AHMET CEVDET PASHA'S HISTORIOGRAPHY AND HIS OPINIONS ON HISTORY EDUCATION AND HISTORY TEACHING1

XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde önemli görevlerde bulunmuş olan Ahmet Cevdet Paşa, bir devlet adamı olmasının yanı sıra tarihçi, hukukçu, eğitimci, dilci ve şairdir. Osmanlı tarihinde bu özelliklerin hepsini birlikte üzerinde taşıyan çok az kişi mevcuttur. Bu bakımdan günümüze kadar Ahmet Cevdet Paşa hakkında birçok araştırmalar yapılmıştır. Her geçen gün kendisiyle ilgili değişik alanlarda yapılan çalışmalar ise bu araştırmaların henüz tamamlanmadığını göstermektedir. Birçok özelliği üzerinde taşıyan Ahmet Cevdet Paşa, aynı zamanda XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin en önemli vakanüvis ve tarihçilerinden biridir. Osmanlı tarihçilerinin büyük bir kısmı vakanüvis oldukları için genellikle olayları kronolojik bakımdan ele almışlardır. Ahmet Cevdet Paşa ise bunun dışına çıkabilen ve olayların sebep ve sonuçları hakkında kendi görüşlerine de yer veren ve kaynakları kullanmaya karar verirken eleştiriyi bir yöntem olarak kullanan az sayıda Osmanlı tarihçisinden biridir. Ahmet Cevdet Paşa'nın birçok alanda çalışmalar yapmış ve değişik alanlarda eserler vermiş olması onun tarihçiliğine ve tarih eğitimciliğine olumlu etkileri olmuştur. Disiplinlerarası bir yaklaşıma sahip olan Ahmet Cevdet Paşa, Osmanlı tarihçiliğine yeni bir anlayış getirmiş, bir tarih felsefesi ve metodoloji ortaya koyma çabası içerisinde bulunmuştur. Bu çalışmada Ahmet Cevdet Paşa'nın tarihçilik anlayışı ve tarih eğitimi ile öğretimine ilişkin görüşleri ele alınacaktır

AHMET CEVDET PAŞA'NIN TARİHÇİLİK ANLAYIŞI VE TARİH EĞİTİMİ İLE TARİH ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Ahmet Cevdet Pasha, who had been in important positions in the Ottoman Empire in the 19thcentury, is a historian, jurist, educator, linguist and poet as well as a statesman. There are very few people in Ottoman history who carry all of these features together. In this respect, many researches have been done about Ahmet Cevdet Pasha up to the present day. Studies carried out in different fields with each passing day about him, are showing that these investigations are not yet completed. Ahmet Cevdet Pasha, who carries on many features, is one of the most important chronicler and historian of the Ottoman Empire in 19th century. Due to a great number of Ottoman historians are state chronicler, they usually deal with events in chronological order. Ahmet Cevdet Pasha is one of the few Ottoman historians who can go beyond this, use his own opinions about the causes and consequences of the events and take criticism as a method while deciding upon the sources. Ahmet Cevdet Pasha's studies and publishings in various fields affected his titles as historiographer and history educator positively. Having a multidisciplinary approach, Ahmet Cevdet Pasha brought a new understanding to Ottoman historiography and was in the struggle to deliver a philosophy of history and methodology. In this study, Ahmet Cevdet Pasha's historiography and his opinions on history education and history teaching will be discussed

PDF

___

Ahmet Cevdet Paşa. (1307). Kırım ve Kafkas Tarihçesi. Kostantiniyye: Matbaa-i Ebüzziya.

Ahmet Cevdet Paşa. (1309). Tarih-i Cevdet (Tertib-i Cedid) I-XII, Dersaâdet: Matbaa-i Osmaniye (İkinci Tab').

Ahmet Cevdet Paşa. (1953). Tezâkir 1-12. Yay., Cavid Baysun. Ankara: TTK Yayınları.

Ahmet Cevdet Paşa. (1960). Tezâkir 13-20. Yay., Cavid Baysun. Ankara: TTK Yayınları.

Ahmet Cevdet Paşa. (1963). Tezâkir 21-39. Yay., Cavid Baysun. Ankara: TTK Yayınları.

Ahmet Cevdet Paşa. (1967). Tezâkir 40-Tetimme. Yay., Cavid Baysun. Ankara: TTK Yayınları.

Ahmet Cevdet Paşa (1980). Mâ'rûzât. Yay., Yusuf Halaçoğlu. Çağrı Yayınları, İstanbul: 1980.

Ahmet Cevdet Paşa (2000). Kısas-ı Enbiyâ I-VI, Haz., Mahir İz. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Arıkan, Z. (1985). Tanzimattan Cumhuriyete Tarihçilik, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopesidisi, C.6, İstanbul: İletişim Yayınları, 1584-1594.

Arıkan, Z. (1986). Cevdet Paşa'nın Tarihinde Kullandığı Yabancı Kaynaklar ve Terimler. Ahmet Cevdet Paşa

Semineri (27-28 Mayıs 1985) Bildiriler, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 173-197.

