TÜRKİYE’NİN N11 ÜLKELERİYLE OLAN DIŞ TİCARETİNİN BELİRLEYİCİLERİ: ÇEKİM MODELİ YAKLAŞIMI / Determinants Of Turkey's Foreign Trade With N11 Countries: The Gravity Model Approach

Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin N11 ülkeleriyle olan dış ticaretin belirleyicilerini tahmin etmek ve bu doğrultuda politika önerilerinde bulunmaktır. N11 (Next Eleven) ülkeleri Türkiye, Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Güney Kore, Meksika, Nijerya, Pakistan, Filipinler ve Vietnam’dan oluşmaktadır. Değişik makroekonomik ve demografik göstergeler eşliğinde yapılan öngörülerde, N11 ülkelerinin birçoğunun (özellikle Türkiye, Nijerya, Güney Kore ve Vietnam) 2050 yılında G7 ülkelerinin bazılarını geçebileceği tahmin edilmektedir. Çalışmada Türkiye'nin N11 ülkeleriyle olan dış ticaret akımları çekim modeli ile açıklanmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, ihracatta Türkiye’nin GSYİH’sının negatif etkili; ithalatta ise pozitif etkili olduğu ortaya koyulmuştur. Ayrıca karşı ülke GSYİH’sının hem ihracatta hem de ithalatta pozitif etkili olduğu; ülkeler arasındaki coğrafi uzaklığın ise her durumda negatif etkili olduğu belirlenmiştir. Analizlerde elde edilen bir diğer sonuç ise ortak sınır ve ortak din kukla değişkenlerinin dış ticaret üzerinde pozitif etki yaptığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

N11, Çekim Modeli, Dış Ticaretin Belirleyicileri

DETERMINANTS OF TURKEY'S FOREIGN TRADE WITH N11 COUNTRIES: THE GRAVITY MODEL APPROACH / Türkiye’nin N11 Ülkeleriyle Olan Dış Ticaretinin Belirleyicileri: Çekim Modeli Yaklaşımı

The aim of this study is to predict the determinants of foreign trade of Turkey with N11 countries and to make policy recommendations in this direction. N11 (Next Eleven) countries consist of Turkey, Bangladesh, Egypt, Indonesia, Iran, South Korea, Mexico, Nigeria, Pakistan, Philippines and Vietnam. In the projections made with different macroeconomic and demographic indicators, it is estimated that most of the N11 countries (especially Turkey, Nigeria, South Korea and Vietnam) will surpass some of the G7 countries in 2050. In the study, the foreign trade flows of Turkey with the N11 countries were tried to be explained by the gravity model. According to the findings, Turkey's GDP affects exports negatively. However, it has a positive effect on imports. The opposite country's GDP has a positive effect on both exports and imports; the geographical distance between countries is that there is a negative effect. Another result obtained in the analysis shows that the common border and common religion dummy variables have a positive effect on foreign trade.

Keywords:

