Ergenlerin Değer Yönelimleri ve Değer Yönelimlerinin İnternet Bağımlılığıyla İlişkisinin İncelenmesi

Araştırmanın amacı ergenlerin hayatlarında hangi değerlerin etkisini daha çok hissettiklerini, çeşitli değişkenlerin değer tercihlerinde değişikliğe yol açıp açmadığını ortaya koymaktır. Ergenlerin internet bağımlılığı düzeyleri ile değer yönelimleri arasındaki ilişkileri incelemek araştırmanın diğer bir amacını oluşturmaktadır. Ülkemizde ergenlerin değer yönelimlerinin internet bağımlılığı ile ilişkisini ele alan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Hangi değerlerin ergenler üzerinde daha etkili olduğunu ve bunların internet bağımlılığı ile ilişkisini incelenmesinin internet bağımlılığını önleme çalışmalarına yardımcı olacağı düşünülmektedir. Afyonkarahisar ilinde bulunan beş farklı lisede öğrenim görmekte olan 134’ü kız (% 48,6), 142’si erkek (% 51,4) olmak üzere 276 lise öğrencisinin katıldığı çalışmada veriler, “Schwartz Değerler Ölçeği “ ve “Young İnternet Bağımlılığı Testi Kısa Formu” ile toplanmıştır. T-testi, One way ANOVA, Pearson Momentler Çarpım Korelasyon tekniğinin kullanıldığı araştırmada elde edilen bulgulara göre cinsiyet açısından erkek öğrenciler “güç, hazcılık ve uyarılım” değerlerini, kız öğrenciler ise “evrensellik, uyma” değerlerini daha fazla önemsemektedirler. Örneklem grubunun değer sıralaması “dindarlık, iyilikseverlik, güvenlik, öz-yönelim, evrensellik, uyma, başarı, geleneksellik, uyarılım, güç, hazcılık” şeklinde belirlenmiştir. Araştırmada internet bağımlılığı ile “güç, hazcılık, uyarılım” değerleri arasında pozitif; “evrensellik, iyilikseverlik, geleneksellik, uyma ve dindarlık” değerleri arasında ise negatif yönlü anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Schwartz Değerler Ölçeği, Değer Yönelimleri, Ergen, İnternet Bağımlılığı

Investigation of the Value Tendencies of Adolescents and the Relation between Value Tendencies and Internet Addiction

The purpose of the present study was to reveal which of the values’ effects were felt most by adolescents in their lives and whether different variables caused changes in their value preferences. Evaluating the relations between the adolescent’s internet addiction levels and value tendencies formed another purpose of this study. There has not been found any study carried out in Turkey dealing the relation between the value tendencies of adolescents and internet addiction. It has been thought that investigating which values are most influential on adolescents and their relations with internet addiction will lend assistance to the efforts to prevent internet addiction. A total of 276 high school students including 134 (48,6%) females and 142 (51,4%) males studying at five different high schools in Afyonkarahisar province took part in the study. The data were collected using “Schwartz Value Inventory” and “Young’s Internet Addiction Test-Short Form”. According to the findings obtained in the research in which T-test, One way ANOVA and Pearson's Moments Multiplication Correlation Technique were used in terms of gender, male students had a high opinion of the values of “power, hedonism, and stimulation” while female students cared more about the values of “universalism, conformity”. Value sequence of the sample group was identified as “piety, benevolence, security, self-direction, universalism, conformity, achievement, tradition, stimulation, power, and hedonism.” In the research, positive and significant relationships were found between internet addiction and values of “power, hedonism, and stimulation”; but negative and significant relationships were detected among the values “universalism, benevolence, tradition, conformity, and piety.”

Keywords:

