KENTSEL DÖNÜŞÜM VE DİYARBAKIR SUR ÖRNEĞİ

Kentsel dönüşüm, kentlerin zamanla eskiyen, yıpranan, çürüyen, yaşanılamaz duruma gelen yapıların yıkılarak yerine yeni, çağdaş ve yaşanabilir mekanların yapılması süreci olarak belirtilebilir. Türkiye 1950’li yıllardan itibaren hızlı kentleşme sürecine girmesine rağmen, Diyarbakır 1980’li yıllardan itibaren hızlı kentleşme sürecine girmiştir. Hızlı kentleşme süreciyle birlikte kırsal kesimden gelen yoksul ve dar gelirli vatandaşlar barınma sorununu gecekondular yaparak gidermeye çalışmıştır. Bu gelişmeler neticesinde Surların içi kısa sürede plansız, düzensiz, kaçak yapı ve gecekondularla dolmuştur. İşte suriçinde bozulan ve kullanılamayacak duruma gelen tarihi ve kültürel eserler ile kaçak yapı ve gecekonduların önüne geçmek, bunların onarılarak aslına uygun hale getirmesini sağlamak için burada kentsel dönüşüm uygulamaları bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bu çalışmada, dünyada ve Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamalarının tarihsel gelişimi, kentsel dönüşümün amaçları ve yöntemleri anlatılarak kentsel dönüşüm projelerine bütüncül bir yaklaşım sergilemek istenmiştir. Bu kapsamda Diyarbakır Sur İlçesi kentsel dönüşüm uygulamaları, bu projenin uygulanması sürecinde karşılaşılan güçlükler ile Sur ilçesi kentsel dönüşüm uygulamalarında gelinen son durum anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Kentsel Dönüşüm, Sit Alanı, Kentsel Dönüşüm Yöntemleri

URBAN TRANSFORMATION AND THE CASE OF THE DISTRICT OF SUR IN DİYARBAKIR

Urban transformation can be defined as the process of demolishing the buildings in cities that have becomeold, worn of anddecayed, andthus have become inhabitable, andconstructing new, modern andlivables paces in their place. Although Turkey entered into a rapidurbanization process beginning in 1950s, Diyarbakır entered into that processonly in 1980s. With the start of the rapidurbanization process, poorand low-income families tried to solve their accommodation problem by buildings hacks. As a result of these developments, the are awithin the city walls was filled in a short time with shantyand illegal building sandshacks. Thus, urban transformation practices have become a necessity in orderto restore the historical and cultural Works that have decayedand become unusableand topreventthe illegal buildings and shacks in the walled city area. Inthepresentstudy, it has been aimed to explain the historical development of urban transformation practices in the worldand in Turkey, and to demonstrate a holistic approachto urban transformation projects. The presentstudy has addressed the subject of urban transformation, the development of urban transformation in the worldand in Turkey, the objectives and methods of urban transformation, the urban transformation practices in the district of Sur in Diyarbakır, the difficulties encounteredduring the process of the implementation of that Project and thecurrentstatus of the urban transformation in the district of Sur

Keywords:

