SOVYET DEVRİ AZERBAYCAN ANLATILARINDA KAHRAMANIN İNANÇ PROBLEMİ

Sovyet Dönemi Azerbaycan edebiyatında, sosyalizm realizminin uygulandığı ilk yıllardan itibaren din konusu, anlatıların esas mevzuları arasında yerini almıştır. Bu bakımdan Sovyetler Birliği’nin ‘yönelim edebiyatı’ anlayışı içerisinde ele alınan en önemli konulardan biri de dindir. Bu dönem hikâye ve romanlarında görülen inanca ve Allah’ın varlığına yönelik sorgulayıcı tutum ile toplumun, özellikle genç nesillerin din algısını değiştirme ve tamamen dinden uzaklaşmış bireyler meydana getirme çabası sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Ancak, Sovyet Dönemi eserlerinin birçoğunda tezahür eden bu anlayışın aksine 1960 Nesri Dönemi eserlerinde din kavramının varlığı ve insanın manevi dünyası gibi temel kavramların giderek özüne uygun bir şekilde ele alındığı görülmektedir. Bu bağlamda çalışmamızda, Azerbaycan Edebiyatının önemli yazarlarından Elçin, İsi Melikzade, Yusuf Samedoğlu, Mevlüt Süleymanlı, Magsud İbrahimbeyov ve Sabir Ahmedov gibi yazarların eserlerinden örnekler verilerek insanın en temel ihtiyaçlarından biri olarak kabul edilen inanma ihtiyacının roman ve hikâye kişileri üzerinden toplumdaki yansımaları ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Azerbaycan Edebiyatı, sosyalizm, realizm, din, psikoloji, roman

PDF

___

Adıgüzel, S. (2011). Elçin, edebiyat sosyolojisi açısından romanları. Ankara: Bengü Yayınları.
Celal, M. (1986). Seçilmiş eserleri. Bakü: Azerbaycan Dövlet Neşriyyatı.
Efendiyev, E. (1996). Ölüm hükmü. Akt.: Yusuf Gedikli. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Efendiyev, E. (1999). Ak deve. Akt.: Ali Duymaz. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Hökelekli, H. (1993). Din psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
İbrahimbeyov, M. (1985). Böyük şeherin nağılları. Bakü: Gençlik.
Karaca, F. (2015). Din psikolojisi. Trabzon: Eser Matbaacılık.
Karaman, A. (1968). Dinler tarihi. İstanbul: Yaylacık Matbaası.
Karataş, İ. E. (2016). Max Müller’e göre dinîn ortaya çıkış sürecinde sınırsız (kutsal) fikri. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 54 - 86.
Kiviog, M. (2020). Religious freedom and security in eastern europe and central asia, staat – religion – Recht (Editörler: Kerstin von der Decken ve Angelika Günzel) içinde, s. 393- 410.
Memmedov, C. (1978). Hale. Bakü: Yazıçı Neşriyyat.
Mehmetov, İ. (2009). Türk Kafkası’nda siyasi ve etnik yapı eski çağlardan günümüze Azerbaycan tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Melikzade, İ. (1990). Durulma. Azerbaycan Edebi-Bedii Jurnal, No: 8.
Naskali, E.G. ve Şahin, L. (2007). Stalin ve Türk dünyası. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Özyurt, C. (2014). Marx’ta yanılsama ve ideoloji olarak din. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 207-240.
Paine, C. (2009). Militant atheist objects: anti-religion museums inthe soviet union. Present Pasts, Vol. 1, 61-76, doi:10.5334/pp.13.
Roy, O. (1997). Yeni Orta Asya ya da ulusların imal edilişi. İstanbul: Metis Yayınları.
Rühle, J. (1990). Edebiyat ve ihtilal. Çev: Sedat Umran, İstanbul: Milliyet Yayınları.
Samedoğlu, Y. (1995). Kıyamet günü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Şentürk, H. (1997). Din psikolojisi. Konya: Esra Yayınları.
Tunalı, İ. (1993). Marksist estetik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.