TÜRKİYE’DE YÜKSEK PERFORMANSLI ÇALIŞMA SİSTEMLERİ (YPÇS): SİSTEMATİK LİTERATÜR ANALİZİ / High Performance Work Systems (HPWS) In Turkey: A Systematic Literature Analysis

Bu makale, yüksek performanslı çalışma sistemleri (YPÇS) hakkında Türkiye’de bugüne kadar yapılmış çeşitli çalışmaların kapsamlı olarak incelenmesini ve mevcut bilgi birikiminin gözden geçirilmesini amaçlamaktadır. Yazarlar, mevcut iş ekosistemini göz önünde bulundurarak, YPÇS kavramının Türkçe literatürdeki belirsizliğini ortaya koymayı hedeflemektedir. Kavramın daha iyi anlaşılabilmesi için sistematik literatür tarama metodolojisi benimseyen Türkiye’deki ilk çalışma olma özelliği taşımaktadır. Türkçe çalışmalarda yer alan YPÇS boyutları, teori, metodoloji ve uygulama alanları ortaya konulmuştur. Çeşitli çalışmalardan toplanan bilgiler tematik olarak analiz edilmiş ve mevcut literatürü değerlendirmek için sentezlenmiştir. Dâhil etme ve hariç tutma kriterleri belirlenmiş ve bu kapsamda Türkiye literatüründen 23 çalışma analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, Türkiye literatüründe YPÇS’nin sadece olumlu etkilerinin tartışıldığı, özellikle sosyal mübadele ve AMO (Beceri-Motivasyon-Fırsat) teorilerine yer verildiği ve bu kavramın çok farklı boyutlarıyla ele alındığı görülmektedir. Gelecekteki çalışmalara öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

YPÇS, Stratejik İKY Uygulamaları, AMO (Beceri-Motivasyon-Fırsat) Teorisi, Sosyal Mübadele Teorisi

HIGH PERFORMANCE WORK SYSTEMS (HPWS) IN TURKEY: A SYSTEMATIC LITERATURE ANALYSIS / Türkiye’de Yüksek Performanslı Çalışma Sistemleri (YPÇS): Sistematik Literatür Analizi

This article aims to comprehensively analyze various studies conducted in Turkey on high performance work systems (HPWS) and to review the existing knowledge. The authors aim to reveal the ambiguity of the concept of HPWS in Turkish literature, considering the current business ecosystem. It is the first study in Turkey to adopt a systematic literature review methodology for a better understanding of the concept. The dimensions, theory, methodology and application areas of the HPWS in Turkish studies are presented. Information gathered from various studies was analyzed thematically and synthesized to evaluate the available literature. Inclusion and exclusion criteria were determined and in this context, 23 studies from the Turkish literature were analyzed. As a result of the study, it is seen that only the positive effects of HPWS are discussed in the Turkish literature, especially social exchange and AMO (Ability-Motivation-Opportunity) theories are included, and this concept is discussed with many different dimensions. Recommendations for future work are offered.

Keywords:

HPWS, Strategic HRM Practices AMO (Ability, Motivation, Opportunity) Theory, Social Exchange Theory,

