İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN ALİ MERDAN TOPÇUBAŞI’NA YAZDIĞI MEKTUPLAR

Rusya Müslümanları-Türkleri hakkında bilinmeyenler, araştırmacılar arasında her geçen gün daha çok merak uyandırmaktadır. Bu konuda, yeni belgeler gün yüzüne çıkmakta ve birçok çalışmalar yapılmaktadır. Bu makalemizde 1904-1910 yılları arasında cereyan eden siyasî, kültürel vb. olayları o dönemin en önde gelen aydın, lider ve maarifçilerinden biri olan İsmail Bey Gaspıralı’nın Azerbaycanlı avukat, yazar, gazeteci ve siyaset adamı Ali Merdan Topçubaşı’na yazdığı yedi adet mektuptan takip etme imkânını bulacağız. Böylece o dönemle ilgili en ince ayrıntıları yakalamış ve bazı bilinmeyenleri birinci ağızdan öğrenmiş olacağız.

Anahtar Kelimeler:

Türk Dünyası, Rusya Müslümanları-Türkleri, İsmail Gaspıralı, Ali Merdan Topçubaşı (Topçubaşev), Türk Dünyası Kültür Hayatı

-

Unknowns about Russian Muslims-Turks day by day become more and more curious. In this issues, appear new documents and studies are carried out. When it comes to correspondence of Ismail Gasprinski and other intellectuals and the author of the Turkic World the importance of these documents rises one more time. In this study we will have possibility to follow up the political, cultural and so on events that took place between the years 1904-1910, from seven letters whom write one of the leading intellectuals of the authority of that era, one of the leaders and educator Ismail Bey Gasprinski to Azerbaijani lawyer, author, journalist Ali Merdan Topçubashi. So we caught the finest details about that period and will learn unknowns from the first person

Keywords:

Turkic World, Muslims- Turks of Russia, Ismail Gasprinski,

PDF

___

AKPINAR, Y. (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
AKPINAR, Y. (2005). İsmail Gaspıralı, Seçilmiş Eserleri: 2, Fikrî Eserleri. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
AKPINAR, Y. (2008). İsmail Gaspıralı, Seçilmiş Eserleri: 3 Dil-Edebiyat-Seyahat Yazıları. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
AKPINAR, Y. (2010). İsmail Gaspıralı’nın “Akgül Destesi” Adlı Bibliyografik Eseri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 29, Ankara.
AKPINAR, Y. (2013). Çağdaş Türk Edebiyatları-I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
AKPINAR, Y. (2014). İsmail Gaspıralı, Seçilmiş Eserleri: 1, Roman ve Hikâyeleri. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
ALTSTADT, A. L. (1992). The Azerbaijani Turks. Power and Identity under Russian Rule. California: Hoover Institution Press, Stanford University, Stanford.
AŞIRLI, A. (2009). Azәrbaycan Mәtbuatı Tarixi (1875-1920). Bakı: “Elm vә Tәhsil”.
БЕЛЯЕВА, Л. Н., ЗИНОВЬЕВА, М. К., НИКИФОРОВ, М. М. (1958-1961). Библиография периодических изданий России 1901–1916, Том 1-4. Ленинград: Министерство Культуры РСФСР Государственная Ордена Трудового Красного Знамени Публичная Библиотека имени М. Е. САЛТЫШВА-ЩЕДРИНА.
BEŞİKÇİOĞLU, B. M. (2008). İrşad Gazetesinin 1907-1908 Yıllarının Kronolojik Fihristi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÇİTİL, R., NECEFOĞLU, H. (2014). İsmail Gaspıralı’nın Neşredilmemiş Bazı Mektupları. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 23, İzmir.
DEVLET, N. (1999). Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi (1905-1917). Ankara: Türk Tarih Kurumları.
HABLEMİTOĞLU, Ş., HABLEMİTOĞLU, N. (1998). Şefika Gaspıralı ve Rusya’da Türk Kadın Hareketi (1893-1920). Ankara.
http://www.crimea.ru (son erişim tarihi: 15.04.2015)
https://ru.wikipedia.ru (son erişim tarihi: 15.04.2015)
HӘSӘNLİ, C. (2013). Tarixi Şәxsiyyәtin Tarihi. Әlimәrdan bәy Topçubaşov. Bakı: Azәbaycan Diplomatik Akademiyası.
ГАСАНЛЫ, Д. (2014). Али Мардан-Бек Топубашев, Жизнь За Идею. Москва: Издательство Флинта, Издательство Наука.
İMANOV, V. (2003). Ali Merdan Topçubaşı (1865-1934). Lider Bir Aydın ve Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Temsili. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
ИСХАКОВ, С. М. (2007). Первая Русская Революция И Мусульмане Российской Империи. Москва: Издательство “Социально-политическая МЫСЛЬ”.
ИСХАКОВ, С. М. (2012). А. М. Топчибаши. Документы из личных архивов. 1903-1934. Москва: Издательство “Социально-политическая МЫСЛЬ”.
ИСХАКОВ, С. М. (2015). Настал Момент... Предать Оглашению. Азербайджанская Эмигразия В Письмах, Запиках, Телеграммах 1920-1937 гг. Москва: Издательство ИКАР.
KHALID, A. (1998). The Politics of Muslim Cultural Reform. Jadidism in Central Asia. Berkeley Los Angeles London: University of California Press.
KURAT, A. N. (1966). Kazan Türklerinin “Medeni Uyanış” Devri (1917 Yılına Kadar). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt XXIV, Sayı: 3-4. Temmuz-Aralık.
ÖZKAYA, Y. (2011). Ahmet Ağaoğlu’nun Hüseyinzade Ali Bey’e Mektupları. Türk Yurdu, Nisan, Cilt: 31, Sayı: 284 (100. Yıl Özel Sayı).
REMİYEF, İ. (1926). Vakitli Tatar Matbuatı (Albom) 1905-1925. Kazan: Gajur Basması.
RORLİCH, A. A. (1986). The Volga Tatars. A Profile in National Resilience. California: Hoover Institution Press, Stanford University, Stanford.
TÜRKYILMAZ, S. (2008). Şark-i Rus Gazetesi. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Ocak-Haziran 2008, XIV. Cilt, No: 1.
ZENKOVSKY, S. A. (1983). Rusya’da Pan-Türkizm ve Müslümanlık. (çev. Prof. Dr. İzzet Kantemir). İstanbul: Üçdal Neşriyat.