A comparative study of formulaic expressions in textbooks of Turkish as a foreign language

The aim of this study was to examine, in a comparative way, formulaic expressions used in textbooks of Turkish as a foreign language and to determine in which contexts and how often they are included in these textbooks. Survey model was used to obtain data from three textbooks of Turkish as a foreign. Formulaic expressions in these books were collected then analyzed in terms of their structural, functional, semantic and contextual features. 193 expressions that met criteria of being formulaic expressions were determined as sub-categories in the textbooks and workbooks and linked to 21 speech acts that were grouped as main categories. Results showed that textbooks may have difficulties in providing a balanced representation of interrelated formulaic expressions, a number of formulaic expressions cannot be included in textbooks although they are frequently used in everyday life and informational contents about speech acts and formulaic expressions in textbooks can be represented being carried into workbooks but they are not reinforced as they are less used in workbooks. Based on these results, suggestions were made both for authors of future textbooks and workbooks of Turkish as a foreign language and authors of future studies concerning formulaic expressions and Turkish as a foreign language.

Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki kalıpsözlerin karşılaştırmalı incelenmesi

Çalışmanın amacı yabancılara Türkçe öğretimi ders ve alıştırma kitaplarında kullanılan kalıpsözleri bağlamlarına ve sözeylem türlerine göre araştırmak, söz konusu ders kitaplarında kalıpsözlere hangi bağlamlarda ve ne sıklıkla yer verildiğini incelemektir. Nitel özellikteki araştırmada, doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Türkiye Türkçesindeki kalıpsözlerin yabancılara öğretiminde kullanılan üç Türkçe öğretim seti yapısal, işlevsel, anlamsal ve bağlamsal özellikleri bakımından incelenmiş ve elde edilen veriler çözümlenmiştir. Mevcut çalışmanın bütüncesini oluşturan YTÖ Türkçe ders ve alıştırma kitaplarında kalıpsöz olma ölçütlerini karşılayabilen 193 adet kalıpsöz saptanmıştır. Alt ulamlar olarak belirlenen bu kalıpsözler ana ulam olarak 21 tane sözeyleme bağlanmıştır. Bulgular ders kitaplarının birbirleriyle bağlantılı kalıpsözleri dengeli bir temsil ile sunmada zorlanabildiklerini, gündelik yaşamda sık kullanılmalarına karşın bir takım kalıpsözlerin ders kitaplarında yerlerini alamadıklarını ve ders kitaplarındaki sözeylemler ve kalıpsözler ile ilgili bilgisel içeriklerin alıştırma kitaplarına taşınarak temsil edilebildiğini ancak alıştırma kitaplarında daha az kullanılarak güçlü pekiştirme yoluna girilemediğini göstermiştir.

PDF

___

Aksan, D. (1996). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.

Aksan, D. (2000). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.

Aksan, D. (2002). Anadilimizin söz denizinde. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Aksan, D. (2003). Dil, şu büyülü düzen... Ankara: Bilgi Yayınevi.

Aksan, D. (2005a). Türkçenin gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Aksan, D. (2005b). Türkçenin zenginlikleri, incelikleri. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Aksan, D. (2008).Türkçeye yansıyan Türk kültürü. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Aksan, D. (2013). Türkçenin gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Austin, J. L. ( 1970 ). Quand dire, c’est faire. (Trans. G. Lane). Paris: Editions du Seuil.

Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem Akademi.

Bilgin, M. (2006). Anlamdan anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık.

Bölükbaş, F., Gedik, E., Gönültaş, G., Keskin, F., Özenç, F. et al. (2013). İstanbul yabancılar için Türkçe ders kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi Kültür Sanat Basımevi.

Bulut, S. (2012). Anadolu ağızlarında kullanılan kalıp sözler ve bu kalıp sözlerin kullanım özellikleri. Turkish Studies 7(4), 1117-1155.

Bursalı H. & Ünal Topçuoğlu F. (2015). Çizgi dizilerin 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin söz varlığına katkısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (29), 60-74.

Canbulat, M. & Dilekçi, A. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki kalıp sözler ve öğrencilerin kalıp sözleri kullanma düzeyleri. Turkish Studies, 8 (7), 217-232.

Çelebi, V. (2014). Gündelik dil felsefesi ve Austin’in söz edimleri kuramı. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 4(1), 73-89.

Çotuksöken, Y. (1994). Deyimlerimiz, İstanbul: Özgül Yayınevi.

Çotuksöken, Y. (2002). Türkçe üzerine denemeler ve eleştiriler 1. İstanbul: Papatya Yayıncılık.

Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 44 89-110.

Gökdayı, H. (2011). Türkçede kalıp sözler. İstanbul: Kriter Yayınevi.

Günay, D., Fidan, Ö., Çetin, B., & Yıldız, F. (2014). İzmir yabancılar için Türkçe ders kitabı. İstanbul: Papatya Yayıncılık.

Güvenç, B. (1996). Türk kimliği. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Kıran, Z. & Eziler-Kıran, A. (2013). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayınevi.

Kula, O. B. (1996). Dilin kültürelliği ya da kültürün dilselliği. Bilim ve Ütopya, 23, 46-47.

Kurt, C., Aygün, N., Leblebici, E., & Altınkaynak-Coşkun, Ö. (2009). Yeni Hitit yabancılar için Türkçe ders kitabı 1. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.

Levinson, S. (1992). Pragmatics. Cambridge: Cambridge University Press.

Özdemir, E. (2000). Erdemin başı dil. Ankara: Bilgi Yayınevi.

Tüm, G. & Sarkmaz, Ö. (2012). Yabancı dil Türkçe ders kitaplarında kültürel öğelerin yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 448-459.

Ünsal, G. (2013). Dil öğretiminde kalıp sözler ve çevirisi. Turkish Studies 8(8), 1383-1394.

Vardar, B. (Ed.). (2002). Açıklamalı dilbilim terimler sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınevi.

Wray, A. (2002). Formulaic language and lexicon. Cambridge: Cambridge University Press.

Yazıcı Okuyan, H. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında bir kültür aktarımı aracı olarak kalıp sözlerin kullanımı üzerine bir inceleme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 3(3), 31-46.

Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5th ed.). Ankara: Seçkin Yayınevi.