PDF

___

Akgemci, T., Tekin, E. ve Kalfaoğlu, S. (2019). Yüksek Performanslı Çalışma Sistemleri ile Birey-Örgüt Uyumu Arasındaki İlişkide Duygusal Bağlılığın Aracılık Rolü. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12(18), 193-217.
Alsubaie, M. (2016). High Performance Working. Global Journal of Management and Business, 16(9), 135–139.
Appelbaum, E., Bailey, T., Berg, P. ve Kalleberg, A. L. (2001). Do High Performance Work Systems Pay Off? (Ed. Vallas, S.). The Transformation of Work, 10, 85–107.
Atay, S. E., Gerçek, M. ve Uyargil, C. (2017). Yüksek Performanslı İş Sistemlerinin Örgüte Bağlılık Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 253-266.
Barney, J. B. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17(1), 99-120.
Barney, J. B. (2001). Resource-Based Theories of Competitive Advantage: A Ten-Year Retrospective On the Resource-Based View. Journal of Management, 27(6), 643–650.
Batuk, S. (2021). Yüksek Performanslı İş Sistemlerinin Öz-Liderlik Üzerindeki Etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(77), 188–200.
Bayat, B. (2008). İnsan Kaynakları Yönetiminin Stratejik Niteliği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(3), 67-91.
Becker, B.A. and Huselid, M.A. (1998) High Performance Work Systems and Firm Performance: A Synthesis of Research and Managerial Applications. Research in Personnel and Human Resources Management, 16, 53-101.
Boxall, P. (2012). High-Performance Work Systems: What, Why, How and for Whom?. Asia Pacific Journal of Human Resources, 50(2), 169–186.
Boxall, P. ve Macky, K. (2009). Research and Theory On High-Performance Work Systems: Progressing The High-Involvement Stream. Human Resource Management Journal, 19(1), 3-23.
Boxall, P. ve Purcell, J. (2000). Strategic Human Resource Management: Where Have We Come From And Where Should We Be Going?. International Journal of Management Reviews, 2(2), 183–203.
Bulut, Y. E. ve Atakişi, A. (2015). The Impact of Human Resource Management Practıces Over Supply Chaın Qualıtatıve Performance. Internatıonal Refereed Academic Social Sciences Journal, 6(18), 105–105.
Collins, C. J. (2021). Expanding The Resource Based View Model of Strategic Human Resource Management. International Journal of Human Resource Management, 32(2), 331–358.
Costley, K. C. (2006). Why Do We Have Theories?. Online Sunum. Erişim adresi: https://eric.ed.gov/?id=ED491769
Çalışkan, H. (2019). Sağlık Kurumlarında Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin Örgütsel İnovasyona Etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2), 341-358.
Danayiyen, A. ve Bekaroglu, S. B. (2020). Development of The High-Performance Work Systems Scale for Hospitals: Validity and Reliability Study. Pressacademia, 7(3), 128–138.
Delery, J. E. ve Doty, D. H. (1996). Modes of Theorizing in Strategic Human Resource Management: Tests of Universalistic, Contingency, and Configurational Performance Predictions. The Academy of Management Journal, 39(4), 802-835.
Demirbag, M., Collings, D. G., Tatoglu, E., Mellahi, K. ve Wood, G. (2014). High-Performance Work Systems and Organizational Performance in Emerging Economies: Evidence from MNEs in Turkey. Management International Review, 54(3), 325–359.
Demirbag, M., Tatoglu, E. ve Wilkinson, A. (2016). Adoption of High-Performance Work Systems by Local Subsidiaries of Developed Country and Turkish MNEs and Indigenous Firms in Turkey. Human Resource Management, 55(6), 1001–1024.
Demirtaş, Ö. (2013). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi̇ ve Örgütsel İnovasyon. M.U. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2), 261–261.
Dessler, G. (2019). İnsan Kaynakları Yönetimi (1. Baskı). (Çev. Ed. İrge Şener, Melisa Erdilek Karabay). Ankara: Palme Yayınevi.
Ehrnrooth, M. ve Björkman, I. (2012). An Integrative HRM Process Theorization: Beyond Signalling Effects and Mutual Gains. Journal of Management Studies, 49(6), 1109–1135.
Ekici, Z. ve Türkmen, E. (2020). The Adaptation of the High-Performance Work Systems Scale into Turkish: A Validity and Reliability Study. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 7(1), 1-16.
Ekmekci, T. Ö. (2018). Türk Bankacılık Sektöründe İnsan Kaynakları Uygulamaları Üzerine Nitel Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 684–719.
Evans, W. R. ve Davis, W. D. (2005). High-Performance Work Systems and Organizational Performance: The Mediating Role of Internal Social Structure. Journal of Management, 31(5), 758–775.
Gürbüz, S. ve Bekmezci, M. (2012). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Bilgi İşçilerinin İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Duygusal Bağlılığın Aracılık ve Düzenleyicilik Rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41(2), 189–213.
Gürlek, M. (2020). Yüksek Performanslı İnsan Kaynakları Uygulamaları Hizmet Odaklı Örgütsel Vatandaşlık Davranışını Nasıl Etkiler? İş Tutumlarının Aracılık Rolü. İş ve İnsan Dergisi, 7(1), 59–76.
Han, J., Sun, J. M. ve Wang, H. L. (2020). Do High Performance Work Systems Generate Negative Effects? How and When? Human Resource Management Review, 30(2), 1-14.