Value Inventory Value, Value Tendencies, Adolescent, Internet Addiction,

PDF

___

Akyüz, İ. (2014). Türkiye’de Gençlik, Din ve Değerler Konusunda Yapılan Ampirik Araştırmaların Yöntem ve İçerik Analizi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(30), 1-20.
Allport, G. W. (1961). Values and Our Youth. Teachers College Record, 63, 211–219.
Arda, E., Kılıçgedik, N., Bakan, S., Kemer, B. (2003). Sosyal Bilimler El Sözlüğü. İstanbul: Alfa Yayınları.
Arısoy, Ö. (2009). İnternet Bağımlılığı ve Tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 1, 55-67.
Aslan, E., Yazıcı, A. (2016). Üniversite Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı ve İlişkili Sosyodemografik Faktörler. Klinik Psikiyatri 19, 109-117.
Arslan, M., Tunç, E. (2013). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimlerindeki Farklılaşmalar. Değerler Eğitimi Dergisi 11/ 26, 7-39.
Aydın, M. (2011). Değerler, İşlevleri ve Ahlak. Eğitime Bakış, 7 (3), 39-45. Bacanlı, H. (2011). Değer, Değer midir?. Eğitime Bakış, 7 (3), 18-21.
Batıgün D., Hasta, D. (2010). İnternet Bağımlılığı: Yalnızlık ve Kişilerarası İlişki Tarzları Açısından Bir Değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi 11/3, 213-219.
Cengizhan, C. (2005). Öğrencilerin Bilgisayar ve İnternet Kullanımında Yeni Bir Boyut: İnternet Bağımlılığı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 22, 83-98.
Cevizci, A. (2013). Değer, Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
Dilmaç, B., Bozeyikli, H., Çıkılı, Y. (2008). Öğretmen Adaylarının Değer Algılarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi 6/16, 69-91.
Dinç, M. (2010). İnternet bağımlılığı. İstanbul: Ferfir Yayınları.
Ekşi, F., Ümmet, D. (2013). Bir Kişilerarası İletişim Problemi Olarak İnternet Bağımlılığı ve Siber Zorbalık: Psikolojik Danışma Açısından Değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi 11/5, 91-115.
Ekşi, H., Çiftçi, M. (2017). Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanım Durumlarının Dinî İnanç ve Ahlaki Olgunluk Düzeylerine Göre Yordanması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4,181–206.
Emre, Y. (2013). Değişen Dünyada Değer Yönelimleri ve Dindarlık: KKTC Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Adana.
Gökçearslan, Ş., Günbatar, M. S. (2012). Ortaöğrenim Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama 2/2, 10-24.
Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S., Yolsal, Ü. H. (2008). Değer, Felsefe Sözlüğü, Ankara: ilim ve Sanat Yayınları.
Günay, Ü. (2012). Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları.
Gündüz, Ç., H., Ekşioğlu, S., Tarhan, S. (2017). Problematic Internet Usage: Personality Traits, Gender, Age and Effect of Dispositional Hope Level. Eurasian Journal of Educational Research 70, 57-82.
Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Günüç, S., Kayri, M. (2010). Türkiye’de İnternet Bağımlılık Profili ve İnternet Bağımlılık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik-Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39, 220-232.
Günüç, S. (2013). İnternet Bağımlılığını Yordayan Bazı Değişkenlerin Cart ve Chaid Analizleri ile İncelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi 28/71, 88-101.
Hançerlioğlu, O. (2003). Ruhbilim Sözlüğü. 4. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Hökelekli, H. (2013). Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
Karaca, F. (2016). Dini Gelişim Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık.
Karaca, M. (2007). Sosyolojik Bir Olgu Olarak İnternet Gençliği: Elazığ Örneği. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kocaman, O., Aktepe, E., Sönmez, Y. (2017). Isparta İl Merkezi Lise Öğrencilerinde Olası İnternet Bağımlılığı ile Saldırganlık ve Empati Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Anatolian Journal of Psychiatry. 18/6, 602-610.
Kuşdil, M. E., Kağıtçıbası, Ç. (2000). Türk Öğretmenlerin Değer Yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76.
Kutlu, M., Savcı, M., Demir, Y., Aysan, F. (2016). Young İnternet Bağımlılığı Testi Kısa Formunun Türkçeye Uyarlaması: Üniversite Öğrencileri ve Ergenlerde Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 17, 69-76.
Mehmedoğlu, A.U. (2006). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık – Değer İlişkisi: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, 133 – 167.
Morsünbül, Ü. (2014). Ergenlik Döneminde İnternet Bağımlılığı: Kimlik Stilleri ve Seçeneklerin Saplantılı Araştırılması İle İlişkileri. Anadolu Psikiyatri Dergisi 15, 77-83.
Özcan, Z., Erol, H. K. Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Karabük Örneği). Journal of History Culture and Art Research 6/4, 913-947.
Özensel, E. (2003). Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 217-240.
Redhouse İngilizce-Türkçe Sözlük. (1993). 20. Baskı. İstanbul: Redhouse Yayınevi.
Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.
Sarı, E. (2005). Öğretmen Adaylarının Değer Tercihleri: Giresun Eğitim Fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(10), 73-87.
Schwartz, S. H. (1992). Universals In the Content and Structure of Values: Theoretical Advances and Emprical Tests in 20 Countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1-65.
Schwartz, S. H. (2006). Béatrice Hammer, Monique Wach, Les Valeurs de Base de la Personne: Théorie, Mesures et Applications. Revue Française de Sociologie 47/4, 929-968.
Şahin, M. (2007). Madde Bağımlılığı Konusunda Türkiye'de Yapılmış Olan Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Şimşek, N., Kılıç, A. N., Şimşek, M. (2015). Lise Öğrencilerinde Umutsuzluk ve İnternet Bağımlılığı. TAF Preventive Medicine Bulletin 14/1, 7-14.
Vatandaş, C. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 35, 29-56.
Yağcı, H. (2006). Orta Öğretim Öğrencilerinin Değer Yönelimleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma (Zeytinburnu örneği). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yapıcı, A , Zengin, Z. (2003). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları Üzerine Psikolojik Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 173-206.
Yapıcı, A. (2004). Din, Kimlik ve Ön Yargı: Biz ve Onlar. Adana: Karahan Kitabevi.
Yapıcı, A., Kutlu, M. O., Bilican F. I. (2012). Öğretmen Adaylarının Değer Yönelimleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,11(42), 129-151.
Yapıcı, A., Yürük, T. (2015). Yüksek Din Öğretimi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları: Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1, 1-18.
Yeğin, A., Badıllı, A., Hekimoğlu, İ., Çalım, İ. Kıymet (1987). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügat. İstanbul: Türdav Yayınları.
Yılmaz, E., Şahin, Y. L., Haseski, H. İ., Erol, O. (2014). Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi: Balıkesir İli Örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4/1, 133-144.
Yılmaz, E. (2009). Öğretmenlerin Değer Tercihlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi 7/17, 109-128.
Yüksel, M., Yılmaz, E. (2016). Lise Öğrencilerinin İnternet Bağımlılık Düzeyleri ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elementary Education Online 15/6, 1031-1042.
Türk Dil Kurumu. (1988). Türkçe Sözlük. 1, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Cüceloğlu, D. (2016). Canın Büyüğü Küçüğü Olmaz. (Erişim Tarihi: 20.09.2016).http://www.hurriyet.com.tr/psikolog-yazar-dogan-cuceloglu-canin-buyugu-kucugu-olmaz-40222701.
Schwartz, S. H. (2006). Basic Human Values: An Overview. (1. Erişim Tarihi: 09.04.2018). https://www.yourmorals.org/schwartz.2006.basic%20human%20values.pdf