“ÂTİYİ KARANLIK GÖREREK AZMİ BIRAKMAK...” ŞİİRİNDE VARLIK YOKLUK MÜLAHAZALARI

Akif, şekil olarak eskiyi kullansa bile on dokuzuncu yüzyıldaki İslam âleminin, Türk toplumunun içinde bulunduğu zorlu şartlarından ötürü topluma eğilmiştir. Şiirde “yeis” konusunu “Ey oğullarım! Gidin Yusuf’u ve kardeşini araştırın. Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Çünkü kâfirler topluluğundan başkası Allah’ın rahmetinden ümidini kesmez” (Yusuf, 12- 87/DKM, 245) ayet-i kerimesini esas alarak işlemiş ve bu ayeti tefsir etmiştir. Türk edebiyatında “yokluk” kavramı şüphesiz “varlık” kavramı kadar kendine yer bulamamıştır. “Yokluk” fikri, “Adem Kasidesi”nde müstakil ve yeni bir bakış açısıyla ele alınıncaya kadar Türk edebiyatında bir nüve hâlinde yüzyıllar boyunca değişik kullanımlar altında işlenmiştir. Türk edebiyatında bu kavramı işleyen her şairin kendine has bir “yokluk” anlayışına sahip olduğu ya da “yokluk”u kendine göre yorumladığı da bir gerçektir. Klasik Türk edebiyatında “varlık” alanı olumlu, “yokluk” alanı olumsuzken “Âtiyi Karanlık Görerek Azmi Bırakmak...” şiirinde her iki alan da olumsuzdur. İncelenen bu şiirde, önce beyitlerdeki “varlık / yokluk” alanı tespit edilmiş, daha sonra şairin bu alanı nasıl oluşturduğu, hangi sanatlara başvurduğu, nasıl bir yol izlediği açıklanmıştır. En sonda ise varlık / yokluk alanları karşılaştırılarak şiir ve şair hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Mehmet Akif Ersoy, varlık, yokluk, ümitsizlik

PDF

___

Alver, K. (2008). Mehmed Âkif şiirinin sosyo-politiği üzerine. Karakter Abidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Özel Sayısı, S. 133, İstanbul: Hece Yayınları.
Bilgi, L. (2011). Yahya Kemal’in şiirlerinde varlık yokluk sorgulamaları. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Mahmut Kaplan Armağan Sayısı, 9(2), 407-415.
Birgül, M. F. (2012). Şeyh Galip’te metafizik buhran: varlık-yokluk ya da Adem’den Âdem’e varoluş. Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 1107-1116.
Canım, R. ve Çalık, E. (2001). Mehmet Âkif ve İstiklal Marşı. Erzurum: Aktif Yayınevi.
Cündioğlu, D. (2013). Âkif’e dair. İstanbul: Kapı Yayınları.
Diyanet İşleri Başkanlığı (2014). Kur’an meali. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Erbay, E. (2011). Mehmed Âkif insan ve medeniyet. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
Ersoy, E. Â. (2017). Babam Mehmet Âkif İstiklal Harbi hatıraları derleme – giriş. (Haz. Yusuf Turan Günaydın). İstanbul: Kurtuba Kitap.
Ersoy, M. Â. (2019). Safahat. (Haz. M. Ertuğrul Düzdağ). İstanbul: Kapı Yayınları.
Gibb, E. J. W. (1999). A. Hıstory of Ottoman poetry. (Tercüme: Ali Çavuşoğlu). Ankara: Akçağ Yayınları III-V.
Güzel, A. (1991). Yunus Emre’nin eserlerinde din. Diyanet Üç Aylık, Dinî, İlmî, Edebî Dergisi, Yunus Emre Özel Sayısı. 27(1), 16-41.
Kalkışım, M. (Haz.) (1994). Şeyh Galip divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kaplan, M. (2002). Şiir tahlilleri 1 Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Karaer, N. (2011). Mehmet Âkif ve sultan II. Abdülhamit. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26, 137-144.
Kasır, H. (1990). Sabri Mehmet Şerif Divanı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Kısakürek, N. F. (1989). Batı Tefekkürü ve İslâm Tasavvufu”, İstanbul: Büyük Doğu Yay.
Kolcu, A. İ. (2002). Türk Şiirinde Yokluk Fikri ve Âkif Paşa’nın Adem Kasidesi”, Ankara: Akçağ Yayınları
Metin, B. B. (2016). Âtiyi Karanlık Görerek Azmi Bırakmak… Üzerine Bir Söylem Çözümlemesi”, Teke (Uluslararası Türkçe Kültür Edebiyat Eğitim Dergisi), Sayı:5\3, Erzurum-Türkiye.
Oba, E., Öztürk, D., Gürbüz, H. (2014). Millî Mücadele Döneminde Mehmet Âkif ve İslamcılık. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(12), 563-572.
Tatçı, M. (hzl.) (1990). Yunus Emre divanı tenkitli metin, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Tatcı, M. (Haz.) (1998). Yûnus Emre divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Timurtaş, F. K. (Haz.) (2006). Yunus Emre dîvânı. İstanbul: Babıali Kültür Yayınları.
Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
Yazıcı, G. (2009). Fuzûlî’de varlık yokluk çokluk: bin varmış bir yokmuş çok varmış hiç yokmuş. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(6), 456-463.
Yavuz, H. (2001). Bir Felsefe Geleneğinin İnşası Üzerine. E Dergisi, 23.
Yılmaz, M. K. (1991). Büyük İslâm şairi Yunus Emre. Diyanet Üç Aylık, Dinî, İlmî, Edebî Dergisi, Yunus Emre Özel Sayısı, 27(1), 13-48.