1940’LI YILLARDA TÜRKÇENİN YABANCI DİL OLARAK İŞİTSEL-DİLSEL YÖNTEMLE ÖĞRETİLMESİ: SPOKEN TURKISH KİTABI
Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminin tarihi her ne kadar yüzyıllar öncesine dayansa da öğretimde hangi yıllarda hangi yaklaşım ve yöntemin kullanıldığı konusunda yeterli bilgi yoktur. Bu problemden hareketle yapılan bu çalışmanın amacı, 1944-45 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri’nde yayımlanmış olan Spoken Turkish adlı kitabı yöntem ve içerik olarak incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesinin kullanıldığı çalışma kapsamında, ölçüt olarak içeriğin yanında yöntemin temel yaklaşımı, önerilen teknikler ve ölçme-değerlendirme özellikleri kullanılmıştır. Kitap toplam 30 üniteye bölünmüş ve her ünitede bir tema belirlenmiştir. Bu temalara uygun diyalogların yer aldığı ünitelerde yoğun bir dil bilgisi öğretimi de göze çarpmaktadır. Ünitelerin temaları çoğunlukla günlük iletişimle sınırlı olmakla birlikte Türkiye hakkında bilgi veren diyaloglar da vardır. Araştırma çerçevesinde ünite temaları ile dil bilgisi konuları tespit edilmiş, ayrıca yöntemin gerektirdiği özellikler ve teknikler de belirlenmeye çalışılmıştır. Nitekim diyalogları ezberleme, diyalogdaki kelimelerden cümle oluşturma, öğretmenin ardından tekrar etme, zincirleme (seçilen bir diyaloğun zincirleme şekilde bütün sınıfta ilerlemesi), tek / birden fazla boşluğu doldurma, dönüştürme (dil bilgisel bakımdan cümleyi değiştirme), soru-cevap, benzer ikililer (sesletimi benzeyen kelimeler arasındaki farkı telaffuz ettirerek belirtme), diyalog tamamlama… gibi tekniklere bilinçli olarak kitapta yer verildiği dikkat çekmektedir.
___
- Akman Yeşilel, D. B. (2015). İşitsel-dilsel yöntem (auido-lingual method). N. Bekleyen (Ed.),
Dil Öğretimi içinde (s. 59-80). Ankara: Pegem Akademi.
- Akturan, U. (2008). Doküman incelemesi. T. Baş ve U. Akturan (Ed.), Nitel Araştırma Yöntemleri
NVivo 7.0 ile Nitel Veri Analizi içinde (s. 117-126). Ankara: Seçkin.
- Argunşah, M. ve Güner, G. (2015). Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları
- Arslan, M. (2012). Tarihi süreçte Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi-öğrenimi çalışmaları.
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 167-188.
- Atalay, B. (1992). Divanü Lügati’t-Türk tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Bican, G. (2019). Kitabü’l-İdrak Li Lisânü’l-Etrak’ın yabancılara Türkçe öğretimi açısından
incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(44), 359-
376. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/49680/573809
- Biçer, N. (2012) Hunlardan günümüze yabancılara Türkçe öğretimi. Uluslararası Türkçe
Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 1(3), 107-133.
- Biçer, N. (2017). Türkçe öğretimi tarihi. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Brown, H. D. (2000). Principles of language learning and teaching (Vol. 4). New York:
Longman.
- Cansız Aktaş, M. (2014). Nitel veri toplama araçları, M. Metin (Ed.), Kuramdan Uygulamaya
Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 363-66). Ankara: Pegem Akademi.
- Castagnaro, P. J. (2006). Audiolingual method and behaviorism: from misunderstanding to myth.
Applied Linguistics, 27(3), 519-526.
- Coşar, A. M. ve Güneş, B. (2011). Açıklamalı bir kaynakça denemesi-I: Divânü Lugâti’t-Türk ve
Kâşgarlı Mahmud üzerine yazılan makaleler. Türkiyat Mecmuası. 21(1), 167–231.
- Coşar, A. M. ve Güneş, B. (2011). Açıklamalı bir kaynakça denemesi-II: Divânü Lugâti’t-Türk
ve Kâşgarlı Mahmud üzerine hazırlanan bildiriler. Türkiyat Mecmuası. 21(2), 19–86
- Demircan, Ö. (2013). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Der Yayınları.
- Develi, H. (2002). Kitâbü'l-İdrâk. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Cilt 26, s. 108).
Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/kitabul-idrak
- Dilaçar, A. (1974). Türk fiilinde “kılınış”la “görünüş” ve dilbilgisi kitaplarımız. Türk Dili
Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 21(1973-1974), 159-171.
- Doğan, C. (2012). Sistematik yabancı dil öğretim yaklaşım ve yöntemleri. İstanbul: Ensar
Neşriyat.
- Doğan, G. (2014). Ötekinin dili anlamak Venedik Şark Dil Okulu, Toplumsal Tarih, 247, 58-63.
- Doğan, S. (2011). XIX. yüzyılda Batı’da yabancılara Türkçe öğretimi çalışmaları- W. B. Barker
örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elâzığ: Fırat Üniversitesi.
- Er, O. (2021). Sorularla ikinci / yabancı dil olarak Türkçe eğitimi. Ö. T. Kara (Editör), Sorularla
Türkçe eğitimi (s. 471-492) içinde, Elazığ: Asos.
