İzmir kekiğinde (Origanum onites L.) farklı sıklıkların bazı agronomik ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi

Bu çalışma Bursa ekolojik koşullarında farklı bitki sıklıklarının İzmir kekiğinde (Origanum onitesL. -Syn. Origanum smyrnaeum L, Majorana onitesL.) bazı agronomik ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi amacı ile Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme tarlalarında 2002-2004 yılları arasında yürütülmüştür. Çalışma Tesadüf Blokları Deneme Deseni'nde 3 tekrarlamalı olarak planlanmış ve 3 farklı bitki sıklığı (45x15 cm, 45x25 cm, 45x35 cm) kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre genel olarak artan bitki sıklıkları incelenen özellikleri olumlu yönde etkilemiştir. Yıllara göre sırası ile en yüksek yaş herba verimi (855.7, 1931.2, 1543.1 kg/da), drog herba verimi (269.1, 799.6, 614.2 kg/da), drog yaprak verimi (180.0, 464.3, 219.1 kg/da), drog çiçek verimi (12.6, 63.5, 188.1 kg/da) ve toplam uçucu yağ verimi (3.7, 15.5, 12.1 l/da) 45x15 cm bitki sıklığından elde edilmiştir. Genel olarak bitki sıklıklarının yaprak ve çiçeklerdeki uçucu yağ oranı üzerine bir etkisi görülmemiştir. Çiçekteki uçucu yağ oranı (% 2.85-4.53) yaprakta belirlenen uçucu yağ oranından (% 1.88-3.06) daha yüksek bulunmuştur. Çalışmada yaprak ve çiçekteki uçucu yağın ana bileşeninin karvakrol olduğu, bu bileşeni 1.8 cineol, borneol, linalool ve y-terpinenin değişen sıralarda izlediği belirlenmiştir. Karvakrol oranı yapraklarda % 68.68-89.06, çiçeklerde % 78.94-97.97 arasında değişim göstermiştir. Bu araştırma ile İzmir kekiğinin (Origanum onites L.) yüksek drog ve uçucu yağ verimi için Bursa ve benzer ekolojilerde 45x15 cm dikim sıklığında yetiştirilmesinin uygun olacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ege Bölgesi, Origanum onites, tarımsal özellikler, bitki sıklığı, İzmir, uçucu yağ asitleri, Türkiye, kalite, agronomi

The effect of different plant densities on some agronomic and ouality characteristics of oregano (Origanum onites L.)

The aim of this study was to determine the effects of three plant densities (45x15 cm, 45x25 cm and 45x35 cm) on some agronomical traits and quality traits of Origanum onitesL. at ecological conditions of Bursa/Turkey. This study was carried out in the experimental fields of The Research and Application Center, Agriculture Faculty, Uludağ University during 2002, 2003 and 2004 years. The trial was designed in the Randomized Complete Block Design with three replications. Observations showed, generally, that increasing plant densities positively affected the examined characters. The highest amount of green herb yield (855.7, 1931.2, 1543.1 kg/da), drug herb yield (269.1, 799.6, 614.2 kg/da), drug leaves yield (180.0, 464.3, 219.1 kg/da), drug flowers yield (12.6, 63.5, 188.1 kg/da) and total essential oil yield (3.7, 15.5, 12.1 L/da) were determined in 45x15 cm plant density in 2002, 2003 and 2004 respectively. In generally, plant densities did not have any effect on essential oil content in both leaves and flowers. Furthermore, it was found that essential oil content in flowers (2.85-4.53 %) was higher in comparison the content in leaves (1.88-3.06 %). It was determined that the main component of essential oil was carvacrol followed by 1.8- cineol, borneol, linalool and y- terpinen. Carvacrol rate in composition of essential oil changed between 68.68 and 89.06 % for leaves, 78.94-97.97 % for flowers. Consequently, Origanum onites L. should be grown with 45x15 cm plant density for high yield and essential oil yield.

Keywords:

Aegean Region, Origanum onites, agronomic characteristics, plant density, Izmir, essential fatty acids, Turkey, quality, agronomy,

PDF

___

[l]Adam, K., A. Sivropoulou, S. Kokkini, T. Lanaras ve M. Arsenakis. 1998. Antifungal Activities of Origanum vulgare subsp. hirtum, Mentha spicata, Lavandula angustifolia and Saivia fructinosa Essential Oils Againts Human Pathogenic Fungi. Journal of Agricultural &Food Chemistry, 46:1739-1745.
[2]Akgül, A. ve A. Bayrak. 1987. Constituents of Essential Oil from Origanum Species Growing Wild in Turkey. Planta • Medica, 53(1):114.
[3]Akgül, A. 1993. Baharat Bilimi&Teknolojisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Bilimi ve Teknolojisi Bölümü. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 15, Sayfa 125-127.
[4]Anonim 2002. BursaYöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
[5]Anonim 2003. BursaYöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
[6]Anonim 2004. BursaYöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
[7]Arabacı, O. 1995. İzmir Kekiği {Origanum onites L)'nin Yetiştirme Tekniği ve Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırma. