Sağlık Sektörü Açısından Rekabet Gücünün Bölgesel Analizi: Türkiye Örneği

Kapitalist ekonomik sistemin varlığını devam ettirebilmesi için gerekli mekanizmaların başında rekabeti sürekli canlı tutma güdüsü bulunmaktadır. Rekabete dayalı böyle bir ekonomik sistemde, ister mikro ister makro düzeyde olsun tüm ekonomik aktörlerin en önemli başarı göstergesi rekabet gücüdür. Bir ekonomik aktörün rakiplerine oranla ne kadar fazla rekabet gücü var ise o aktör kapitalist ekonomik sistem içerisinde o derece başarılıdır. Rekabet gücünü belirleyen en önemli unsur ise üretim ve yönetim süreçlerindeki verimliliktir. Verimliliği rakiplerine oranla yüksek olan ekonomik aktörlerin rakiplerine oranla daha güçlü olacağı beklenir. Bunun nedeni verimlilik artışı sağlayan ekonomik aktörlerin bu artış sayesinde rakiplerine oranla daha düşük maliyetle üretim yapma becerisi kazanmış olmasıdır. Kaynakların israf edilmeden doğru amaçlarla kullanılma becerisini gösteren etkinlik kavramı da bu bağlamda verimlilikten ayrı düşünülemez zira etkinlik seviyesi düşük olan ekonomik aktörlerin, verimlilik seviyelerini artırması mümkün değildir. Çalışmanın amacı Türkiye’deki sağlık sektörünün rekabet gücünü, İBBS 2 seviyesinde, 2012 – 2016 dönemi için analiz etmektir. Rekabet gücü analizi etkinlik ve verimlilik kavramları üzerinden ölçülmüştür. Söz konusu analizde “Veri Zarflama Yöntemi” ve “Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endekslerinden” yararlanılmıştır. Çalışmaya göre incelenen dönemde 26 bölgeden 12’sinin rekabet gücü azalmış, bir bölgenin rekabet gücü değişmemiş ve 13 bölgenin rekabet gücünde artış gerçekleşmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık Sektörü, Rekabet Gücü, Veri Zarflama Analizi, Etkinlik, Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Analizi

Regional Analysis of Health Sector Competitive Power: The Case of Turkey

One of the vital components of capitalist economic system is competitiveness. In capitalist system, competitive power is the strongest indicator of economic power both micro and macro level. An economic actor that has a bigger competitive power than its competitors is the most successful economic actor. If a good or service producer increases its productivity, it can produce the same good or service with a lower cost. There is a strong and positive relationship between productivity and competitive power. Additionally, there is a strong link between productivity and efficiency which means not to waste the production factors. It is not possible to increase the productivity level with a lower efficiency level. The aim of the study is to determine the competitive power of health sector for nuts 2 level regions in Turkey by using Data Envelopment Analyze and Malmquist Total Factor Productivity Index. At the end of the empirical study, it is found that, there is a decrease in competitive power of 12 regions while there is an increase in competitive power of 13 regions. However, there is only one region that holds steady its competitiveness level.

Keywords:

Health Sector, Competitive Power, Data Envelopment Analysis, Efficiency, Malmquist Total Factor Productivity Analysis,

PDF

___

Athanassopoulos A.D., Gounaris C. ve Sissouras A. (1999). A descriptive assessment of the production and cost efficiency of general hospitals in Greece. Health Care Management Science, 2, 97–106.
Bal, V. ve Bilge, H. (2013). Eğı̇tı̇m ve Araştırma Hastanelerı̇nde Verı̇ Zarflama Analı̇zı̇ ı̇le Etkı̇nlı̇k Ölçümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 1 – 14.
Coelli, T.J., Prasada, R.D.S, O’Donnell, C. J. & Battese, G. E. (2005). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. Second Edition. Springer Publications, New York, ABD.
Çakmak, M., Öktem, M. K. & Ömürgönülşen, U. (2009). Türk Kamu Hastanelerinde Teknik Verimlilik Sorunu: Veri Zarflama Analizi Tekniği ile Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kadın Doğum Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 1/12, 2-36.
Deliktaş, E. (2002). Efficiency and total factor productivity analysis in Turkish manufacturing industry. METU Journal of Development, 29, 247 – 284.
Doğan, İ. F., Bakan, İ. & Hayva, S. (2017). Sağlık Sektörünün Temel Aktörleri Olan Hastanelerde Rekabet Stratejilerinin Kaliteye Etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 817-835.
Eslami, G. R., Mehralizadeh, M. & Jahanshahloo, G. R. (2009). Efficiency Measurement of Multi-Component Decision Making Units Using Data Envelopment Analysis. Applied Mathematical Sciences, 52/3, 2575 – 2594.
Gökgöz, F. (2009). Veri Zarflama Analizi ve Finansal Alanına Uygulanması. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara
Güler, M., İpekgil Doğan, Ö. & Erdem, S. (2015). Sağlık Kuruluşları Performansının Verı̇ Zarflama Analı̇zı̇ ı̇le İncelenmesı̇ ve Bı̇r Uygulama. Verimlilik Dergisi 2017/4, 169-185.
Gülsevin, G. & Türkan, A. H. (2013). Afyonkarahisar Hastanelerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1-8.
Jacobs, R. (2000). Alternative Methods to Examine Hospital Efficiency: Data Envelopment Analysis and Stochastic Frontier Analysis. Health Care Management Science, 4, 103-115.
Ji, Y. & Lee, C. (2010). Data envelopment analysis. The Stata Journal, 2/10, 267-280. Özata, M. & Sevinç, İ. (2010). Konya’daki Sağlık Ocaklarının Etkı̇nlik Düzeylerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle
Değerlendirilmesı̇. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1, 77-87.
Reynolds, D. (2003) Hospitality-Productivity Assessment: Using Data-Envelopment Analysis. The Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 44/2, 130-137.
Sarı, Z. (2015) Verı̇ Zarflama Analı̇zı̇ ve Bı̇r Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Seki, İ. & Barbaros, R. F. (2011). Rekabet Gücünün Ölçülmesinde Ulusal Yenilik Sistemleri ve Üniversite Ekonomisi Yaklaşımı. Ege Akademı̇k Bakış Dergisi, 3/11, 407-424.
Şenol, O. & Gençtürk, M. (2017). Verı̇ Zarflama Analı̇zı̇yle Kamu Hastanelerı̇ Bı̇rlı̇klerı̇nde Verı̇mlı̇lı̇k Analı̇zı̇. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 265-286.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatı̇stı̇klerı̇ Yıllığı (2012-2016). Sentez Matbaacılık ve Yayıncılık, Ankara. Tarım, A. (2001). VZA Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu “http://www.tuik.gov.tr”, (ET: 20.03.2018).
Zerenler, M. & Öğüt, A. (2007). Sağlık Sektöründe Algılanan Hı̇zmet Kalı̇tesı̇ ve Hastane Tercı̇h Nedenlerı̇ Araştırması: Konya Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 501 - 519.