TOPLUMSAL EKOLOJİ BAĞLAMINDA TÜRKLERİN DOĞA İLE İLİŞKİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ: MANDIRA FİLOZOFU FİLMİNİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

Bu çalışmada Türklerin doğaya yaklaşımı temelde mitolojik dönem, ilahi dinler dönemi ve modern dönem olarak üçe ayrılıp her üç dönemi de etkileyen düşünce tarzı ve dinamikler (üretim, tüketim, modernleşme, kapitalizm vb.) toplumsal ekoloji bağlamında incelenip açıklanmaya çalışılmıştır. Bozkır kültürünün en seçkin örneklerinden birisini ortaya koyan Türkler, temel geçim kaynağı olarak tarım ve hayvancılığı seçtikleri için daima doğa ile iç içe bir hayat sürmüşlerdir. Bu hayat esnasında doğadaki sudan, ağaçtan, bitkiden, hayvandan ve bilumum canlıdan yararlanmışlardır. Başka bir ifadeyle Türklerin kurduğu kültür ve medeniyet içerisinde doğa unsurları vazgeçilmez bir yere sahiptir. İlk planda maddi alışveriş olarak görünen bu ilişkiler sadece sosyo-ekonomik alanda kalmamış, Türklerin inanış ve düşünüş dünyasına da etki etmiş ve doğaya saygı duyan bir felsefenin oluşmasını sağlamıştır. Çalışmanın konusu da bu felsefede zaman içerisinde meydana gelen değişimlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Toplumsal ekoloji, Toplumsal ekoloji-kültür ilişkisi, Mandıra Filozofu, Türk kültüründe doğa

___

AKIN, M. ve Galip Akın. (2007). Suyun Önemi, Türkiye’de Su Potansiyeli, Su Havzaları ve Su Kirliliği. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47(2), 105-118.ALTUNTAŞ, H. ve Muzaffer Şahin. (2007). Kur’an-ı Kerim Meali. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.ANOHİN, A. V. (2006). Altay Şamanlığına Ait Materyaller. (Çeviren: Zekeriya Karadavut, Jannet Meyermanova). Konya: Kömen Yayınları.ATNUR, G. (2013). Kozı Körpeş ile Bayan Sulu Destanında Geyik. TEAD, 28, 213-222.BOOKCIN, M. (2013). Toplumu Yeniden Kurmak. (Çeviren: Kaya Şahin). İstanbul: Sümer Yayıncılık.BOZOĞLU, B. (2017). Hava Kirliliği Raporu 2016. TMOB Çevre Mühendisliği Odası Yayınları.ÇORUHLU, Y. (2010). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.DALKESEN, N. (2005). Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Kültüründe Geyik Kültü. Millî Folklor, 27(106), 58-69.ERGUN, P. (2012). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.FRAZER, J. G. (2004). Altın Dal Dinin ve Folklorün Kökenleri. (I. Cilt). (Çeviren: Mehmet H. Doğan). İstanbul: Payel Yayınevi.GÖKDAĞ, A. Bilgehan ve Kemal Üçüncü. (2007). Başlangıcından Günümüze Türk Destanları. Ankara: Akçağ Yayınları.HARVA, U. (2014). Altay Panteonu Mitler, Ritüeller, İnançlar ve Tanrılar. (Çeviren: Ömer Suveren). İstanbul: Doğu Kütüphanesi.İNAN, A. (2006). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.İNAYET, A. (2013). Uygur Kültüründe Geyik, Geyik Kitabı. (Der. E. G. Naskali, E. Demir). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 45-54.KALAFAT, Y. (2010). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Berikan Yayınevi. KAYA, M. (2007). Mitolojiden Efsaneye Türk Mitolojisinin Türkiye’deki Efsanelerde İzleri. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.LVOVA, E. L. vd. (2013a). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri Kâinat ve Zaman. Nesneler Dünyası. (Çeviren: Metin Ergun). Konya: Kömen Yayınları.LVOVA, E. L. vd. (2013b). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüşleri İnsan ve Toplum. Nesneler Dünyası. (Çeviren: Metin Ergun). Konya: Kömen Yayınları.ÖGEL, B. (2010). Türk Mitolojisi. (Cilt: 2). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.ÖKTEM, A. U. ve Ayça Aksoy. (2014). Türkiye’nin Su Riskleri Raporu. İstanbul: Ofset Yayınevi.ROUX, J. P. (2002). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. (Çeviren: Aykut Kazancıgil). İstanbul: Kabalcı Yayınları.ROUX, J. P. (2011). Eski Türk Mitolojisi. (Musa Yaşar Sağlam). Ankara: BilgeSu Yayınları.YOLCU, M. A. (2017). Halk Bilimi Araştırma Kuram ve Yöntemleri. Halk Bilimi El Kitabı. 2. Baskı, İstanbul: Motif Vakfı Yayınları, 151-203.ZIJDERVELD, A. C. (2013). Kültür Sosyolojisi Kültür Sosyolojisine ve Metodolojisine Giriş. (Çeviren: Kadir Canatan). İstanbul: Açılım Kitap.İnternet KaynaklarıURL1:TürkiyeOrmanVarlığı2015, https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/T%C3%BCrkiye%20Orman%20Varl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-2016-2017.pdf (Erişim Tarihi: 11.12.2017).URL2: http://www.mynet.com/haber/guncel/yaz-tehlikede-eger-sicakliklar-dusmezse-durum-vahim-3554255-1 (Erişim Tarihi: 13.12.2017).