He, C., Gu, J. ve Liu, H. (2018). How Do Department High-Performance Work Systems Affect Creative Performance? A Cross-Level Approach. Asia Pacific Journal of Human Resources, 56(3), 402–426.
Huselid, M. A. (1995). The Impact of Human Resource Management Practices on Turnover, Productivity, and Corporate Financial Performance. Academy of Management Journal, 38, 635-672.
Ichniowski, C., Shaw, K. ve Prennushi, G. 1997. The Effects of Human Resource Management Practices On Productivity: A Study of Steel Finishing Lines. American Economic Review, 87, 291-313.
Kalfaoğlu, S. ve Erbaşı, A. (2018). Yüksek Performanslı İKY Uygulamaları, Prokrastinasyon (İş Erteleme Davranışı) ve İş Stresi İlişkileri. The Journal Of Academic Social Sciences, 84, 375–388.
Kalıpçı, M. B. (2017). Konaklama İşletmelerinde En İyi İnsan Kaynakları Uygulamalarının Örgütsel Güvene Etkisi: Manavgat Örneği. The Journal Of Academic Social Sciences, 44, 463–486.
Kaluç, S., Kılıç Kırılmaz, S. ve Kırılmaz, H. (2020). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının İşten Ayrılma Niyetine Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 8(5), 4069-4098.
Karadas, G. ve Karatepe O. M. (2018). Unraveling The Black Box the Linkage Between High-Performance Work Systems and Employee Outcomes. Employee Relations, 41(1), 67-83.
Kaushik, D. ve Mukherjee, U. (2021). High-Performance Work System: A Systematic Review of Literature. International Journal of Organizational Analysis, 29, 1-20.
Konaklıoğlu, E. ve Atar, A. (2017). Stratejik İnsan Kaynakları Uygulamaları ile Otel İşletmelerinin Finansal Olmayan Örgüt Performansı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 6-19.
Marin-Garcia, J. A. ve Tomas, J. M. (2016). Deconstructing AMO framework: A systematic review. Intangible Capital, 12(4), 1040–1087.
Martín-Alcázar, F., Romero-Fernández, P. M. ve Sánchez-Gardey, G. (2005). Strategic Human Resource Management: Integrating The Universalistic, Contingent, Configurational and Contextual Perspectives. International Journal of Human Resource Management, 16(5), 633–659.
Mertel, K. (2019). Yüksek Katılımlı İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Çalışanların İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetleri Üzerindeki Etkisi. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 52-59.
Otluoğlu, K. Ö. Ç. (2014). Algılanan Yüksek Katılım Sağlayan İş Sistemlerinin İş Performansına Etkisi: İlk Üstün Algılanan Desteğinin Biçimlendirici Değişken Rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 1-13.
Özçelik, G. (2017). İç Girişimcilik Eğilimine İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarından Bakış. Maliye Finans Yazıları, Özel Sayı, 133–154.
Özutku, H. (2018). Yüksek Performanslı Çalışma Uygulamaları Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlaması, Geçerlik ve Güvenirlik Analizi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(3), 141–164.
Özutku, H. ve Boyraz, A. M. (2019). Yüksek Performanslı Çalışma Sistemlerinin Algılanan Örgütsel Performans ve Finansal Performansa Etkisi: Türk Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Istanbul Business Research, 48(2), 248–283.
Özutku, H. ve Çetinkaya, M. (2012). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi ve Firma Performansı Arasındaki İlişkide İçsel ve Dışsal Uyumun Moderatör Etkisi: Türk Otomotiv Sektöründe Bir Alan Araştırması. Ege Akademik Bakış, 12(3), 351–367.
Ployhart, R. E. (2021). Resources for What? Understanding Performance in the Resource-Based View and Strategic Human Capital Resource Literatures. Journal of Management, 20(10), 1–16.
Posthuma, R. A., Campion, M. C., Masimova, M. ve Campion, M. A. (2013). A High Performance Work Practices Taxonomy: Integrating the Literature and Directing Future Research. Journal of Management, 39(5), 1184–1220.
Shih, H. A., Chiang, Y. H. ve Hsu, C. C. (2007). Can High Performance Work Systems Really Lead To Better Performance?. International Journal of Manpower, 27(8), 741–763.
Shin, D. ve Konrad, A. M. (2017). Causality Between High-Performance Work Systems and Organizational Performance. Journal of Management, 43(4), 973–997.
Van Buren, H. J., Greenwood, M. ve Sheehan, C. (2011). Strategic Human Resource Management and The Decline of Employee Focus. Human Resource Management Review, 21(3), 209–219.
Way, S. A. (2002). High Performance Work Systems and Intermediate Indicators of Firm Performance Within the US Small Business Sector. Journal of Management, 28(6), 765–785.
Wright, P. M., & Boswell, W. R. 2002. Desegregating HRM: A Review and Synthesis of Micro and Macro Human Resource Management Research. Journal of Management, 28, 247-276.
Yılmaz, H. ve Karahan, A. (2015). Yüksek Performanslı İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları, Psikolojik Güçlendirme ve Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Tekstil Sektöründe Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 607-637.
Yiğitol, B. ve Diken, A. (2021). Yüksek Performanslı Çalışma Sistemleri Üzerine Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 19-35.
Zacharatos, A., Barling, J. ve Iverson, R. D. (2005). High-Performance Work Systems and Occupational Safety. Journal of Applied Psychology, 90(1), 77-93.