Bursa koşullarında geliştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bazı kalite özelliklerinin araştırılması

Bu araştırma, Bursa koşullarında geliştirilen ekmeklik buğday hatlarının bazı kalite özelliklerinin ve bu özellikler arası ilişkilerin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada bitki materyali olarak ele alınan beş farklı kombinasyona ait 12 hat ve l kontrol çeşit üzerinde, hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, yaş (glüten) öz içeriği, protein oranı ve protein verimi değerleri incelenmiştir. Araştırmada saptanan bulgular iki yıllık ortalama değerler üzerinden incelendiğinde, genotiplerin hektolitre ağırlıklarının 77.93- 81.26 kg/100lt, 1000 tane ağırlıklarının 42.88- 51.17 g , yaş öz içeriklerinin % 22.26- 37.93, protein oranının %11.85-13.44 ve protein veriminin 58.21-84.70 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır. Hatlar içerisinde Martonvasari-9 / Sadova melezi olan 22 no'lu kombinasyona ait l ve 3 no'lu hatlar ile Saraybosna / Vratsa melezi olan 20-10 no'lu hat, yüksek hektolitre, 1000 tane ağırlığı, yaş öz içeriği ve protein oranı değerleri gibi kalite kriterleri yönünden ürnitvar genotipler olarak değerlendirilmişlerdir. Çalışmada yaş öz içeriği ile protein oranı, hektolitre ağırlığı ve 1000 tane ağırlığı arasında pozitif korelasyon değerleri elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bursa (şehir), buğday, hatlar, Triticum aestivum, korelasyon, kalite, ekmeklik buğday

Determination of some quality traits of common wheat (Triticum aestivum L.) Strains improved in Bursa conditions

This research was conducted to determine some quality traits of common wheat strains improved in Bursa conditions and correlations between these traits. In the study, test weight, 1000 kernel weight, gluten content, protein content and protein yield were investigated over 12 strains belongs to five different combinations and 1 control variety, used as plant material. When the determined values were investigated over two year means, it's found out that the values are changed in genotypes between 77.93-81.26 kg/100lt in test weight, 42.88-51.17 g in 1000 kernel weight, 22.26-37.93 % in gluten content, 11.85-13.44 % in protein content and 58.21-84. 70 kg/da in protein yield. In strains, 1. and 3. strains belongs to combination of 22 which is the hybrid of Martonvasari-9 / Sadova and 10. strain belogs to combination of 20 ( hybrid of Saraybosna / Vratsa) were determined favorable, genotypes by their superior test weight and 1000 kernel weight, gluten content and protein content. In the study, positive correlations was obtained between gluten content and protein content, test weight and 1000 kernel weight.

Keywords:

Bursa, wheat, lines, Triticum aestivum, correlation, quality, bread wheat,

PDF

___

Anonim, 1969. American Assosciation of Cereal Chemists, Cereal Laboratory Methods (7. Baskı) A.A.C.C., Inc. St. Paul. Minnesota.
Anonim, 1998. Bursa Bölgesi İklim Verileri. Bursa Meteoroloji Bölge Müdürlüğü. Bursa.
Anonim, 2002. FAO Stasistical. http:/www.FAO.org
Arat, S. O., 1949. Buğday Teknolojisi. Tarım Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğü., Sayı: 654.
Atlı, A., 1999. Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu., 8-11 Haziran, Konya.
Bohac, J. ve L. Cermin., 1969., A Study of the Correlation Between Factors Determining the Productivity of Wheat Ears. Plant Breed. Abs., 39(1), 58.
Chung, O.K., Ohm, J.B., Lookhart, G.L. ve R.F. Bruns., 2003., Quality Characteristics of Hard Winter and Spring Wheats Grown under an Over-Wintering Condition. Journal of Cereal Science., 37: 91-99.
Edwards, L.H., Ketata, H. ve E.L. Smith. 1976., Gene Action of Heading-Date, Plant Height and Other Characters in Two Winter Wheat Crosses. Crop.ScL, 16. 275- 277.
Knott, D.R. ve B. Talukdar., 1971., Increasing Seed Weight Wheat Yield and It's Effects on Yield Components and Quality. Crop Sci., 11(2), 280-283.
Malek, M.A. ve S. Borojevic, 1981., Genetic Analysis of Yield Components in Wheat. Genetica., Vol: 13-1. 33-39.
Ohm, J.B., Chung, O.K. and C.W. Deyoe. 1998., Single-Kernel Characteristics of Hard Winter Wheat in Relation to Milling and Baking Quality. Cereal Chemistry. ,75: 156-161.
Özgüven, N.Ç. ve A.V. Katkat, 1997., Uludağ Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Çiftliği Topraklarının Verimlilik Durumunun Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13: 43-54.
Rizwan, A. ve A.S. Khan. 2000., Estimation of General and Spesific Combining ability in a 5 x5 Diallel Cross of Wheat (T aestivum L.). Pakistan Journal of Biological Sciences., Vol: 3/5. 896-897.
Seçkin,R., 1970. Buğdayın Bileşimi ve Kalitesine Etki Yapan Faktörler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınlan.430 Konferanslar Serisi 8., Ankara.
Thorne, G.N., 1966. Physiological Aspects of Grain Yield in Cereals. Growth of Cereals and Grasses. Batter Worths., 88-106.
Tosun, M., Demir, İ., Yüce, S. ve C. Sever., 1997., Buğdayda Proteinin Kalıtımı. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. Samsun., 22-25 Eylül, 61-65.
Turan, Z.M., 1998., İstatistik. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları., Yayın No: 78. Bursa.
Ünal, S. 1991., Hububat Teknolojisi. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çoğaltma Yayın No:29. İzmir.
Ünal, S., 2002., Buğdayda Kalitenin Önemi ve Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi., Gaziantep. 3-4 Ekim 2002. 25-37.
Ünver, E., 1976., Ekmeklik Buğday Islahı ve Kalite. Gıda ve Fermentasyon Teknolojisi Dergisi., Yayın Organı., Sayı: 3, 76-87.
Yağdı, K. ve H.R. Ekingen,1995., Beş Ekmeklik Buğday Çeşidinin Diallel Melez Döllerinde Bazı Agronomik Özelliklerin Kalıtımı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi., 11: 81-93.
Yürür, N., Tosun, O., Eser, D. ve H.H. Geçit., 1981., Buğdayda Ana Sap Verimiyle Bazı Karakterler Arasındaki İlişkiler. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.,755; 443.
Yürür, N., 1998. Serin İklim Tahılları-I. Uludağ Üniversitesi Yayınları.,Yayın No: 7.