- Ercilasun, A. B. ve Akkoyunlu, Z. (2014). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk giriş-metinçeviri-notlar-dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- Erkan, M. (1999). İbn Mühennâ. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Cilt 20, s. 218-19).
Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-muhenna.
- Ersoylu, H. (1981). Türk dili üzerine yazılmış İngilizce gramerler. Türk Dünyası Araştırmaları,
10, 114-142.
- Gezer, Ö. (2014). Kayserin emrinde tercümanlar, diplomatlar ve şarkiyatçılar Viyana Şark Dilleri
Akademisi. Toplumsal Tarih, 247, 64-72.
- https://books.google.com.tr/books/about/Spoken_Turkish.html?id=jW4LAQAAMAAJ&redir_e
sc=y
- https://play.google.com/books/reader?id=1RZOAAAAMAAJ&pg=GBS.PA6&hl=tr
- https://play.google.com/books/reader?id=8SaIFtp3MN4C&pg=GBS.PP1&hl=tr&printsec=front
cover
- https://search.library.wisc.edu/catalog/9910027185602121
- https://www.amazon.com/Spoken-Turkish-Book-Norman-McQuown/dp/B0018VBK2C
- https://www.lib.uchicago.edu/e/scrc/findingaids/view.php?eadid=ICU.SPCL.MCQUOWNN
- https://www.nytimes.com/1986/02/18/obituaries/sadi-koylan-a-poet-is-dead-broadcast-news-inturkish.html
- Kaçalin, M. S. (1994). Dîvânü Lugâti’t-Türk. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (Cilt 9,
s. 446-449). Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/divanu-lugatit-turk
Kapıcı, Ö. (2014a). 18. yüzyıldan 19. yüzyıla Rus hariciyesinde Turkologiya, Osmanistika &
Oryantalistika. Toplumsal Tarih, 247, 74-85.
- Kapıcı, Ö. (2014b) Ottomanica & Turcica Osmanlı’ya komşu dünyada dil okulları ve
oryantalizmin doğuşu. Toplumsal Tarih, 247, 56.
- Kaya, R. (2021). İtalyanların Türkçe öğretimi: harfler ve ses karşılıkları. Hacettepe Üniversitesi
Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 6, 51-75.
- Kaymaz, Z. (2014). Türkçenin öğretimi açısından İbni Mühennâ Lügati’nin yeri. VII.
Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16-18 Eylül 2014), 241–48. Elâzığ.
https://www.academia.edu/16882374/Türkçenin_Öğretimi_Açısından_İbni_Mühenna_Lügatinin_Yeri.
- Memiş, M. R. ve Erdem, M. D. (2013). Yabancı dil öğretiminde kullanılan yöntemler, kullanım
özellikleri ve eleştiriler. Turkish Studies, 8(9), 297-319.
- Özbal, B. (2020). Özel amaçlı Türkçe öğrenimine örnek tarihî bir ders kitabının incelenmesi.
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 20, 1-11.
- Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2001). Approaches and methods in language teaching.
Cambridge University Pres.
- Sülükçü, Y. (2016) Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî” adlı esere
yabancılara Türkçe öğretimi açısından bir bakış. International Journal of Language
Academy, 4(3), 67–76.
- Timur Ağıldere, S. (2010). XVIII. yüzyıl Avrupa’sında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin
önemi: Osmanlı İmparatorluğu’nda İstanbul Fransız Dil Oğlanları Okulu (1669-1873).
Turkish Studies, 5(3), 693-704.
- Topuzkanamış, E. (2011). Bulgatü’l-Müştak Fî Lugati’t-Türk ve’l-Kıfçak’ta Türkçe öğretimi. I.
Uluslararası Türkçe Eğitimi Sempozyumu. 15-17 Aralık 2011, Gazi Üniversitesi Gazi
Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü, Ankara.
https://www.academia.edu/33845187/Bulgatü_l_Müştak_fî_Lugati_t_Türk_ve_l_Kıfça
k_ta_Türkçe_Öğretimi.
- Topuzkanamış, E. (2019a). Teaching Turkish to Germans in 1910s in Istanbul and Berlin:
Bolland's Book Türkisches lesebuch für Deutsche. History of Education & Children's
Literature, 14(2), 585-602.
- Topuzkanamış, E. (2019b) Teaching Turkish grammar and speaking to Germans in Germany
around 1890s: Türkische konversations-grammatik coursebook. Osmanlı Mirası
Araştırmaları Dergisi, 6(15), 287-295.
- United States Armed Forces Institute. (1944). Spoken Turkish Basic Course – Units 1-12. War
Department Educational Manual EM 515, Madison, Wisconsin.
- United States Armed Forces Institute. (1945). Spoken Turkish Basic Course – Units 13-30. War
Department Educational Manual EM 516, Madison, Wisconsin.
- Ünal, O. (2010). Kodeks Kumanikus 1A-55A (giriş-metin-dizin). Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
- Yavuzarslan, P. (2012). et-Tuhfetü’z-Zekiyye. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Cilt
41, s. 359-360). Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/et-tuhfetuzzekiyye.
- Yeşilyurt, E. (2015). Osmanlı döneminde İngilizlere Türkçe öğretimi. Yayımlanmamış Doktora
Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
- Yüce, N. (1993). Cemâleddin Et-Türkî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (Cilt 7, s.
314). Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/cemaleddin-et-turki