KAZAK DİLİNDE DUYGU BİLDİREN CÜMLELERİN PSİKOLİNGÜİSTİK BOYUTU

Çağdaş Kazak dilinde şimdiye kadar birçok dilbilim sorunları incelenmiştir. Halkın yaşam biçimi ve dünyaya bakış tarzı ile iç içe gelişip şekillenen dilin kuralları ve anlatım incelikleri sınırsızdır. Hâlihazırda tamamen incelenmek suretiyle açıklığa kavuşturulmamış meseleler de bir haylidir. Bunlardan biri çağdaş Kazak dilindeki sözdizimsel yapıların psikolengüistik boyutlarıdır. Bu çalışmada edebî eserlerdeki kişilerin karakter yapısını, kişiliğini ve duygularını belirten sözdizimsel yapılar, özellikle ünlem cümleleri ile soru cümlelerinin psikolojik ve lengüistik boyutları doküman inceleme yoluyla nitel araştırma çerçevesinde irdelenmiştir. Bu tür cümlelerin insan zihninde oluşum süreçleri ile vücut bulması da etraflıca incelenmiştir. Ayrıca insanoğlunun kendi duygu ve tepkileri doğrultusunda ünlem ve soru cümlelerini oluşturma esnasında mensubu olduğu milletin dünya görüşü ile milli kimliğini de yansıtması üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler:

Sentaks, psikoloji, lingüistik

THE PSYCHOLINGUISTIC ASPECT OF EMOTIONALLY SIGNIFICANT PHRASES IN THE KAZAKH LANGUAGE

Most aspects of modern Kazakh language are being deeply researched nowdays. Since language is developing alongside with people׳s life and is closely connected with community׳s evolution, there are still some unresearched language phenomena. One of the issues under study is psychologic and linguistic aspect of modern Kazakh syntax. This is why syntactic units namely exclamatory and interrogative sentences are under study from the psychological and linguistic points of view.  Besides the ways and processes of their comprehension in human׳s minds are shown in the article. Special attention is paid to the way how a person can express his national identity and world outlook by means of exclamatory and interrogative sentences.

___

  • Ahmanova, O.S., (2004), Slovar lingvisticheskih terminov, Moskva: Editorial URSS, 571.
  • Gvozdev, A.N., (2005), Ocherki po stilistike russkogo yazika, Moskva: URSS (Komkniga), 408.
  • Zharikbaev, K., (1970), Psihologia/peduchilishege arnalgan okulik, Almati: Mektep,323.
  • Kenesbaev, S. ve T. Zhanuzakov (1966), Russko-kazahski slovar lingvistichkih terminov, Almati: Nauka KazSSR, 206.
  • Sachs, J.S., (1967), Recognition memory for syntactic and semantic aspects of connected discourse, «Perception and Psychophysics», ІІ, 437-442.
  • Smagulova, G., (1996), «Frazeologizmderdin varianttilii», Komekshi oku kurali, Almati: Sanat, 128.
  • Tazhibaev, T.(1993), Zhalpi psihologia, Almati: Kazak universiteti, 240.