Seben (Bolu) Elma Bahçelerinde Belirlenen Zararlı, Yararlı Türler ve Biyoekolojileri

Bolu ilinin en önemli elma üreticisi Seben ilçesi olup uzun yıllardan beri üretim gerçekleştirilmektedir. Seben merkez ve köylerinde elma bahçelerinde zararlı ve faydalı türleri belirlemek amacıyla 2015-2016 yılları arasında bir sörvey çalışması yürütülmüştür. Seçilen her bahçeden 25 ağacın gövde ve her bir ağacın dört yönünde birer dalında örnekleme yapılmıştır. Çalışma süresince elma bahçelerinde bulunan ağaçlarının kök boğazları, gövdeleri, dalları, yaprakları, tomurcukları, çiçekleri ve meyveleri incelenmiştir. Ağaç üzerinde bulunan az hareketli böcek türleri elle, diğerleri Steiner hunisi ile toplanmıştır. Ayrıca zararlı ile bulaşık örnekler ergin yapmak için laboratuvara getirilip kültüre alınmıştır. Bu çalışma sonucunda yedi takıma bağlı 23 familyadan 37 zararlı tür, üç takımdan üç familyaya bağlı üç faydalı tür belirlenmiştir. Seben ilçesi elma bahçelerinde Cydia pomonella L. (Lepidoptera: Tortricidae) (Elma içkurdu)’nin ana zararlı konumunda olduğu, bunun yanı sıra yaprakbitleri Aphis pomi Deg., Dysaphis plantaginea Pass. (Hem.: Aphididae) ve Elma pasakarı Aculus schlechtendali Nal. (Acarina: Eriophyidae)’ın da elmalarda zarara yol açtığı belirlenmiştir. Bazı bahçelerde Tetranychus urticae Koch. ve Panonychus ulmi Koch. (Acarina: Tetranychidae) zaman zaman önemli zararlı türler olarak ortaya çıkmıştır. Chrysoperla carneae (Stephens) (Neuroptera: Chrysopidae) ve Coccinella semptempunctata L. (Coleoptera: Coccinellidae) elma bahçelerinde en yaygın predatör türler olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Elma, doğal düşmanlar, zararlılar, Seben, Bolu

Bioecologies of Pests, Natural Enemies in apple orchards of Seben (Bolu)

Seben is the most important apple producer and has been producing in Bolu province for many years. A survey was conducted to determine harmful and useful species in apple orchards in center and villages of Seben between 2015 and 2016. The selected 25 trees from each orchard were sampled in four cardinal branche. The main stem, branches, shoots, leaves, buds, flowers and fruits of each apple tree were carefully examined troughout the study, Some insect species from trees were collected by hand, while others were collected by a Steiner funnel. In addition, harmful species were brought from field and cultured for rearing adults in the laboratory. At the end of this study 37 harmful species from 23 families of seven orders and three beneficial species from three families were determined in the apple orchards of Seben. Cydia pomonella L. (Lepidoptera: Tortricidae) (Codling moth) was found as the main pest. In addition Dysaphis plantaginea Pass. (Hem.: Aphididae) and Aculus schlechtendali Nal. (Acarina: Eriophyidae) (Apple rust mite) were cause the damage on the apples. In some orchardss, Tetranychus urticae Koch. and Panonychus ulmi Koch. (Acarina: Tetranychidae) occasionally emerged as important harmful species. Chrysoperla carneae (Stephens) (Neuroptera: Chrysopidae) and Coccinella semptempunctata L. (Coleoptera: Coccinellidae) were the most common predator species in Seben apple trees.

Keywords:

Apple, natural enemies, pests, Seben, Bolu,

___

Anonim, (2011). Elma Entegre Mücadele Teknik Talimatı. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, TAGEM, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı. Zirai Mücadele Teknik Talimatları, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü. Ankara.
Anonim, (2015). 2015 yılı Bitki Sağlığı Uygulama Kitapçığı. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü. 313 s. https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler. Erişim tarihi: 21 Aralık 2018.
Ayaz, T., & Yücel, A. (2010). Elazığ ili elma alanlarında bulunan zararlı ve yararlı Arthropod türlerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 14(1), 9-16.
Çiftçi, K., Türkyılmaz, N., Kumaş, F., & Özkan, A. (1985). Antalya ili elma bahçelerindeki önemli zararlılar ile doğal düşmanlarının tespiti üzerinde ön çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni. 25(1-2), 49-61.
Düzgüneş, Z. (1980). Küçük Arthropodların toplanması, saklanması ve mikroskopik prepatlarının hazırlanması. Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığı Zirai Mücadele Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
Erden, F. (1979). Güney Anadolu Bölgesi’nde elma bahçelerinde integre mücadele yönünden böcek faunası üzerinde ön çalışmalar. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, 14, 56-57. Erol, T., & Yaşar, B. (1996). Van ili elma bahçelerinde bulunan zararlı türler ile doğal düşmanları. Türkiye Entomoloji Dergisi, 20(4), 281-293.
Güçlü, Ş., & Özbek, H. (1995). Erzurum’da elma ağaçlarında çiçek ve meyvedeki zararlılar üzerinde bazı gözlemler. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 26(2), 171-175.
Gürses, A., Altay, M., Tüzün, Ş., Erkan, B., Gürkan, S., Sezerve, S., & Akın, M. (1985). Marmara Bölgesi elma zararlılarına karşı tüm (entegre) savaşım olanakları üzerinde araştırmalar. Yayınlanmamış Nihai Rapor, İstanbul.
Kıroğlu, H., Aykaç, M. K., Ergüden, T. M., Çamlıdere, R., Kılıç M., & Çevik, T. (1984). Karadeniz Bölgesi elma bahçelerinde entegre savaş olanakları üzerinde araştırmalar. Yayınlanmamış Nihai Rapor, Samsun.
Lazarov, A., & Grigorov, P. (1961). Karantina Na Rastenijata Zemizdat, Sofia, Bulgaria.
Soylu, O. Z., Okul, A., Ataç, Ö., & Zeki, C. (1982). Orta Anadolu Bölgesi’nde elma ağaçlarında zarar yapan Yaprak galeri güvelerinden (Phyllonorycter gerasimowi Hering)’nin kimyasal savaşımı ve doğal düşmanlarının tespiti üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 23(1), 12-41.
İren, Z., & Bulut, H. (1981). Orta Anadolu Bölgesi’nde elma ağaçlarında gövde kurdu (Synanthedon myopaeformis Borkh.) (Lep.: Aegeriidae)’nin yayılışı, zararı ve yaşayışı üzerinde çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 21(4), 197-210.
Özdemir, Y., & Özdemir, M. (2002). Orta Anadolu Bölgesi’nde Archips türlerinde (Lep.: Tortricidae) saptanan Ichneumonidae (Hym.) türleri. Bitki Koruma Bülteni, 42(1-4), 1-7.
Özdemir, M., Özdemir, Y., Seven, S., & Bozkurt V. (2005). Orta Anadolu Bölgesi’nde kültür bitkilerinde zararlı Tortricidae (Lepidoptera) faunası üzerine araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 45(1-4), 17-44.
TÜİK. (2017). Bitkisel üretim istatistikleri. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018.
Yiğit, A., & Uygun, N. (1982). Adana, İçel ve Kahramanmaraş illeri elma bahçelerinde zararlı ve yararlı faunanın saptanması üzerinde çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 22(4), 163-178.
Zenginbal, H. (2015). Bolu İli Meyvecilik Potansiyeli ve Ceviz Yetiştiriciliği. Ziraat Mühendisliği, Ekim-Kasım 2015, Sayı: 362.