HEDİYE SATIN ALMA DAVRANIŞININ A VE B TİPİ KİŞİLİK ÖZELLİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Tarih boyunca insanlar arası ilişkileri düzenleyen hediyeleşme günümüzde ekonomik sistemin vazgeçilmezi olmuştur. Bu araştırmada, bireylerin hediye satın alma davranışının A ve B tipi kişilik özelliklerine göre nasıl şekillendiği incelenmiştir. Araştırma, 2015’in Eylül-Aralık döneminde Sakarya, Kocaeli ve İstanbul’da gerçekleştirilmiş, 325 anket analiz edilmiştir. Edinilen bulgular doğrultusunda hediye satın alma davranışı ölçeği menfaat sağlama, özel durum karşılama, teşekkür ve telafi etme ile sevgi gösterme olmak üzere 4 boyuta indirgenmiştir. Boyutlar doğrultusunda revize edilen araştırma sorusu ise B tipi kişiliklerle kıyaslandığında A tipi kişiliğe sahip tüketicilerin özel durum karşılama ile teşekkür ve telafi etme amacıyla hediye satın almaya daha yatkın olduğu şeklinde yanıtlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hediye, Hediye Verme, Satın Alma, A ve B Tipi Kişilik

INVESTIGATION OF GIFT PURCHASING BEHAVIOR FROM THE PERSPECTIVE OF TYPE A AND B PERSONALITY

Gift-giving which organizes the relationships between individuals throughout the history is indispensable to the economic system today. In this research, how gift purchasing behavior varies according to type A and B personality characteristics is investigated. The research conducted between September-December 2015 in Sakarya, Kocaeli and İstanbul, and reached 325 respondents. The scale was reduced to 4 factors which are provide benefit, special occasion, thank and compensate, and exhibit love. The research question revised according to the factors and concluded type A consumers are more likely to purchase gifts for the purpose of special occasion and thank and compensate compared to type B

Keywords:

Gift, Gift-Giving, Purchase, Type A and B Personality,

PDF

___

Açıkgöz, F.Ü. (2012). XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde hediye ve hediyeleşme: Padişahlara sunulan ve padişahların verdiği hediyeler üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Aktaş, A.M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56 (4), 25-42.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
Anton, C., Camarero, C., & Gil, F. (2014). The culture of gift giving: What do consumers expect from commercial and personal contexts? Journal of Consumer Behaviour, 13, 31-41.
Apaydin, F. (2017, Mayıs). Gift giving behaviors of consumers and an innovative e-business model suggestion. 2nd World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship, İstanbul/ Turkey, 393-399.
Ateş, C. (2013). Armağanın tarihsel dönüşümü ve modernizmle birlikte tüketim ürünü olarak televizyonda sunumu: Sevgililer günü örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Ayaz, B. (2014). Kan bağı ve evlilik dışı akrabalık ilişkilerinde hediyeleşme: Balıkesir örneği. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 3 (7), 100-107.
Batıgün, A.D., & Şahin, N.H. (2006). İş stresi ve sağlık psikolojisi araştırmaları için iki ölçek: A-tipi kişilik ve iş doyumu. Türk Psikiyatri Dergisi, 17 (1), 32-45.
Bauer, T., & Erdogan, B. (2010). Organizational behavior. ABD: Flat World Knowledge.
Bayhan, V. (2011). Tüketim toplumunda bireyin ontolojik mottosu: “Tüketiyorum öyleyse varım”. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 43, 221-248.
Bayuk, M.N. (2009). Özel gün ve haftaların tüketim üzerindeki etkileri. Kamu-İş, 11 (1), 185-197.
Beatty, S.E., Yoon, M.H., Beckmann, S.C., & Helgeson, J.G. (1996). An examination of gift-giving behaviors and personal values in four countries. İçinde: Gift-giving: A research anthology (Ed. C. Otnes & R. Beltrami). USA: Popular Press.
Buchahah, D., & Huczynski, A. (1997). Organizational behaviour: An introductory text. UK: Prentice Hall International.
Can, H., Aşan, Ö., & Aydın, E.M. (2006). Örgütsel davranış. İstanbul: Arıkan Basım Yayım.
Cleveland, M., Babin, B.J., Laroche, M., Ward, P., & Bergeron, J. (2003). Information search patterns for gift purchases: A cross-national examination of gender differences. Journal of Consumer Behaviour, 3 (1), 20-47.
Coşar, A.M. (2008). Türk kültüründe hediyenin algılanışı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 38, 33-48.
Çivitçi, N., & Arıcıoğlu, A. (2012). Psikolojik danışman adaylarının yardım etme stilleri ve beş faktör kuramına dayalı kişilik özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 78-96.
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
Demez, G. (2011). Armağanın değişen sosyo-kültürel anlamları: Tüketim toplumu bağlamında bir hediyeleşme örneği olarak çiçek gönderme. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 1 (2), 87-103.
Dingeç, E. (2009). Osmanlı sarayında eski bir Türk geleneği: Yeni yılda hediyeleşme. Turkish Studies, 4 (8), 1055-1073.
Durna, U. (2004). Stres, a ve b tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 11 (1), 191-206.
Durna, U. (2005). A tipi ve b tipi kişilik yapıları ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (1), 275-290.
Edwards, J.R., & Baglioni Jr., A.J. (1990). The psychometric properties of the Bortner type a scale. British Journal of Psychology, 81, 315-333.
Ersoy, P. (2008). Cumhuriyet Dönemi’nde yılbaşı kutlamaları üzerine halk bilimsel bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Farrell, F. (2001). Postmodernism and educational marketing. Educational Management Administration & Leadership, 29 (2), 169-179.
Godbout, J.T. (2003). Armağan dünyası. (Çev. D. Hattatoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
Goldberg, L.R. (1999). A broad-bandwith, public-domain, personality inventory measuring the lower- level facets of several Five-Factor models. Personality Psychology in Europe, 7, 7-28.
Hooge, I.E. (2014). Predicting consumer behavior with two emotion appraisal dimensions: Emotion valence and agency in gift giving. International Journal of Research in Marketing, 31, 380-394.
Hyun, N.K., Park, Y., & Park, S.W. (2016). Narcissism and gift giving: Not every gift is for others. Personality and Individual Differences, 96, 47-51.
Jonason, P.K., Li, N.P., & Teicher, E.A. (2010). Who is James Bond?: The dark triad as an agentic social style. Individual Differences Research, 8 (2), 111-120.
Jonason, P.K., Tost, J., & Koenig, B.L. (2012). Sex differences and personality correlates of spontaneously generated reasons to give gifts. Journal of Social, Evolutionary, and Cultural Sociology, 6 (2), 181-192.
