Göç Nedeniyle Van Kırgızlarının Doğumla İlgili Gelenek-Göreneklerinde ve Çocukluk Dönemindeki Geçiş Törenlerinde Oluşan Değişimler

Van Kırgızları, Afganistan topraklarında yer alan Pamir’den 1978’te 1300 kişilik grupla önce Pakistan’a, sonra 1982’de 1138 kişilik bir kafileyle Türkiye’ye göç eden ve Van iline yerleştirilen bir etnik gruptur. Göç, 1978’ten bu yana bu topluluğun sosyo-kültürel yapısında bir takım değişimlerin oluşmasına neden olmuştur. Bu araştırmada, bir topluluğun sosyo-kültürel niteliklerini en iyi şekilde ortaya koyan bilim alanlarından biri olan halkbilimi materyali ve inceleme yöntemlerinden hareketle, göçün doğumla ilgili gelenek-göreneklere ve çocukluk dönemindeki geçiş törenlerine etkisi, özellikle de değişimler ortaya koyulmuştur. Bir etnik grubun varlığı sosyo-kültürel kimliğini devam ettirmesiyle mümkün olabilir. Fakat Pamir’den göç etmek zorunda kalan ve önce Pakistan’a, sonra Türkiye’ye yerleşen Kırgızların yıllar geçtikçe sosyo-kültürel kimliklerini kaybetmekte olduğu gözlemlenmektedir. Makale, doğumla ilgili gelenek-görenekler ve çocukluk dönemindeki geçiş törenleri örneğinde bu konuya halkbilimi bakış açısından yaklaşarak, durumun ciddiyetini ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır. Bu çalışmada yer alan bilgilerin bir bölümü 2010-2015 yılları arasında Van Kırgızları arasında yapılan saha araştırmasında elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Göç, Pamir Kırgızları, Van Kırgızları, Geçiş Töreni, Doğum, Çocukluk

Changes in Birth Traditions and Childhood Rites of Passage of the Van Kyrgyz Due to Migration

In 1978 a part of the Pamir Kyrgyz who lived in Afghanistan's Pamir area migrated to Pakistan and later to Turkey in 1982. This ethnic group settled in the province of Van, for which in time they came to be called the Van Kyrgyz. Due to these migrations this Kyrgyz community faced different material and moral challenges brought by different geographic and ethno-cultural environment. The study seeks to know the character of the change in traditions related to the birth and rites of passage in childhood of migrants occuring due to migration. Folkloric material compiled among the Van Kyrgyz in fielwork during the period 2010-2015 was compared with samples in Afghanistan (Pamir region).

Keywords:

Migration, Pamir Kyrgyz, Van Kyrgyz, Rite of Passage, Birth.,

PDF

___

Ali Seyyar, İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri (Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü), İstanbul, Değişim Yayınları, 2007.
Bayas Tural, Ayımkan Camankulova, Rahmankul Han ve Dönemi, Çev. Ayşe Nur Kırgız, İstanbul, Türk Dünyası Belediyeler Birliği, 2014.
Jan Assman, Kültürel Bellek. Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2001.
E. Tursunov, Acal Aytıp Kelbeyt, Bişkek, Biyiktik, 2004
Nuri Bilgin, Kimlik İnşası, Aşina Kitaplar, Ankara, 2007.
Taylan Akkayan, Göç ve Değişme, İstanbul, Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1979.
Rémy Dor, Oogan Pamirindegi Kırgızdar, Çev. ve Ed. P. Kazıbayev, Bişkek, Kırgızstan Yayınları, 1993.
Sulayman Kayıpov, Folklor Üzerine Yazılar, Bişkek, 2009
Büyük Larousse, C. 18, Gelişim Yayınları, İstanbul, t.y.
Temel Türkçe Sözlük/ Kâmus-ı Türkî’nin Sâdeleştirilmiş ve Genişletilmiş Basımı, Ed. Prof. Dr. Mertol Tulum, C. II, İstanbul, Tercüman Genel Kültür Yayınları, 1991.
Çetin Pekaçar, “Pamir (Afganistan) Kırgız Türkleri Ağzı”, yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, 1995.
Sabri Çakır, “Geleneksel Türk Kültüründe Göç ve Toplumsal Değişme”, Sosyal Bilimler Dergisi, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi, Aralık 2011, Sayı:24, s. 132.
Rémy Dor, “Türkiye Kırgızları”, Çev., Levent Yılmaz, Tarih ve Toplum, C. IX, S. 54, Haziran 1988, İstanbul, s. 20.
T. Turdubaev, “Vojd Zaoblaçnıh Koçeviy”, Veçerniy Bişkek, 19.05.1998.
Ahmet Bilgili, “Bir Dış İskân Uygulamasının Sosyolojik Çözümlemesi,-Ulupamir Örneği”, Bilik Dergisi, 2/Yaz 96, s. 247-254.
Özdemir Tuncay,“Türkistan’dan Anadolu’ya Bir Göç ve Tarımsal Üretim Amaçlı İskân Örneği: Ulupamir”,Türk Coğrafya Dergisi, S. 32, İstanbul-1997, s. 161-183.
Selahaddin Bekki, “Türk Mitolojisinde Kurban”, Akademik Araştırmalar 3, 1996, s. 13.
Burçak Demirkan, “Göç ve Göç Psikolojisi”, http://www.tavsiyeediyorum.com/makale_7838.htm
https://www.nufusune.com/159123-van-ercis-ulupamir-mahallesi-nufusu