TÜRKÇE DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİNDE KİP

Çalışmada Türkçenin öğretiminde kip kategorisinin ele alınış biçimleri incelenmiştir. Araştırma yöntemi olarak tarama modelinin kullanıldığı bu çalışmada verilerin toplanması için doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada öncelikle dil bilgisi ve dilbilim kitaplarındaki kip tanımları ve sınıflandırmaları değerlendirilmiştir. Dil bilgisi kitaplarında kip ve zaman konusunun birlikte ele alındığı, kip ve zaman arasında tam bir ayrım yapılamadığı, konunun birbirine karıştırıldığı sonucuna ulaşılmıştır. İkinci olarak İzmir ve çevresinde kullanılan 7. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitaplarında, ortaöğretim 9. sınıf dil ve anlatım kitabında ve yabancılara Türkçe öğretmek için hazırlanmış kitaplarda kiplerin tanımlanması ve işlenişi incelenmiştir. Türkçe öğretiminde kiplerin tanımlanması ve sınıflandırılmasında dil bilgisi kitaplarındaki gelenekselleşen yaklaşımın izlendiği görülmüştür. Ayrıca kip sınıflandırma ve adlandırmalarında çelişen ifadeler tespit edilmiş, bunlarla ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.Anahtar Sözcükler: Türkçe öğretimi, dil bilgisi öğretimi, kip, kiplik.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe öğretimi, dil bilgisi öğretimi, kip, kiplik

-

The focus of this study is teaching modality in Turkish. Firstly, definitions and classifications of modality in grammar and linguistics books were examined. It was found that in these books, modality and tense was presented together, there was no clear distinction between modality and tense, and the terms were confused with each other. Secondly, the definition and covering of modal expressions in the teacher's books of 7th grade Turkish course used in the İzmir region and in the books prepared for teaching Turkish to foreigners were examined. A traditional approach was observed to be adopted in the grammar books in defining and classifying modality in teaching Turkish. In addition, there were contradictory statements regarding the terminology and classifications

Keywords:

Teaching Turkish, grammar teaching, modal, modality,

PDF

___

AKSU KOÇ, A. (1986). The Acquisition of Past Tense Reference in Turkish. Studies in Turkish Linguistics (D. I. Slobin vd. (ed.)). Amsterdam: John Benjamins: 247-264.
AKSU KOÇ, A. (1988). The Acquisition of Aspect and Modality. Cambridge: Cambridge University Press.
AKSU KOÇ, A. (2000). Some Aspects of the Acquisition of Evidentials in Turkish. Evidentials: Turkic, Iranian and Neighbouring Languages. Berlin-New York: Mouton de Gruyter: 15-28.
AKSU KOÇ, A. ve SLOBIN, D. (1986). A Psychological Account of the Development and Use of Evidentials in Turkish. Evidentiality (W. Chafe vd. (ed.)). Norwood: Ablex: 159-167.
ASLAN DEMİR, S. (2008). Türkçede İsteme Kipliği, Ankara: Grafiker Yay.
ATABAY, N., ÖZEL, S. ve KUTLUK, İ., (2003). Sözcük Türleri. İstanbul: Papatya Yay.
AUSTIN, J. L. (1962). How To Do Things With Words. Oxford: Claderon Press.
AUWERA, J. van der ve PLUNGIAN, V. (1998). Modality’s Semantic Map. Linguistics Typology, 2: 79-124.
AUWERA, J. van der, KEHAYOV, A. ve VITTRANT, A. (2009). Acquisitive Modals. Cross-Linguistic Semantics of Tense, Aspect and Modality (L. Hogeweg vd. (ed.)). Amsterdam: John Benjamins: 281-302.
AUWERA, J. van der, LEJEUNE, J. L., DOBRUSHINA, N., GOUSSEV, V., AMMAN, A. ve HAAN, F. de. (2005). Modality. World Atlas of Language Structures (M. Haspelmath vd. (ed.)). Oxford: Oxford University Press: 286-322.
BANGUOĞLU, T. (1998). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yay.
BİLGEGİL, K. (1984). Türkçe. İstanbul: Dergâh.
BÖLÜKBAŞ, F., ÖZGENÇ, F. ve YILMAZ, M. Y(2011) Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı (Temel – Orta – İleri). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
BYBEE, J. (1995). The Semantic Develeopment of Past Tense Modals in English. Modality in Grammar and Discourse (J. Bybee vd. (ed)). Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins: 303-518.
COATES, J. (1983). The Semantics of Modal Auxiliaries. London: Croom Helm.
CORCU, D. (2005) Zorunluluk Kipliği Belirtisi -mAlI'nın Anlamsal İçyapısı. Dilbilim Araştırmaları: 33-44.
CORCU, D. (2006). Gereklilik-Zorunluluk Kipliği Kodlayıcılarının Anlam Yapısı Üzerine. 20. Ulusal Dilbilim Kurultayı. Maltepe Üniversitesi.
CORCU, D.(2003). A Linguistic Analysis of Necessity as a Part of the Modal System in Turkish. Yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DEMİR, N.ve YILMAZ, E. (2003). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker.
DENİZ, K. (ed.), (2012). 7. Sınıf Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı. MEB
DİLAÇAR, A. (1971). Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi. TDAY Belleten: 83-145.
EDİSKUN, H., (1999). Yeni Türk. Remzi Kitabevi, İstanbul
EKER, S. (2003). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker.
ERGİN, M. (1993). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak.
ERGUVANLI TAYLAN, E. (1997). Türkçede Görünüş, Zaman ve Kiplik İlişkisi {-DI} Biçimbirimi. XI. Dilbilim Kurultayı Bildirileri (Ş. Ruhi vd. (ed.)). Ankara: ODTÜ Yay.
ERGUVANLI TAYLAN, E. (2000). Semi -grammaticalized Modality in Turkish. Studies on Turkish: and Turkic Languages: Proceedings of the Ninth International Conference on Turkish Linguistics, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag: 113-143.
ERGUVANLI TAYLAN, E. (ed.) (2001). The Verb in Turkish. Amsterdam: John Benjamins.
ERGUVANLI TAYLAN, E. ve ÖZSOY, S. (1993). Türkçe’de Bazı Kip Biçimlerinin Öğretimi Üzerine”. Proceedings of the VIIth Conference on Turkish Linguistics (K. İmer vd (ed.)). Ankara: Ankara Uni. Yay.: 1-9
ERK EMEKSİZ, Z. (2009). Deontic Modality in Turkish: Pragmatic and Semantic Constraints. MITWP, 58: 79-85.
ERKMAN AKERSON, F. (1994). Türkçe Yüklemde Görünüş, Zaman ve Kip. VIII. Dilbilim Kurultayı Bildirileri. İstanbul: İstanbul Üni. Yay.: 79-88
ERKMAN AKERSON, F. ve ÖZİL, Ş. (1998). Türkçede Niteleme. İstanbul: Simurg.
GENCAN T. N. (2001). ………………. Ankara: Ayraç.
GÖKSEL, A. ve KERSLAKE, C. (2005). Turkish: A Comprehensive Grammar. Routledge: Londra.
GÜNAY, V. D., FİDAN, Ö., ÇETİN, B. ve YILDIZ, F. (2012). İzmir Yabancılar için Türkçe Ders Kitabı (A1 ve A2). İstanbul: Papatya Yayıncılık.
HAAN, F. de. (1997). The Interaction of Modality and Negation: A Typological Study. New York: Garland.
JESPERSEN, O. (1924). The Philosophy of Grammar. London: Allen - Unwin.
KAHRAMAN, T. (2009). Çağdaş Türkiye Türkçesi Dil bilgisi, İzmir.
