Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Hikâyelerinde Millî Kimlik İnşası

Kimlik kavramı bir toplumda yer edinmek isteyen insanın hem diğer insanlara karşı hem de kendi içinde tanımlama ve tanımlanma durumunu ifade etmektedir. Ben ve öteki ayrımıyla başlayan bu durum, karşılaşılan her yeni ortamda veya yaşanılan her değişiklikte yeni bir şekle bürünmektedir. Sosyal bir varlık olan insanın gerek kendisiyle barışık olması gerekse toplum tarafından kabul görmesi ancak etrafını çevreleyen kuralları ve kendine giydirilen kimlikleri benimsemesiyle mümkün olacaktır. Sınırları çizilmiş bir toprak parçasında yaşayan insanların, millet olabilmesi için; tarihî bir toprağı ya da ülkeyi, ortak mitleri, tarihî belleği, kitlevi bir kamu kültürünü, ortak ekonomiyi ve yasal hak ve görevleri paylaşmaları gerekmektedir. Dolayısıyla milletlerin oluşumunda birçok unsur, aktif bir şekilde rol almaktadır. Millî kimliği oluşturan unsurlardan belki de en önemlisi vatan mefhumudur. Bu sebeple bireylerin vatana bağlılıklarını ve sadakatlerini sağlamlaştırmak, zamanı geldiğinde mensubu olduğu toprakların muhafazasını sağlayacak ve fedakârlıktan kaçınmayacak nesiller yetiştirmek için millî kimlik bilincinin kazandırılması dolayısıyla da onlarda vatan algısının oluşturulması gerekmektedir. Bu anlamda Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun hikâyeleri Türk ruhunun yeniden canlandırılması ve millî kimliğin inşasında önemli bir rol oynamaktadır. Karaosmanoğlu’nun hikâyelerindeki kişiler millî mücadele sürecindeki savaşlara katılan çeşitli kesimlerden insanları temsil etmektedir. Hikâyeler, köylüsünden aydınına, gencinden yaşlısına, erkeğinden kadınına savaş sırasında neler yaşadıklarını, vatanın özgürlüğü ve kurtuluşu için hangi bedelleri ödediklerini tüm çıplaklığı ile gözler önüne sermektedir. Dolayısıyla çalışmada Karaosmanoğlu’nun hikâyelerinin millî kimliğin oluşmasındaki payı sorgulanmış, bu bakımdan hikâyeleri millî kimlik inşası bağlamında incelenmiştir. 

___

  • Akça H. (2016). Tarihî Romandan Millî Kimliğe: Sarıkamış/Beyaz Hüzün. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi. 4, 66-87. Akı, Niyazi (2001). Yakup Kadri Karaosmanoğlu/İnsan-Eser-Fikir-Üslûp. İstanbul: İletişim Yayınları.Aktaş, Şerif (2014). Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Alan, S. (2018). Tanzimat Edebiyatı’nda Millî Kimlik İnşası/Kurgu Kahramanları Örneği. İstanbul: Kesit Yayınları. Çavdar, D. (2015). Millî Mücadelede Kahraman Türk Kadınları. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi. 16, 62-65.Demir, A. (2011). Kadının Ötekileşmesi: Millî Edebiyat Döneminde Kimlik İnşa Aracı Olarak Kadın Olgusu. Erzincan: Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1 (4), 257-267.Gellner, E. (2013). Milliyetçiliğe Bakmak. İstanbul: İletişim Yayınları. Kaplan, M. (1993). Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II 1865-1876. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1990). Millî Savaş ve Hikâyeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Köseoğlu, N. (2013). Milli Kültür ve Kimlik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.Simith Anthony D. (1994). Millî Kimlik. (Çev. Bahadır Sina Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.Vatandaş, C. (2004). Ulusal Kimlik/Türk Ulusçuluğunun Doğuşu. İstanbul: Açılım Kitap.Yeşilyurt, Şamil (2016). Safahat’taki Kişi Dünyası ve Millî Kimlik İnşası. Orhan Söylemez (Ed.) Çanakkale Ruhu ve Mehmet Akîf Ersoy içinde (s. 237-264). Ankara: Berikan Yayınevi.