City, Urban Transformation, Protected Area, Urban Transformation Methods,

PDF

___

Arslan, S.Aydın, D., Sandal, H.,&Yarkın, G. (2016). Sur’da yıkımın iki yüzü: Kentsel dönüşüm ve abluka. Diyarbakır: Zan Vakfı Yayınları.
Aktay, Y.,Orçan, M., &Osmanoğlu, E. (2012). Türkiye’de kentsel dönüşüm projelerinin sağlıklı yürütülmesi için yöntem arayışı. TOKİ Mersin Kentsel Dönüşüm Projesi Araştırma ve Çalıştay Raporu,https://www.academia.edu/35597163/Erişim Tarihi: 25.06.2019.
Ataöv, A. (2005). Belediyelerde stratejik plan hazırlanması. Türk Belediyeler Birliği ve Konrad AdenauerStiftung,http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2007/cilt24/sayi_2/57-82.pdf/ Erişim Tarihi: 03.04.2019.
Ataöv, A. &Osmay, S (2007). Türkiye’de Kentsel dönüşüme yönetsel bir yaklaşım. Middle East Technical UniversityJournal Of TheFaculty Of The Architecture, 24(2), 57-82.
Ayhan, F. (2013). Kentsel dönüşüm kavramı ve tarihsel gelişimi, kentsel dönüşüm hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 2013/1.
Aydınlı, H. İ. &Hilal T. (2012). Kurumsal ve yasal çerçevede Türkiye’de kentsel dönüşüm. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 61-70.
Binici, A. &Bağlı, M. (2005). Kentleşme tarihi ve Diyarbakır kentsel gelişimi. Ankara: Bilim Adamı Yayınları.
Balamir, M. (2005). Türkiye’de kentsel iyileştirme ve dönüşüme ilişkin güncel öneri ve modeller. Mimarlık Dergisi, 322, 29-35.
Balamir, M. (2004). Aspects of Urban Regeneratıon in Turkey: The Zeytinburnu Project.The UK- Turkey Urban RegenerationSymposium, Ankara.https://www.alnap.org/system/files/content/ resource/files/main/urban-regeneration-zeytinburnu-istanbul.pdf/Erişim Tarihi: 25.02.2019.
Bayraktar, E.(2006). Gecekondu ve kentsel yenileme. Ankara: Ekonomik Araştırmaları Merkezi Yayınları.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). 11. Kalkınma Planı, file:///C:/Users/Casper/ Desktop/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf/Erişim Tarihi: 18.07.2019.
Çatalbaş F.(2012). Suriçi bölgesi kentsel dönüşüm projesi ve Diyarbakır turizmine katkısı. Bozok Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Dergisi,1, 45-58.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı-Alt Yapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Şube Müdürlüğü, (2015). Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetlerinden Sorumlu Şube Müdürlüğünün Görevleri.https:// diyarbakir.csb.gov.tr/altyapi-ve-kentsel-donusum-sube-mudurlugu-i-2710/Erişim:19.05.2019.
Çiçek, Z. A. (2007). Diyarbakır’ın fethi, tarihi ve kültürü. Diyarbakır: Söz Matbaası.
Dağtekin, E. (2018). Coğrafi işaret olarak Diyarbakır bazalt taşı ve tescili. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 66, 851-860.
Demirkıran, S. (2008). Türkiye’de Kentsel dönüşüm uygulamalarında yerel yönetimlerin rolü: Bursa büyükşehir belediyesi örneği. (Yayınlanmamış Yük. Lis. Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi (2012).15.10.2012 Tarih ve 5414 Sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığına Gönderilen Yazı.http://www.hurriyet.com.tr/cevre-bakanligindan-surda-acele- kamulastirma-savunmasi-8-bin-818-yapidan-907si-ruhsatli-37298847/Erişim Tarihi: 01.07.2019.
Koçak, H.&Tolanlar, M. (2008). kentsel dönüşüm uygulamaları Aydın ve Afyonkarahisar örnekleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(10), 397-415.
Kuzu, S. (2004). Özel sektör perspektifinden kentsel dönüşüm, Uluslararası Kentsel Dönüşüm Uygulamaları Sempozyumu. Küçükçekmece Belediyesi Atölye Çalışması, İstanbul, 27-30.
Mimarlık Dergisi, (2019). Kentsel dönşüm. http://www.mimarlikdergisi.com/ index.cfm?sayfa=mim arlik&DergiSayi=413&RecID=4348/ErişimTarihi:01.07.2019.
Nabikoğlu. A. &Dalkılıç, N. (2013). Diyarbakır surlarının günümüzdeki durumuna yeni bir bakış. Makale Dergisi, 23-35.
Öngören, G. (2013). Kentsel dönüşüm hukuku, İstanbul: Öngören Hukuk Yayınları, Yayın No: 5.
Öngören, G. &Çolak, N. İ. (2013). Kentsel dönüşüm hukuku-kentsel dönüşüm rehberi. İstanbul: Öngören Hukuk Yayınları.
Özden, P. (2006). Türkiye’de kentsel dönüşümün uygulanabilirliği üzerine düşünceler. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,215-233.
Polat, S. &Dostoğlu, N. (2007). Kentsel dönüşüm kavramı üzerine: Bursa’da kükürtlü ve Mudanya örnekleri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi,1(12), 61-76.
Politeknik, (2019). Sur’da acele kamulaştırma. http://politeknik.org.tr/surda-acele-kamulastirma- oncesi-otesi-cihan-uzuncarsili-baysal/Erişim Tarihi: 18.06.2019.
Resmi Gazete, 04.11.2012 ve Sayı: 28457.
Resmi Gazete, 04.10.2016 Tarih ve Sayı: 29847.
Sami, K. (2017). Diyarbakır tarihi suriçi kentsel, mekansal ve toplumsal yaşamda renkleri yok olan kültürel miras. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 53, 391-400.
Şişman, A. & Kibaroğlu, D. (2009). Dünya ve Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları. 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı-Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, Ankara: TMMOB Yayını.
Şen, T. A. (2018). Kentsel dönüşüm uygulamalarında katılım: Samsun örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırma Dergisi, 15, 1-24.
Tekeli, İ. (2011). Kent, kentli hakları, kentleşme ve kentsel dönüşüm. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Toprak, Z. (2010). Yerel yönetimler. İzmir: Birleşik Matbaacılık.
TEKTAŞ (2019). Kentsel dönüşüm. https://www.tektaskentseldonusum.com/kentsel-donusum-el- kitap/Erişim Tarihi: 04.08.2019.
TMMOB, (2013). Yaşanabilir kentler için kentsel dönüşüm ilkeleri. https://www.tmmob.org.tr/icerik/ yasanabilir-kentler-icin-tmmob-kentsel-donusum-ilkeleri/Erişim Tarihi: 21.02.2019.
Üstün, G. (2009). Kentsel Dönüşümün Hukuki Boyutu,İstanbul: On İki Levha Yayınları.
Yasin, M. (2006). Tarihi mekanların dönüştürülmesi sürecinde mahalli idarelerin rolü. Legal Hukuk Dergisi, 4(45), 12-25.
Yaman, M. (2014). Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında Kütahya kenti osmangazi kentsel dönüşüm uygulamasına bir bakış. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,1(4), 12-26.
Yenice, S. (2014). Türkiye’nin kentsel dönüşüm deneyiminin tarihsel analizi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi,16(1), 76-88.
Yıldırım, A. (2012). Diyarbakır suriçi tarihi kent bilgi sistemi önerisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 16, 239-249
Yılmaz İ. (2015). Gecekondu direnişi: Dikmen vadisi örneği. Mülkiyet Dergisi, 309-314.