TÜRKİYE’DEKİ UYGUR DİASPORASININ ÇIKARDIĞI ÇOCUK DERGİLERİNİN İNCELENMESİ: “DÖRT KULAK” ÇOCUK DERGİSİ ÖRNEĞİ

Bölgedeki istikrarsızlık ve savaş nedeniyle 20. yüzyılın ikinci çeyreğinde başlanan Uygur göçü, 1980 ve 2009 sonrası olmak üzere farklı tarihlerde kitlesel göçler şeklinde kendini göstermiş ve 2015 yılına kadar devam etmiştir. Uygurların göç ettikleri ülkeler sınır komşuluğu nedeniyle ağırlıklı olarak Orta Asya Türk cumhuriyetleri olmuştur. Coğrafi olarak uzak olmasına rağmen, kültürel olarak aynı dile, dinî inanca ve ortak tarihi geçmişe sahip olan Türkiye Cumhuriyeti de Uygurların göç menzilleri arasındadır. Türkiye’ye göç eden Uygurların hem siyasal hem de kültürel olarak varlıklarını sürdürmeye çalıştığı görülmüştür. Bu nedenle çıkarılan gazete ve dergi gibi çeşitli yayınlar bulunmaktadır. Göçün ilk yıllarında çıkarılan dergilerin çoğu Türkçe olarak çıkarılmış, kamuoyu ve farkındalık oluşturmayı amaç edinmiştir. Sonrasında, özellikle 2009 sonrası hem Uygurca hem daha çok kültürel ve edebî konuları temel alan dergiler de çıkarılmaya başlamıştır. Kültürel varlıklarını korumak, çocuklarını kültürel kimlik ve aidiyet, vatan ve vatanseverlik bilinciyle yetiştirebilmek Uygur diasporasını kaygılandıran hususlardır. Türkiye’deki ve yurt dışındaki tüm Uygur çocuklarını kültürel kimlik bilinci ve vatan severlik duygusuyla büyümelerine katkıda bulunmayı amaç edindikleri düşünülen dergiler 2017 yılında ancak yayın hayatını başlayabilmiştir. Bunlardan biri de “Dört Kulak” çocuk dergisidir. Bu çalışmanın amacı diasporik çocuk dergilerinde vatan-vatanseverlik konularının nasıl işlendiği, kültürel kimliklerini nasıl kurguladıkları ve bu kurguyu zamanın gereklilikleri ile nasıl ilişkilendirdiklerini “Dört Kulak” çocuk dergisi özelinde incelemektir. Yöntem olarak nitel doküman analizi kullanılmıştır. Diasporadaki Uygur çocuklarının vatan sevgisi, kültürel kimlik bilinci ve aidiyet duygusu ile yetişmesine katkıda bulunma amacı taşıdığı düşünülen dergi, içerik ve tasarımsal olarak çocukların kendi kültürel değer ve sembollerinin farkında olmalarına ve vatan sevgisini önemsetmeye verdiği önemle diğer çocuk dergilerinden ayrıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Uygur Diasporası, Çocuk Dergiciliği, Dört Kulak, Kültürel Kimlik, Vatanseverlik

A REVIEW OF CHILDREN'S MAGAZINES PUBLISHED BY THE UYGHUR DIASPORA IN TURKEY: THE EXAMPLE OF "DÖRT KULAK" CHILDREN'S MAGAZINE

The Uyghur migration, which started in the second quarter of the 20th century due to the instability and war in the region, showed itself in the form of mass migrations in different dates, such as 1980 and after 2009, and continued until 2015. The countries that Uyghurs migrated to were mainly Central Asian Turkic republics due to their border neighbourhood. Despite being geographically distant, the Republic of Turkey, which has the same language, religious belief and common historical background culturally, is also among the migration ranges of the Uyghurs. It has been seen that the Uyghurs who immigrated to Turkey tried to maintain their existence both politically and culturally. For this reason, there are various publications such as newspapers and magazines. Most of the magazines published in the first years of migration were published in Turkish and aimed to create public opinion and awareness. Afterwards, especially after 2009, magazines both in Uyghur and based on mostly cultural and literary issues also started to be published. Preserving their cultural assets and raising their children with the awareness of cultural identity and belonging, homeland and patriotism are issues that worry the Uyghur diaspora. The magazines, which are thought to contribute to the bringing-up of all Uyghur children in Turkey and abroad with a sense of cultural identity and patriotism, only started their publication life in 2017. One of them is the "Dört Kulak" children's magazine. The purpose of this study is to examine how patriotism issues are handled in diasporic children's magazines, how they construct their cultural identities and how they relate this fiction to the necessities of the time, in the context of the "Dört Kulak" children's magazine. Qualitative document analysis was used as a method. The magazine, which is thought to contribute to the bringing-up of Uyghur children in the diaspora with patriotism, awareness of cultural identity and sense of belonging, differs from other children's magazines in terms of content and design, with the importance it attaches to children's awareness of their own cultural values and symbols and to the love of homeland.

