RİSĀLE-İ ĶOYÇILIĶ GİRİŞ-YAZI ÇEVİRİMİ-AKTARMA

Türkistan sahasında on sekizinci yüzyıl ile yirminci yüzyıl arası dönemde yazıya geçirilen ve “risale” adıyla bilinen halk edebiyatı türüne ait metinler, yazıldıkları bölgelerde konuşulan Türk diyalektlerinin ses, şekil ve özellikle söz varlığına dair birçok ögeyi yansıtmaktadır. Dünyanın farklı yerlerindeki birçok kütüphanede nüshaları bulunan risale türündeki el yazması anonim metinlerin bir kısmının metin neşri yapılmışsa da hâlâ daha yayımlanmayı ve üzerinde çalışılmayı bekleyen pek çok yazma nüsha mevcuttur. Bu makalede daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmamış ve metin neşri yapılmamış bir meslek risalesi ele alınmıştır. Bu çalışmanın girişinde risale türünden ve yazma risale nüshalarının yer aldığı koleksiyonlardan genel olarak bahsedilmiştir. Çalışmada öncelikle Berlin Eyalet Kütüphanesi Prusya Kültür Mirası Bölümü Hartmann Koleksiyonunda Ms. or. oct. 1658 arşiv numarasıyla kayıtlı el yazması nüshanın tavsifi yapılmış ve nüshaya neden “Risāle-i Ķoyçılıķ” adının verildiğinden söz edilmiştir. Ardından el yazması nüshanın yazı çevirimine ve Türkiye Türkçesine aktarımına yer verilmiştir. Çeviri yazı kısmında yazma nüshaya dair tespit edilen bazı belirgin dil özellikleri çalışmanın sonuç kısmında ifade edilmiştir. Yazma nüshanın görüntüleri ise ilgili kütüphanenin dijital koleksiyonuna ait internet bağlantısı paylaşıldığı için makale sonuna eklenmemiştir.

Anahtar Kelimeler:

Koyun Yetiştiriciliği Risalesi, Doğu Türkçesi, Yazı Çevirimi, Dil Özellikleri, El Yazması, A Risalah on Sheep Breeding, Eastern Turkic, Transcriptio, Transcription, Linguistic Features, Manuscript

A RISALAH ON SHEEP BREEDING INTRODUCTION-TRANSCRIPTION-TRANSLATION

The texts belonging to the folk literature type known as "risalah", which were written in the field of Turkestan between the eighteenth and twentieth centuries, reflect many elements of the sound, form and especially the vocabulary of the Turkish dialects spoken in the regions where they were written. Although some of the anonymous manuscripts in the type of risalah, which have copies in many libraries around the world, have been published, there are still many manuscripts waiting to be published and studied. In this article, a professional risalah, which has not been the subject of any study before and the text of which has not been published, is discussed. In the introduction part of this study, the type of risalah and the collections in which manuscripts are included were generally mentioned. In the study, first of all, the manuscript copy registered with the archive number Ms. or. oct. 1658 in the Hartmann Collection of the Prussian Cultural Heritage Department of the Berlin State Library was described and why the copy was named “Risalah-i Qoychilik" (A Risalah on Sheep Breeding) was mentioned. Then, the translation of the manuscript and its transfer to Turkish were given. In the transcript section, some distinctive language features of the manuscript were expressed in the conclusion part of the study. The images of the manuscript were not included at the end of the article since the link of the digital collection of the relevant library was shared.

Keywords:

A Risalah on Sheep Breeding, Eastern Turkic, Transcription, Linguistic Features, Manuscript,

PDF

___

Begmatov, E., vd. (2006). O'zbek Tilining İzohli Lugʻati. C. III. Taşkent: Davlat İlmiy Nashriyoti.
Bellér-Han, Ildiko (2008). Community Matters in Xinjiang 1880-1949 Towards a Historical Anthropology of the Uyghur. Leiden&Boston: Brill.
Çakmak, Serkan (2016). Jarring Koleksiyonundan Uygurca Meslek Risaleleri (Giriş-İnceleme-Metin-Dizin). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Davlatova, Saodat Tilevberdievna (2016). "Zanaatla İlgili Usul ve Kaidelerin Nizamnamesi Olarak Risale". (çev.: Serkan Çakmak). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (56):245-253.
Hartmann, Martin (1904). "Die osttürkischen Handschriften der Sammlung Hartmann". Mitteilungen des Seminars für Orientalische Sprachen [Westasiatische Studien], (VII):1-24.
Muginov, Abdulladcan Muginoviç (1962). Opisanie Uigurskikh Rukopisei İnstituta Narodov Azii. Moskova: İzdateltsvo Vostoçnoy Literaturı.
Mütercim Asım Efendi (2014). el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît Kâmûsu'l-Muhît Tercümesi. C. V. (Yayına Haz.: Mustafa Koç ve Eyüp Tanrıverdi). İstanbul: Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
Sugawara, Jun (2004). "Uygurlarning Hüner Kesip Risaliliri". (çev.: Ömer Nuri). Miras, 1-7.
Sulaiman, Asad (2017). "From Eastern Turki to Modern Uyghur A Lexicological Study of Prints from the Swedish Mission Press in Kashgar (1892–1938)". (Ed. Ildiko Bellér-Hann, Birgit N. Schlyter ve Jun Sugawara). Kashgar Revisited Uyghur Studies in Memory of Ambassador Gunnar Jarring. Leiden: Brill, 58-79.
Yakup, Abliz vd. (1992). Uygur Tilining İzahliq Lugiti. C. D-F. Urumçi: Milletler Neşriyati.
İnternet Kaynakları: URL-1: https://digital.staatsbibliothekberlin.de/werkansicht?PPN=PPN832951730&PHYSID=PHYS_0008&DMDID=DMDLOG_0001&view=overview-info (Erişim: 27.10.2022).
URL-2: https://digital.staatsbibliothekberlin.de/werkansicht?PPN=PPN832951730&PHYSID=PHYS_0007&view=overview-toc (Erişim: 27.10.2022).