ABD'nin Afganistan politikasının açmazları: Bölgesel bir analiz

Özet: Bilindiği gibi, 11 Eylül saldırıları sonucunda ABD'nin ilk hedefi, terörizme destek verdiği iddia edilen Afganistan'daki Taliban yönetimi olmuştur. ABD, Afganistan odaklı bölgesel çıkarlarını hayata geçirmeye ve bu doğrultuda 2001 yılından beri bölgede süregelen istikrarsızlığı ortadan kaldırmaya çalışmaktadır. Ancak, bu bölgeye ilişkin ABD'nin aşması gereken birçok engel bulunmaktadır. Öncelikle, Taliban Afganistan'ın büyük bölümünde kontrolü elinde tutmakta ve Pakistan'daki etkisini de artırmaktadır. Ayrıca, ABD'nin Afganistan'a yerleşerek ulaşmaya çalıştığı stratejik ve ekonomik hedefleri, bölgesel rakipleri olan Rusya ve Çin ile çatışmaktadır. Bu bağlamda, tüm bu çatışan çıkarları ve Afganistan'daki dengeleri etkileme potansiyelleri ile İran ve Pakistan'ın ön plana çıktığını belirtmek gerekmektedir. Bölgede değişen ve çatışan ulusal çıkar kapsamlı politikalar, ABD 'nin Afganistan'da Taliban ile mücadelesini de olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmada, belirttiğimiz hususların veya olumsuzlukların ABD 'yi bölgede başarısız kılabileceği savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

ABD

Impasses of Afghanistan policy of the USA: A regional analyze

Abstract: As is common knowledge, with the result of September 11 attacks; the first target of the USA was Taliban government which was claimed to support terrorism. USA aims to effectuate its Afghanistan focused regional interests and is trying to eliminate the instability in the region since 2001. However, there are lots of obstacles about the region that USA must overcome. Firstly, Taliban keeps the major part of Afghanistan under its control and also, Taliban has strengthened its influence over Pakistan. On the other hand, US strategic and economic targets, which USA is trying to reach by settling in Afghanistan, conflict with the targets of Russia and China. In this context, Iran and Pakistan, with their potential to affect all those conflicting targets and the stability in Afghanistan, stand in the forefront. In this region, the "national interest enclosed" policies, that are able to change and conflict, have negative influence on US struggle against Taliban in Afghanistan. In this study it has been sustained that above mentioned subjects or difficulties may be able to cause USA to fail in the region.

Keywords:

USA,

PDF

___

Ansari, Ali M., 'Iran and the US in the Shadow of 9/11: Persia and Persian Question Revisited', Iranian Studies, Cilt. 31, No. 2, Haziran 2006, s. 155-170.
Amalendu, Misra, The Taliban, Radical Islam and Afghanistan', Third World Quarterly, Cilt. 23, No. 3, Haziran 2002, s. 577-589.
Aras, Bülent, Toktaş, Şule, Güvenlik, Demokrasi ve istikrar Sarmalında Suriye ve Afganistan, (Ankara: Seta Yayınları, 2008), s. 60.
Arı, Tayyar, 'BOP, Orta Doğu ve ABD: Politika mı Yoksa Propaganda mı?', Global Strateji, Sayı 5, İlkbahar 2006.
Arıboğan, Deniz Ülke, 'Afganistan'a Asker Göndermek', Akşam, 4 Aralık 2009.
Aydınlı, Ersel ve Rosenau, lames N., Globalization, Security and the Natıod-State: Paradigms in Transition, (New York: State University of New York Press, 2005).
Ayhan, Veysel, İmparatorluk Yolu: Orta Doğu ve Petrol, (Bursa: Dora Yayınevi, 2009), s. 370-373
Baç, Meltem Müftüler, 'Information Societies, New Terrorizm: Its Impact on International Polities', Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, Cilt 3, No. 9, s. 130-138.
Blagov, Sergei, 'Putin's Pusb for a Strategic Triangle', Asian Times, 8 Aralık 2004, www.atimes.com/atimes/Central_Asia/FL08Ag02.html, (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2009.)
Bromley, Simon, 'Connecting Central Eurasia to the Middle East in American Foreign Policy Towards Afghanistan and Pakistan: 1979-Present', Perspectives on Global Development And Technology, Cilt. 6, 2007, s. 87-108.
Brzezinski, Zbigniew, The Grand Chessboard. American Primacy and Its Geostrategic Imperatives, (New York: Basic Books, 1997.)
Bukhari, Sayed ve Shah, Noor, 'Post 9/11 Pak-Afghan Border Dispute. A Case Study of Durand Line', European journal of Scientific Research, Cilt. 19, No. 2, Ocak 2008, s. 264-272.
Consolatore, Daniel, "The Pashtun Factor: Is Afghanistan Next in Line for an Ethnic Civil War ?', Humanist, Cilt. 66, No. 3, Mayis-Haziran 2006, s. 11.
Cordesman, Anthony H., "Analyzing the Afghan-Pakistan War', Center for Strategic International Studies (CSIS), 28 Temmuz 2008, http://csis.org/files/media/csis/pubs/080 728_afghan_analysis.pdf, (Erişim Tarihi: 16 Şubat 2009)
Dağı, İhsan, Ortadoğu'da İslam ve Siyaset, 2. Baskı, (İstanbul: Boyut Yayınları, 2002)
Dedeoğlu, Beril, Değişen Dünyada Yeni Dengeler, (İstanbul: İlgi Yayınları, 2008).
Erhan, Çağrı, 'Obama, Afganistan İçin Şerefli Ricat Borusu Çaldı', 15 Aralık 2009, http://www.usak.org.tr/makale.asp7id = 1195, (Erişim Tarihi: 25 Aralık 2009)
Erol, Seyfettin M. ve Burget, Ahmet F., 'Afganistan'da Karzai ve Diğerleri: Yeni Bir Mücadeleye Doğru Yeni Oluşumlar', Stratejik Analiz, Cilt 3, Sayı 30, Ekim 2002.
Gillan, Audrey, "Obama Would Welcome Talks With Taliban Moderates', The Guardian, 8 Mart 2009.
Gözen, Ramazan, 'Ortadoğu'da Güç Dengeleri', içinde İdris Bal (ed.), 21. Yüzyılda Türk Dış Politikası, 3. Baskı, (Ankara: AGAM, Lalezar Kitabevi, 2006), s. 671-678.
Green, Michael J. ve Twining, Daniel, 'Democracy and American Grand Strategy in Asia: The Realist Principles Behind An Enduring Idealism', Contemporary Southeast Asia. A journal of International And Strategic Affairs, Cilt. 30, Nisan 2008, s. 1-28.
Gregory F. Gause et al., 'The Future of the Middle East: Strategic Implications For The United States', Middle East Policy, Cilt. 14, No. 3, Güz 2007, s. 1-28.
Gundu, Raja Karthikeya ve Schaffer, Teresita C., 'India and Pakistan in Afghanistan: Hostile Sports', CSIS South Asia Monitor, No. 117, 3 Nisan 2008.
Gündüz, Süleyman et al., Afganistan, Taliban ve Ladin, (İstanbul: Birey Yayıncılık, 2001), s. 34.
Harsh V. Pant, 'Pakistan and Iran's Dysfunctional Relationship', Middle East Quarterly, Cilt. 16, No. 2, İlkbahar 2009.
Hartman, Andrew, 'The Red Template: US Policy in Soviet Occupied Afghanistan', Third World Quartely, Cilt. 23, No. 3, s. 480.
Hastert, Paul, 'Al Queda and Iran: Friends or Foes, or Somewhere in Between?', Studies in Conflict And Terrorism, Cilt. 30, Nisan 2007, s. 327-336.
Hate, Vibhuti N. ve Schaffer, Teresita C., 'U.S.-India Defense Relations: Strategic Perspectives', CSIS South Asia Monitor, No. 105, 4 Nisan 2007, s. 1-3
Hersh, Seymour, 'The Redirection', The New Yorker, 5.3.2007.
Hilali, A. Z., 'The Costs and Benefits of the Afghan War for Pakistan', Contemporary South Asia, Cilt. 11, No. 3, Kasım 2002, s. 291-310.
Hunter, Shireen T., 'Iran's Pragmatic Regional Policy', journal of International Affairs, Cilt. 56, No. 2, İlkbahar 2003.