KAPLAN, Ş. ve YILDIRIM ŞEN, G. (2012). 7. Sınıf Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı. Gizem Yayıncılık.
KARASAR, N. (2011). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Nobel Yayıncılık, Ankara.
KERİMOĞLU, C. (2011) Kiplik İncelemeleri ve Türkçe. İzmir: Dinozor Kitabevi.
KIEFER, F. (1987). On Defining Modality. Folia Linguistica, 21: 67-94.
KIEFER, F. (1997). Modality and Pragmatics. Folia Linguistica XXXI/3-4.: 241-253.
KOCAMAN, A. (1981). Türkçede Kip Olgusu Üzerine Görüşler. TDAY Belleten. Ankara: TDK: 81-85.
KOCAMAN, A. (1988). Modality in the Turkish Discourse. Proceedings of the Forth International Conferense on Turkish Linguistics, Ankara: METU: 463-468.
KOCAMAN, A. (1990). The Necessitive Mood in Turkish. Proceeding of the Fifth Intertanional Conference on Turkish Linguistics. Ankara: Hitit: 433-458.
KOPULU, A. ve KARACA, A. (2012). 7. Sınıf Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı. Koza Yayıncılık.
KORKMAZ, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: TDK Yay.
KORNFILT, J. (2001). Turkish. Londra-New York: Routledge.
KRATZER, A. (1977). What ‘Must’ and ‘Can’ Must And Can Mean. Linguistics and Philosophy, 1: 337–355.
KRATZER, A. (1981). The Notional Category of Modality. Words, Worlds, and Contexts: New Approaches in Word Semantics (H. J. Eikmeyer vd. (ed.)) Berlin-New York: Mouton de Gruyter: 38-74.
KRATZER, A. (1991). Modality. Semantik: Ein Internationales Handbuch der Zeitgenössischen Forschung (A. von Stechow vd. (ed.). Berlin-New York: Mouton de Gruyter: 639-650.
LAKOFF, R. (1972). The Pragmatics of Modality. Chicago Linguistic Society, 8. Chicago: Chicago University Press: 229-246.
LEWIS, G. (1967). Turkish Grammar. Oxford: Oxford University Press.
NORDSTRÖM, J. (2010). Modality and Subondinators. Amsterdam-Philadelphia: John Benjamins.
NUYTS, J. (2006). Modality: Overview and Linguistic Issues. Modality (ed. W. Frawley). Berlin: Mouton de Gruyter: 1-26.
ÖNER, S. (Ed.), 2014. Ortaöğretim 9. Sınıf Dil ve Anlatım Ders Kitabı. Ankara, MEB.
PALMER, F. (1986). Mood and Modality. Cambridge Textbooks in Linguistics. (1. Baskı). Cambridge: Cambridge University Pres.
PALMER, F. (2001). Mood and Modality. Cambridge Textbooks in Linguistics (2. Baskı). Cambridge: Cambridge University Press.
PAPAFRAGOU, A. (2000). Modality: Issues in the Semantics-Pragmatics Interface. Amsterdam-New York: Elsevier Publishing Company.
PORTNER, P. (2009). Modality. Oxford: Oxford University Press.
RUHİ, Ş. - ZEYREK, D. - TURAN, Ü. (2000). “Koşul Tümcelerinde Varsayımsallık ve Gerçek Karşıtlığı”. XIII. Dilbilim Kurultayı Bildirileri (S. Özsoy vd. (ed.)). İstanbul: Boğaziçi Universitesi Yay: 19-29.
RUHİ, Ş. (2002). The Modal Adverbs mutlaka and kesinlikle in the Context of Directives and Deontic Modality in Turkish. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi/Anadolu University Journal of Social Sciences, 2: 19-38.
RUHİ, Ş., ZEYREK, D. ve OSAM, N. (1996). Türkçe’de Kiplik Belirteçleri ve Çekim Ekleri İlişkisi Üzerine Bazı Gözlemler. Proceedings of the IXth Conference on Turkish Linguistics. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi: 307-315.
SEARLE, J., (1968). “Austin on Locutionary and Illocutionary Acts”. The Philosophical Review, 77, 405 – 424.
SWEETSER, E. (1998). Modality: Form Etymology to Pragmatics, Metaphorical and Cultural Aspects of Semantic Structure. Cambridge: Cambridge University Press.
UNDERHILL, R. (1997). Turkish Grammar. Cambridge: MIT Press.
UZUN, E. (ed.). (2010). Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı 1, 2 ve 3. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
UZUN, L. ve EMEKSİZ, E. Z. (2006): Irrealis Modality and Specificity in Turkish Discourse. Advanced Studies in Turkish Linguistics. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları: 279-288.
UZUN, L. ve ERK EMEKSİZ, Z. (2002). Türkçede -Ar Biçimbiriminin Sözdizimsel ve Anlambilimsel Yapısı Üzerine. 18. Türk Dilbilim Kurultayı. Ankara Hacettepe Üniversitesi Yay.: 129-145.
UZUN, N. E. (1998). Türkçede Görünüş/Kip/Zaman Üçlüsü. Dil Dergisi, 68: 5-22.
UZUN, N. E. (2004). Türkçenin Temel Kavramları. İstanbul.
WRIGHT, G. von. (1951). An Essay in Modal Logic. Amsterdam: North-Holland Publishing Company.
YANGIN, B.- ÇELEPOĞLU, A. - TÜRKYILMAZ, F. (2009). 7. Sınıf Türkçe Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı. Pasifik Yayınları.
YAZICI ERSOY, H. (2014). Başkurt Türkçesinde Kip. Ankara: Türk Dil Kurumu.