Berkes, N. (2017). Türkiye'de Çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.

Bıçak, A. (2009). Cevdet Paşa'nın Tarih Bilinci. Ahmed Cevdet Paşa Sempozyumu (9-11 Haziran 1995), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 17-57.

Binbaşıoğlu, C. (2014). Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Anı Yayıncılık.

Chambers, R. L. (1973). The Education of a Nineteenth-Century Ottoman Âlim, Ahmet Cevdet Paşa, International Journal of Middle East Studies, (4)4, 440-464.

Cihan, A. (2007). Ahmet Cevdet Paşa'nın Aile Mektupları. İstanbul: Gökkubbe.

Doğan, İ. (2009). Sosyolojik Bir Malzeme Olarak Tezâkir. Ahmed Cevdet Paşa Sempozyumu (9-11 Haziran 1995), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 229-245.

Ersanlı Behar, B. (1996). İktidar ve Tarih, Türkiye'de "Resmi Tarih" Tezinin Oluşumu (1929-1937). İstanbul: Afa Yayınları.

Fatma Aliye. (1995). Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı. İstanbul: Bedir Neşriyat.

Gündüz, M. (2015). Eğitimci Yönüyle Ahmet Cevdet Paşa. Ankara: Doğu Batı Yayınları.

İpşirli, M. (2000). Osmanlı Tarih Yazıcılığı. Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı, (33), 616-624.

Hayta, N. ve Ünal, U. (2011). Modernleşme Döneminde Osmanlı Tarih Yazıcılığı (1789-1908), Türkiye’de Tarihyazımı. (Ed.) Vahdettin Engin&Ahmet Şimşek. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 137-153.

Halaçoğlu, Y. ve Aydın, M. A. (1993). Cevdet Paşa, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C.7, İstanbul: Diyanet Yayınları, 443-450.

Kafesoğlu, İ. (1963). Tarih İlmi ve Bizde Tarihçilik. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 13(17- 18), 1-16.

Kütükoğlu, B. (1986). Tarihçi Cevdet Paşa. Ahmet Cevdet Paşa Semineri (27-28 Mayıs 1985) Bildiriler, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 107-114.

Kütükoğlu, M. S. (1986). Cevdet Paşa ve Aile İçi Münâsebetleri. Ahmet Cevdet Paşa Semineri (27-28 Mayıs 1985) Bildiriler, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, s.199-222.

Lewis, B. (1998). Modern Türkiye'nin Doğuşu. Çev., Metin Kıratlı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Meriç, Ü. (1975). Cevdet Paşa'nın Cemiyet ve Devlet Görüşü. İstanbul: Ötüken Yayınevi.

Meriç Yazan, Ü. (2009). Bir Osmanlı Sosyoloğu Ahmet Cevdet Paşa. Ahmet Cevdet Paşa Sempozyumu (9-11 Haziran 1995). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 9-16.

Muallim Cevdet [İnançalp] (1333). Dârülmuallimîn’in Yetmis Birinci Sene-i Devriyyesi Vesilesiyle Müessesenin İlk Müdürü Cevdet Paşa'nın Hayat-ı İlmiyesi Üzerine Konferans, Tedrîsât Mecmuası, 7 (39), 429-466.

Ortaylı, İ. (1986). Cevdet Paşa ve Avrupa Tarihi. Ahmet Cevdet Paşa Semineri (27-28 Mayıs 1985) Bildiriler, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 163-172.

Ortaylı, İ. (2009). Tarih Yazıcılık Üzerine. Ankara: Cedit Neşriyat.

Ölmezoğlu, A. (1963). Cevdet Paşa, İslâm Ansiklopedisi, C.3, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 114-123.

Özcan, A. (2013). Osmanlı Tarihçiliğine ve Tarih Kaynaklarına Genel Bir Bakış. FSM İlmî Araştırmalar ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1, 271-293.

Özkaya, Y. (1986). Ahmet Cevdet Paşa'nın Tarih'inde Arşiv Balgelerini Kullanış ve Değerlendirişi. Ahmet Cevdet Paşa Semineri (27-28 Mayıs 1985) Bildiriler, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 145-162.

Ünal, U. ve Birbudak, T. S. (2013). İstanbul Dârülmuallimîni (1848-1924). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.

Tanpınar, A.H. (2007). Cevdet Paşa Hakkında Düşünceler II. Edebiyat Üzerine Makaleler. Haz., Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları, 205-208.

Tanpınar, A.H. (2007). Cevdet Paşa Hakkında Düşünceler III. Edebiyat Üzerine Makaleler. Haz., Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları, 209-212.

Tekindağ, Ş. (1971). Osmanlı Tarih Yazıcılığı. Belleten, 35 (140), 655-663.

Yinanç, M. H. (1940). Tanzimattan Meşrutiyete Kadar Bizde Tarihçilik, Tanzimat I, İstanbul: Maarif Matbaası, 573-595.