/ ERDEM Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, Beta Yayınları, 14. Bası, İstanbul, Mart 2016.
DANNEMANN Gerhard, The "Battle of the Forms" and the Conflict of Laws, Lex Mercatoria: Essays on International Commercial Law in Honour of Francis Reynolds, Edited by Francis D. Rose, pp. 199-218, 2000.
DOĞAN Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk Ders Notları, Konya 2001.
DOĞAN Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, Savaş Yayınevi, Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Ankara, Şubat 2016.
EISELEN Sieg/ BERGENTHAL Sebastian K., The Battle of Forms: A Comparative Analysis, The Comparative and International Law Journal of Southern Africa, Vol. 39, No. 2, pp. 214-240, July 2006.
EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, 20. Baskı, Ankara, 2016.
FARNSWORTH E. Allan, Contracts, Textbook Treatise Series (Aspen Student Treatise), 4th Edition, New York 2004 (Kadner Graziano, 2013’ten naklen).
GIRSBERGER Daniel/ COHENY Neil B, Key Features of the Hague Principles on Choice of Law in International Commercial Contracts, Uniform Law Review, Vol. 22, pp. 316-335, 2017.
HONDIUS E.H./ MAHÉ Ch, The Battle of Forms: Towards a Uniform Solution, Journal of Contract Law, pp. 268-276, 1998.
KADNER GRAZIANO Thomas, Solving the Riddle of Conflicting Choice of Law Clauses in Battle of Forms Situations: The Hague Solution, Yearbook of Private International Law, Vol. 14, pp. 71-101, 2013.
KALASHYAN Marianna A., The Main Characteristics of the Hague Principles, Journal of Siberian Federal University, Humanities & Social Sciences 8, pp. 1910-1915, 2016.
KEATING Daniel, Exploring the Battle of the Forms in Action, Symposium: Empirical Research in Commercial Transactions, Michigan Law Review, Vol. 98, No. 8, pp. 2678-2715, August 2000 (Kadner Graziano, 2013’ten naklen).
McKENDRICK Ewan, The Battle of the Forms and the Law of Restitution, Oxford Journal of Legal Studies, Oxford University Press, Vol. 8, No. 2, pp. 197-221, Summer 1988.
NEELS Jan L., The Role of the Hague Principles on Choice of Law in International Commercial Contracts in Indian and South African Private International Law, Uniform Law Review, Vol. 22, pp. 443-451, 2017.
NEELS Jan L./ Fredericks Eesa A, Tacit Choice of Law in the Hague Principles on Choice of Law in International Contracts, De Jure Law Journal, Vol. 1, pp. 101-110, Pretoria 2011.
NOMER Ergin, Devletler Hususi Hukuku, Beta Yayınları, Yenilenmiş 22. Bası, Ekim 2017.
OMRI Ben-Shahar, An Ex-Ante View of the Battle of the Forms: Inducing Parties To Draft Reasonable Terms, University of Michigan, John M. Olin Center For Law & Economics, Law & Economics Working Papers Archive: 2003-2009, 2004.
PERTEGAS Marta/ MARSHALL Brooke Adele, Harmonization Through the Draft Hague Principles on Choice of Law in International Contracts, Brooklyn Journal of International Law, Vol. 39, Issue 3, pp. 973-1003, 2014.
POHL Toralf, The "Battle of the Forms" under the 1980 United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods: A Comparison with the UNIDROIT Principles, the European Principles and Some Domestic Laws, University of Cape Town Faculty of Law - School for Advanced Legal Studies Research Dissertation, Cape Town 2005.
RALF Michaels, Non-State Law in the Hague Principles on Choice of Law in International Commercial Contracts, Varieties of European Economic Law and Regulation: Liber Amicorum for Hans Micklitz, Ed. Kai Purnhagen & Peter Rott, 2014.
RUHL Giesela, The Battle of the Forms: Comparative and Economic Observations, U. Pa. J. Int'l Econ. L. [24:1], pp. 189-224, 2003.
SAUMIER Genevieve, The Hague Principles and the Choice of Non-State "Rules of Law" to Govern an International Commercial Contract, Brooklyn Journal of International Law, Vol. 40, Issue 1, 2014.
SCHWARTZE Andreas, New Trends in Parties' Options to Select the Applicable Law? The Hague Principles on Choice of Law in International Contracts in a Comparative Perspective, University of St. Thomas Law Journal, Vol. 12, Issue 1, pp. 87-99, Fall 2015.
STAMATIADIS Dimitrios K., The Hague Principles on Choice of Law in International Commercial Contracts, Studia Universitatis Moldaviae, Nr. 8(98), pp. 262-276, 2016.
STEENSGAARD Kasper, A Comparative View on ‘Battle of the Forms’ under the CISG and in the German and US American Experiences, Nordic Journal of Commercial Law, Issue 2015#1, 2015.
MAGNUS Ulrich, Last Shot vs. Knock Out - Still Battle over the Battle of Forms Under the CISG, Commercial Law Challenges in the 21st Century; Jan Hellner in Memorium, Stockholm Centre for Commercial Law Juridiska Institutionen, 2007.
STEPHENS Corneill A., Escape From the Battle of the Forms: Keep It Simple, Stupid, 11 Lewis & Clark Law Review 233, pp. 233-265, 2007.
SYMEONIDES Symeon C., The Hague Principles on Choice of Law for International Contracts: Some Preliminary Comments, American Journal of Comparative Law 61, pp. 1-29, 2013.
ŞANLI Cemal/ Esen Emre/ Ataman-Figenmeşe İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, Vedat Kitapçılık, 6. Bası, İstanbul 2018.
TARMAN Zeynep Derya, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) Uyarınca Yabancılık Unsuru Taşıyan Akdi Borç İlişkilerinde Hukuk Seçimi, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXVI S. 1’den Ayrı Bası, ss. 143-171, 2010.
TARMAN Zeynep Derya, Akdi Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkındaki Roma I Tüzüğü, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. XXV S. 2’den Ayrı Bası, ss. 299-332, 2009.
TEKİNALP Gülören/ UYANIK Ayfer, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, Güncelleştirilmiş 12. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2016.
WINSHIP Peter, The Hague Principles, the CISG, and the "Battle of Forms", Seventeenth Biennial Meeting of the International Academy of Commercial and Consumer Law, Penn State Journal of Law & International Affairs, Vol. 4, Issue 1, pp. 151-166, December 2015.
http://www.wipo.int/
http://www.jus.uio.no/
https://www.riigiteataja.ee/
http://www.andreasbucher-law.ch/
https://supertrans2014.files.wordpress.com/
https://www.hcch.net
http://eur-lex.europa.eu/
https://www.trans-lex.org/
https://www.unidroit.org/
http://eur-lex.europa.eu/