Kayadibi, F. (2007). İslam’da kalkınmanın dinamik güçleri. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15, 1-24.
Kılıçer, T., Boyraz, E., & Tüzemen, A. (2016). Kadın, erkek, ya da? Hediye satın alma davranışında cinsiyet kimliği rolünün etkisi. Ege Akademik Bakış, 16 (1), 121-133.
Kim, M.K., Kim, H.Y., & Kang, Y.A. (2018). Influence of gift-giving in social network games on social capital: Relationship types, gift-giving types, and the big five factors of personality. International Journal of Human-Computer Interaction, 34, 1-15.
Köse, D. (2015). Tarihsel boyutuyla Türkçe-Çince deyim ve atasözlerinde hediyeleşmenin kültürlerarası ilişkisi. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, 51-69.
Kunnanatt, J.T. (2003). Type a behavior pattern and managerial performance: A study among bank executivesin India. International Journal of Manpower, 24 (6), 720-734.
Lekkumporn, P. (2013, Mayıs). Personal values and gift giving: The case of choosing a restaurant for hosting dinner. International Conference on Technology Innovation and Industrial Management, Phuket/Thailand, 284-312.
Luthans, F. (2010). Organizational behaviour: An evidence based approach. USA: McGrow Hill.
Mauss, M. (2011). Sosyoloji ve antropoloji. (Çev. Ö. Doğan). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Mortelmans, D., & Deman, S. (2001). Attitudes on commercialisation and anti-commercial reactions on gift-giving occasions in Belgium. Journal of Consumer Behaviour, 1 (2), 156-173.
Odabaşı, Y. (2009). Postmodern pazarlama. İstanbul: Kapital Medya.
Otnes, C., Ruth, J.A., & Milbourne, C.C. (1994). The pleasure and pain of being close: Men’s fixed feelings about participation in Valentine’s Day gift exchange. Advances in Consumer Research, 21, 159-164.
Önden, A. (2013). Özel günler ve tüketicinin robot olduğu sanrısı. Erişim Tarihi: 14.07.2016, http://www. abdullahonden.com/ozel-gunler-ve-tuketicinin-robot-oldugu-sanrisi/.
Özdemir, N. (2008). Türk hediyeleşme geleneği ve medya. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (4), 467-480.
Özgül, E. (2011). Tüketicilerin sosyo-demografik özelliklerinin hedonik tüketim ve gönüllü sade yaşam tarzları açısından değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış, 11 (1), 25-38.
Özsoy, E. (2013). A tipi ve b tipi kişilik ile iş tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Rayburn, J.M., & Rayburn, L.G. (1996). Relationship between machiavellianism and type a personality and ethical-orientation. Journal of Business Ethics, 15, 1209-1219.
Qian, W., Razzaque, M.A., & Keng, K.A. (2007). Chinese cultural values and gift-giving behavior. Journal of Consumer Marketing, 24 (4), 214-228.
Park, S.Y. (1998). A comparison of Korean and American gift-giving behaviors. Psychology & Marketing, 15 (6), 577-593.
Robbins, S.P., & Judge, T.A. (2012a). Organizational behavior. ABD: Pearson.
Robbins, S.P., & Judge, T.A. (2012b). Örgütsel davranış 14. basımdan çeviri. (Ed. İ. Erdem). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Sahlins, M. (2010). Taş devri ekonomisi. (Çev. T. Doğan, Ş. Özgün). İstanbul: Bgst Yayınları.
Segev, R., Shoham, A., & Ruvio, A. (2013). Gift-giving among adolescents: Exploring motives, the effects of givers’ personal characteristics and the use of impression management tactics. Journal of Consumer Marketing, 30 (5), 436-449.
Segev, R., & Shoham, A. (2016). The social and dual identity role of joint gift-giving among adolescents. Young Consumers, 17 (1), 3-17.
Sherry, J.F. (1983). Gift giving in anthropological perspective. Journal of Consumer Research, 10 (2), 157-168.
TDK. (2016). Büyük Türkçe sözlük. Erişim Tarihi: 22.06.2016, http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.576a65e9452367.08574307.
Tezcan, M. (1989). Folklorik ve antropolojik yönleriyle hediye geleneği ve Türk kültüründeki yeri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (22), 29-36.
Tomak, A., & Güney, E. (2014). Kültürel bir değer olarak hediye geleneği ve ekslibris. Uluslararası Ekslibris Dergisi, 1 (2), 25-33.
Varinli, İ., & Akgül, D. (2015, Ekim). Tüketicilerin hediye alışveriş davranışlarının karşılaştırılması: Kazakistan ve Türkiye. 13. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Bakü/ Azerbaycan, 677-688.
Veccohio, R.P. (1988). Organizational behavior. ABD: The Dryden Press International Edition.
Weisfeld-Spolter, S., Rippe, C.B., & Gould, S. (2015). Impact of giving on self and impact of self on giving. Psychology and Marketing, 32 (1), 1-14.
Wolfinbarger, M.F., & Yale, L.J. (1993). Three motivations for interpersonal gift giving: Experiental, obligated and practical motivations. Advances in Consumer Research, 20, 520-526.