ADAÇAYI, LAVANTA VE REZENE’NİN GUM BİKROMAT FOTOĞRAF BASKISINDA PİGMENT OLARAK ETKİSİ

Mungo Ponton, Daguerre’in ve Talbot’un fotoğrafik görüntüyü buldukları dönemde potasyum bikromat solüsyonu sürdüğü resim kağıdının üstüne negatif film koyup güneş altında pozlandırdığında görüntü elde etmişti. Gümüş tuzlarının kullanılmadan görüntünün elde edilebilmesi onun başarısı olmuştur. İcad ettiği fotoğrafik tekniğini 1839 yılında “Fotoğraf Amaçlı Kağıt Hazırlamanın Ucuz ve Basit Bir Yöntemi” başlığıyla duyurmuştur. Kağıt, arap zamkı ve potasyum bikromat ile yapılan baskı, sonraları farklı kişilerce boyar maddeler ilave edilerek renklendirilmiştir. Günümüzde eski fotoğrafik baskı yöntemleri ile günümüzün görüntüleme teknolojilerini birlikte kullanan sanatçılar vardır. Onlar bu yaklaşımı sanatsal ifadelerini, duygu yükünü arttırmak amacıyla tercih ederler. Ayrıca doğala dönüş günümüzde sanatçıların da seçimidir. İnsanlığın bitkilerle olan diyaloğu çok eskiye uzanır. Bitkiler ilaç, kozmetik, gıda sanayinde her geçen gün daha fazla yer almaktadır. Birçok bitki doğal pigment özelliğinden dolayı yün, kumaş boyamada kullanılmaktadır. Bu çalışmamızda eski bir fotoğrafik baskı yöntemi olan gum bikromatın renklendirilmesinde tıbbi ve aromatik yararlı otlar olan kurutulmuş adaçayı, lavanta ve rezene’nin görsel etkileri araştırılmıştır. Çalışmamızda kullanılan bitkilerin gum bikromat baskı yönteminde kullanımına dair araştırmaya literatür taramasında rastlanmamıştır. Farklı boyar madde için pigmentli baskı sonuçları spektro fotometrik ve densitometrik ölçümler, makro ve mikroskobik fotoğraflar ile irdelenmiştir. Yapılan uygulamalar adaçayı, lavanta ve rezenenin baskıya farklı tonlarda belirgin renk verdiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Adaçayı, Lavanta, Rezene, Gum bikromat baskı, Fotoğraf

THE EFFECT OF SALVIA, LAVANDULA AND FENNEL AS PIGMENTS IN GUM BICROMATE PHOTO PRINT

Mungo Ponton obtained the image whilst Daguerre and Talbot found the photographic image when he put a negative film on the picture paper on which he had applied a potassium bichromate solution and exposed it under the sun. It was his success that the image could be procured without the use of silver salts. He claimed the photographic technique he invented in 1839 with the title "An Inexpensive and Simple Method of Preparing Photographic Paper". The printing made with paper, gum arabic and potassium bichromate was later colored by adding dyestuffs by different people. Today, there are artists who use old photographic printing methods together with today's imaging technologies. They prefer this approach to increase their artistic expression and emotional load. Besides, returning to nature is also the choice of artists today. Humanity's relationship with plants goes back a long way. Plants are taking place more and more in the pharmaceutical, cosmetic and food industries. Many plants are used for dyeing wool and fabric due to their natural pigment properties. In this study, the visual effects of dried salvia, lavandula and fennel, which are medicinal and aromatic herbs, were investigated in coloring gum bichromate, which is an old photographic printing method. The research on the use of the plants practiced in our study in the gum bichromate printing method was not found in the literature review. Pigmented printing results for different dyestuffs were examined with spectrophotometric and densitometric measurements, macro and microscopic photographs. Applications have shown that salvia, lavandula and fennel give distinctive color to the print in different tones.

Keywords:

Salvia, Lavandula, Fennel, Gum bichromate printing, Photography,

PDF

___

Alp, H. (2021). Güncel Fitoterapi ve Geleneksel Tıbbi Bitkiler. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri. ISBN: 9786053355885
Baydar, H. (2021). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi. Nobel Yayınları. ISBN: 9786057846389
Becenen, N. ve Sarıca, A. (2018). Edirne’de Bitkisel Doğal Boyama. İstanbul: Hiperlink Yayınları. ISBN: 9786052811351
Clevely, A. (2010). Yararlı Otlar ve Baharatlar Mutfağı. (N. Ebcioğlu, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN: 9789944888882
Elmas, S. ve O. Elmas. (2021). Salvia fruticosa’nın (Anadolu Adaçayı) Terapötik Etkileri. International Journal of Life Sciences and Biotechnology, 4 (1). 114-137. DOI: 10.38001/ijlsb.764602.
Erutku, B. (2019). Gum Bikromat Fotoğraf Baskısı’nda Pigment Olarak Zerdeçal Kullanımı. İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 5 (10). 110.
Kahya, E. (2018). el-Kānûn fi’t-Tıb. TDV İslâm Ansiklopedisi. (24). 331-333. 20 Ocak 2022. http://ekitap.yek.gov.tr/urun/el-kan%C3%BBn-fi-t-tib-tercumesi_632.asp
Kaplan, A ve Stulik, D. (2013). Pushing the Limits of the Identification of Photographs: Variants of the Gum Dichromate Process, Topics in Photographic Preservation. The American Institute for Conservation of Historic & Artistic Works. 15. 190- 206.
Karadağ, R. (2007). Doğal Boyamacılık. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. ISBN: 9789751733009
Katar N, Katar D ve Can M. (2021). Eskişehir Ekolojik Koşullarında Rezene (Foeniculum vulgare Mill.) Bitkisinin Morfogenetik Varyabilitesinin Belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi 24 (5). 1021-1028. DOI: 10.18016/ ksutarimdoga.vi.773567.
King, T. (2000). A Step by Step Guide to Alternative Photographic Printing Processes. Coming into Focus. ed. John Barnier, San Francisco: Chronicle Books, s.164. ISBN: 978-0811818940
Largo, M. (2021). Bitkilerin Gizli Dünyası. (S. Özdemir, Çev.). İstanbul: Beyaz Baykuş. ISBN: 9786254412844
Lerodiakonou, K. (2020). "Theophrastus". The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2020 Edition), 25 Ocak 2022. https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/theophrastus/
Seçkin, T. (2014). İşlevsel Bitki Kimyası. İstanbul: Nobel Yayınları. ISBN: 9786051337630
Solbert, Oscar N. (1952). Forgotten Pioneers Mungo Ponton. 1 (3), 3-4. 26 Ocak 2022. https://web.archive.org/web/20130312194826/http://image.eastmanhouse.org/files/GEH_1 952_01_03.pdf