Katzman, Kenneth, 'Afghanistan: Post-Taliban Governance, Security and U.S. Policy", Congressional Research Service Report for Congress, RL30588, 30 Aralık 2009.
Khan, Adnan Sarwar, 'Pakistan's Foreign Policy in the Changing International Scenario', Muslim World, Cilt. 96, Sayı 2, Nisan 2006, s. 233-250.
Kinzer Stephen, "İpek Yolu'nda Kara Altın", içinde Mustafa Erdem Sakınç (ed.), 11 Ey'lül'den Afganistan'a ABD imparatorluğu, (Ankara: Ütopya Yayınevi, 2004).
Layne, Christopher, "America's Middle East Grand Strategy After Iraq: the Moment for Offshore Balancing has Arrived', Review of International Studies, Cilt. 35, Ocak 2009, s. 5-25.
Lobe, Jim, 'The Bush Team Reloaded', Middle East Report, No. 234, İlkbahar 2005, s. 10-16.
Marrs, Jim, CIA ve Pentagon'un Gizli Dosyaları, 11 Eylül, Afganistan, Irak işgali ve Uyuşturucu Ticareti, Çev.: Bülent Ucpunar, (İstanbul: Kesit Yayınları, 2007), s. 260-264.
Münir, Imran, 'From Independence to Fundamentalism, Pakistan's Search for Identity', Critical Asian Studies, Cilt. 39, Sayı 4, Aralık 2007, s. 618-633.
Muvaffak, Ahmet, Taliban'ın Yükselişi, Afganistan'da Yeni Dönem, (İstanbul: İlimyurdu Yayıncılık, 2010), s. 288.
Nourzhanov, Kiril, 'Caspian Oil: Geopolitical Dreams and Real Issues', Australian journal of international Affairs, Cilt. 60, Mart 2006, s. 59-66.
Okumuş, Ahmet, 'Rus Stratejisi Tarihi Kodlarına Dönüyor', içinde Fatma Sel Turhan (haz.), Küresel Güçler, (İstanbul: Küre Yayınları, 2005).
Ottaway, B. David ve Morgan, Dan, 'Gas Pipeline Bounces between Agendas', Washington Post, 5 Ekim 1998.
Palace, Wendy, "Afghanistan and the Great Game', Asian Affairs, Cilt. 33, Şubat 2002, s. 64-71.
Pilger, John, 'What Good Friends Left Behind', The Guardian, 20 Eylül 2003.
Powelson, Michael, 'U.S. Support for Anti-Soviet and Anti-Russian Guerrilla Movements and the Undermining of Democracy', Demokratizatsiya: The journal of Post-Soviet Democratization, Cilt. 11, Spring 2003.
Rand, Nelson, 'U.S. Wages Covert War on Iraq-Iran Border', Asian Times, 28 Kasım 2007. http://atimes01.atimes.com/atimes/Middle_East/IK28Ak01.html, (Erişim Tarihi: 8 Haziran2009)
Roy, Oliver, Afganistan'da Direniş ve Islam, (İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1990), s. 341.
Sabahi, Farian ve Warner, Daniel, The OSCE and The Multiple Challenges. The Caucasus and Central Asia, (Surrey: Ashgate Publishing, 2004), s. 57-58.
Schaffer, Teresita C. ve Fawzi, Suzanne, 'India and Iran: Limited Partnership, High Stakes', CSIS South Asia Monitor, No. 114, 20 Aralık 2007, s. 1-3.
Schmidt, Brian C. ve Williams, Michael C., 'The Bush Doctrine and the Iraq War: Neoconservatives Versus Realists', Security Studies, Cilt. 17, Nisan-Haziran 2008, s. 191-220.
Seymour, Richard, "A Tangled Web', The Middle East, No. 394, Kasım 2008, s. 26-27.
Stahn, Carsten, 'Collective Security and Self-Defence after the September 11 Attacks', Tilburg Foreign Law Rewiev, Cilt. 10, 2002.
Stepanova, Ekaterina, 'Separately Together: U.S. and Russian Approaches to Political Settlement in Afghanistan', CSIS Ponars Policy Memo, No. 230, 25 Ocak 2002, s. 1-3.
Sönmezoğlu, Faruk,. Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi, 3. Baskı, (İstanbul: Filiz Kitabevi, 2000).
Suhrke, Astri, 'Reconstruction as Modernisation: The 'Post-Conflict' Project in Afghanistan', Third World Quarterly, Cilt. 28, No. 7, Ekim 2007, s. 1291 -1308.
Topal, Ahmet Hamdi, Uluslararası Terörizm ve Terörist Eylemlere Karşı Kuvvet Kullanımı, (Ankara: Beta Yayınları, 2004).
Trachtenberg, David, 'Finding the Forest Among the Trees: The Bush Administration's National Security Policy Successes', Comparative Strategy, Cilt. 23, No. 1, 2004.
Turan, İlter, 'Türk-Rus İlişkileri, Sorunlar ve Fırsatlar', Rapor No. 5, Bilgesam, s. 20.
U.S. Energy Information Agency, International Energy Outlook 2004, Nisan 2004, s. 50, http://www.eia.doe.gov/oiaf/archive/ieo04/download.html (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2009)
Uzg'el, İlhan, 'ABD Hegemonyasının Yeniden İnşası, Ortadoğu ve NATO', Mülkiye, Cilt 28, Sayı 243, Bahar 2004, s. 7-20.
Weinbaum, Marvin G. ve Harder, Jonathan B., 'Pakistan's Afghan Policies and Their Consequences', Contemporary South Asia, No. 16(1), Mart 2008, s. 25-38.
Whelan, Richard, Al-Qaedaism, the Threat to Islam, the Threat to the World, (Dublin: Ashfield Press, 2005), s. 88-89.
Wolfson, Paula, 'Obama Ponders Outreach to Taliban Moderates', http://wwwl .voane ws.com/english/news/a-13-2009-03-08 voa368824752.html?moddate=2009-03-08, (Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2009)