N11, Gravity Model, Determinants of Foreign Trade,

PDF

___

Altıner, A. ve Bozkurt. E. (2018). N11 Ülkelerinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Analizi. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 2(2), 197-212.
Ayran Cihan K. ve Sandalcılar A. R. (2021). Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türk Dış Ticaretine Etkileri. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 33, 37-52.
Batra, A. (2006). India’s Global Trade Potential: The Gravity Model Approach. Indian Council for Research on International Economic Relations, 35 (3), 327-361.
Baytar, R. A. (2012). Türkiye ve BRIC Ülkeleri Arasındaki Ticaret Hacminin Belirleyicileri: Panel Çekim Modeli Analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 403-424.
Berber, M., Artan, S. ve Genç, M. C. (2011). Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesinde Ticaret Akımlarının Belirleyicileri: Çekim Modeli Yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 207-224.
Bergstrand, J. (1985). The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence. The Review of Economics and Statistics, 67(3), 474-481.
Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test And Its Applications To Model Specification In Econometrics. The Review Of Economic Studies, 44(1), 239-253.
Cengiz, O. (2021). N11 Ülkelerinde Politik İstikrarın Çevresel Bozulma Üzerindeki Etkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 12(1), 1-17.
Çınar, S. (2010). OECD Ülkelerinde Kişi Başına GSYİH Durağan Mı? Panel Veri Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 591-601.
Dinç T. (2012). Türkiye’nin Dış Ticaret Akımlarını Belirleyen Etmenler: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 49(565), 5-12.
Distance (2022). Erişim adresi:https://tr.distance.to
Filippini, C. ve Molini, V. (2003). The Determinants of East Asian Trade Flows: A Gravity Equation Approach. Journal of Asian Economics, 14(5), 695-711.
Goldman Sachs (2007). BRICs and Beyond. Erişim adresi: https://www.goldmansachs.com/insights/archive/BRICs-and-Beyond.html
Goldman Sachs (2021). Erişim adresi: https://www.goldmansachs.com/
Golovko, A. (2009). Çekim Modeli: Avrasya Ülkelerinin Dış Ticareti, EconAnadolu 2009: Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi, 17-19, Eskişehir.
Grossman, G.M. ve Helpman, E. (1993). Innovation and Growth in the Global Economy. Cambring:MIT Press.
Güneş. E. ve Kabadayı, B. (2015). Türkiye Turizm Talebini Açıklamaya Yönelik Bir Panel Çekim Modeli Analizi, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 31-46.
ITC (2022). Trade Map. Erişim adresi:www.trademap.org
Jarvis, P. (1988). Beyond the Gravity Model. Journal of the Academy of Marketing Science,16, 23-32.
Karagöz, M. (2009). Türkiye’nin Küresel Ticaret Potansiyeli: Çekim Modeli Yaklaşımı. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 127-144.
Kaya, T. (2017). DTÖ Anlaşmalarındaki Yükümlülüklerden Kaçınmaya Olanak Sağlayan İstisna Hükümleri. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 169-192.
Kızıltan, A., ve Şahin, H. (2020). Çekim Modeli Uygulanmasında Karşılaşılan Temel Sorunlar ve Ampirik Çözüm Stratejilerine Yönelik Bir Literatür İncelemesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 64, 175-190.
Kien Nguyen Trung and Hashimoto Yoshizo. (2005). Economıc Analysis of ASEAN Free Trade Area; By A Country Panel Data. Discussion Papers in Economics and Business, Discussion Paper, 05-12, Toyonaka, Japan.
Nawaz, M. A., Seshadri, U., Kumar, P. and Aqdas, R. (2021). Nexus Between Green Finance and Climate Change Mitigation in N11 and BRICS Countries: Empirical Estimation Through Difference in Difference (DID) Approach. Environmental Science and Pollution Research, 28, 6504-6519.
Pazarlıoğlu, V. ve Gürler, Ö.K. (2007). Telekomünikasyon Yatırımları Ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı. Finans, Politik-Ekonomik Yorumlar, 44(508), 35-43.
Pesaran, M. H. (2007). A Simple Panel Unit Root Test In The Presence Of Cross‐Section Dependence. Journal Of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
Pesaran, M. Hashem. (2006). Estimation and Inference in Large Heterogeneous Panels with Multifactor Error Structure. Econometrica, 74, 967-1012.
Porojan, Adrian. (2001). Trade Flows and Spatial Effects: The Gravity Model Revisited. Open Economies Review, 12(3), 265-280.
Pöyhönen, Pentti. (1963). A Tentative Model for the Volume of Trade Between Countries. Weltwirtschaftliches Archiv, 90, 23-40.
Pradhan, R. S. (2009). India’s Export Potential to the Gulf Cooperation Council: A Gravity Model Exploration. IUP Journal of Applied Economics, 8(3), 48-71.
Rao, F., Tang, M. Y. ve Chau, Y. K. (2021). Assessment of Energy Poverty and Key Influencing Factors in N11 Countries. Sustainable Production and Consumption, 30, 1-15.
Ravenstein, E. G. (1889). The Law Of Migration. Journal of the Royal Statistical Society, 52(2), 241-305.
Sandalcılar, A. R. (2012). Türkiye'nin BRIC Ülkeleriyle Ticari potansiyeli: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı. Journal of Yasar University, 7(25), 4164-4175.
Sandalcılar A. R. (2012a). Karadeniz Havzası Tarım Ürünü Ticareti Belirleyicileri: Çekim Modeli Yaklaşımı. Avrasya Etüdleri, 41, 71-94.
Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
Tinbergen, J. (1962). Economic Policy: Principles and Design. Rotterdam: North-Holland Press.
TUİK (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim adresi: www.tuik.gov.tr
UNCTAD (2022). UNCTADSTAT. Erişim adresi: https://unctadstat.unctad.org /wds/ReportFolders/reportFolders.aspx?sCS_ChosenLang=en
Verlinde, E. (2011). On The Origin of Gravity and The Laws of Newton. Amsterdam: Journal of High Energy Physics Press.
Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). İleri Panel Veri analizi STATA Uygulamalı. 4. Baskı. İstanbul: Beta Basım Dağıtım.