Mısırda (Zea mays indentata Sturt.) kombinasyon yeteneği ve melez gücü üzerine araştırmalar

Bu araştırma, sekiz geççi ana hat ve üç baba test edici ile bunların 24 F1 meleziyle oluşturulan melez mısır populasyonunda genetik yapıyı incelemek, üstün genel uyum yeteneğine sahip anaçlar ile üstün özel uyum yeteneği etkisi gösteren melez kombinasyonları saptamak ve hibridlerin melez gücünü belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre genotipler ve melezler tüm karakter-lerde önemli çıkmıştır. Kombinasyon yeteneği analizine göre, özel uyum yeteneği etkilen bitki boyu, koçan uzunluğu, koçanda tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, koçan püskülü çıkış süresi ve tane veriminde önemli çıkmıştır. 10 nolu tester hattının (N-132) tane veriminde genel kombinasyon yeteneği yüksektir. CML 181 x N-132, CML 118 x TK-72, 104/2B x N-132, 101/1A x N-132, 108/1C x TK-72 melez kombinasyonları yüksek tane verimi vermişlerdir. CML 118 x TK-72 kombinasyonunun özel uyum yeteneği etkileri de yüksek bulunmuştur. Tane veriminde heterosis değerleri % 72.1 ile % 139-1 olarak saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

kombinasyon yeteneği, bitki ıslahı, kendilenmiş hatlar, özel kombinasyon yeteneği, melez azmanlığı, mısır, Zea mays, genel kombinasyon yeteneği, genotip

Investigations on combining abtiy and hybrid vigour in maize (Zea mays indentata Sturt.)

This research was carried out to investigation the genetic structure of the 24 F1 hybrid maize population established from eigth female lines with late-maturity and three male testers, to determine parents showing superior general ability (g.c.a.) and determine crosses showing superior specific combining ability (s.c.a.), and to evaluate the F1 hybrid vigor. According to the results, genotypes and crosses were significant for all the traits studied. Combining ability analysis showed that specific combining ability (s.c.a.) effects were significant for plant height, ear length, seed number per ear, 1000 seed weight, days to silking and grain yield. Tester, line numbered as 10 (N-132) in grain yield showed better general combining abilities. CML 181 x N-132, CML 118 x TK-72, 104/2B x N-132, 101/1A x N-132 and 108/1C x TK-72. CML 118 x TK-72 combination had the highest s.c.a. Heterosis values varied between 72.1 % and 139.1 % in grain yield.

Keywords:

combining ability, plant breeding, inbred lines, specific combining ability, heterosis, maize, Zea mays, general combining ability, genotypes,

PDF

___

Açıkgöz, N. ve K. Özcan, 1999. TARPOPGEN: Populasyon Genetiği için bir istatistik paket programı. 3. Ulusal Tarımda Bilgisayar Uygulamaları Simpoz-yum bildirisi 28-30 Eylül 1999, Adana.
Altınbaş, M. 1995. Melez mısırda dane verimi ve kimi bitki özellikleri bakımından heterosis ve kombinasyon yeteneği. Anadolu 5(2): 35-51.
Anonim 2003a. Toprak analizi sonuçları. Bursa Köy Hizmetleri 17. Bölge Müdürlüğü Raporu.
Anonim 2003b. Bursa Meteoroloji İşleri Müdürlüğü Kayıtları. Bursa.
Dhillon, B.S., and J. Singh. 1979. Evaluation of factorial partial diallel crosses. Crop Sci. 19: 192-195.
Falconer, D.S., 1989. Introduction to quantitative genetics. Longman, London, p.433.
Fonseca, S. and F.L. Patterson. 1968. Hibrid vigor in a seven-parent diallel cross in common winter wheat (71 aestivum L.). Crop Sci. 8:85-88.
Kara, Ş.M., 2001. Mısır kendilenmiş hatlarında verim ve verim öğelerinin değerlendirilmesi, I.Heterosis ve uyum yeteneklerininin line x tester analizi, Turk J.Agric.For. 25: 383-391.
Kempthorne, O., 1957. An introduction to genetic statistics. John Wiley and Sons. Inc. New York. Chapman and Hall Ltd., London.
Konak, C, A. Ünay, E. Serter ve H. Basal, 1999. Estimation of combining ability effects, heterosis and heterobeltiosis by line x tester method in maize.Turk J. of Field Crops 4:1-9.
Misevic, D. 1990. Genetic analysis of crosses among maize populations representing different heterotic patterns. Crop Sci. 30:997-1001.
Nevado, M.E. and H.Z. Cross. 1990. Diallel analysis of relative growth rates in maize synthetics. Crop Sci. 30:549-552.
Patel, J.D., B.R. Christie and L.W. Kannenberg, 1984. Line x Tester crosses: a new approach of analysis. Can. J. Genet. Cytol., 26:523-527.
Poehlman, J.M. 1979. Breeding Field Crops. Avi Publishing Company, Inc. Westport, Connecticut, p. 277-320.
Singh, R.K. and B.D. Chaudhary, 1977. Biometrical methods in quantitative genetic analysis. V.10, Line x Tester analysis, Kalyani Publishers, New Delhi, p. 191-200.
Stangland, G.R., W.A. Russell, O.S. Smith. 1983, Evaluation of the performance and combining ability of selected lines derived from improved maize populations. Crop Sci. 23:647-651.
Turan, Z.M. 1995. Araştırma ve Deneme Metodları. U.Ü.Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 62, Bursa. s. 121.
Turgut, İ., 2000. Atdişi mısırda (Zea mays indentata Sturt.) üstün melez kombinasyonlarının belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Anadolu, J. of AARI 11(1): 23-35.
Yıldırım, M.B. ve Ş. Çakır, 1986. LinexTester analizi. Ege Üniv. Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 9(1) 11-19.
Yüce, S. ve İ. Turgut. 1991. Ege Bölgesi'nde ikinci ürüne uygun melez mısır ıslahı. Doğa 15: 520-532.