Keywords:

Uyghur Diaspora, Children, Dört Kulak, Cultural Identity, Patriotism,

PDF

___

Bekin, Mehmet Rıza (1986). “Sayın Okuyucu”. Doğu Türkistan’ın Sesi Dergisi, (3): 11-12.
Butler, Kim (2001). “Defining Diaspora, Refining a Discourse”. Diaspora, 10(2): 189-219.
Cohen, Robin (1997). Global Diaspora: An Introduction. Londra: UCL Press.
Dufoix, Stephane (2011). Diasporalar. (çev.: Işık Ergüden). İstanbul: Uluslararası Hrant Dink Vakfı Yayınları.
Göktürk, Hamut (2005). “Doğu Türkistan’dan Anadolu’ya Göçler”. Uluslararası Göç Sempozyumu. (İstanbul, 8-11 Aralık 2005). İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi.
Güldeş, Mehmet (2008). Doğu Türkistanlı Uygur Türklerinin Türkiye’de Kurdukları Dernekler ve Yayın Faaliyetleri. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
Hacaloğlu, Yücel (2002). Doğu Türkistan ve Türk Kültürü. Ankara: Türk Ocakları Ankara Şubesi Yayınları.
Hofstede, Geert (2001). Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, İnstitutions and Organizations Across Nations. Sage.
Hornby, Albert Sidney (2001). Oxford Advanced Learner’s Dictionary. Oxford: Oxford University Press.
Ionescu, Dina (2006). Engaging Diasporas as Development Partners for Home and Destination Countries: Challenges for Policymakers. Geneva Switzerland: International Organization for Migration.
Karluk, Abdürreşit Celil (2020). “Türkiye’deki Uygur Türkü Göçmenler ve Karşılaştıkları Sorunlar”. Göç Sosyolojisi Türkiye’den Örneklerle. (Ed. Çağatay Sarp). Ankara: Orion Kitabevi, 245-288.
Mcculloch, Gary (2004). Documentary Research in Education, History and the Social Sciences. London: Routeldge Falmer.
Şimşek, Hasan ve Yıldırım, Ali (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Temel Eginli, Ayşen (2021). Reklamcılığa Giriş; Reklam Analizlerinde Kültürel Farklılıkların Önemi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
Tursun, Nabijan (2020). “1933 ve 1944 Yıllarında Kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyetleri Hakkındaki Kaynaklar ve Bu Kaynakların Değeri”. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, (16): 233-257.
Yalçın, Alemdar ve Gıyasettin, Aytaş (2008). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
İnternet Kaynakları: URL-1: http://gokbayrak.com/sayfa/kunye (Erişim: 22.11.2021).
URL-2: http://gokbayrak.com/dergi-sayfalari/1 (Erişim: 22.11.2021).
URL-3: https://elkitab.org/ (Erişim: 23.11.2021).
URL-4: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=3841579872559885&set=pb.100001237315757.-2207520000..&type=3 (Erişim: 24.01.2022).
URL-5: https://www.facebook.com/photo.php? fbid=3841579872559885&set=pb.100001237315757.-2207520000..&type=3 (Erişim: 24.01.2022).
URL-6: https://www.sivilsayfalar.org/2020/11/30/bbc-2020-100-kadin-listesinde-turkiyede-yasayan-uygur-yazar-ogretmen-muyesser-abdulehed-hendan-hiyal/ (Erişim: 3.11.2021).
URL-7: https://www.facebook.com/100001237315757/posts/2342610449123509/?d=n (Erişim: 3.11.2021).
URL-8: https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 19.11.2021).
URL-9: Ben-Rafael, Eliezer. (2010). Diaspora, Sociopedia.isa. http://www.sage pub.net/isa/resources/pdf/diaspora.pdf (Erişim: 10.12.2021).
URL-10: Emet, Erkin. (2017). “Doğu Türkistan’dan Türkiye’ye Göçler”. https://www.doguturkistan.org/?p=9151 (Erişim: 15.12.2021).
URL-11: https://centerforinterculturaldialogue.files.wordpress.com/2017/01/kc22-cultural-identity_turkish.pdf (Erişim: 12.12.2021).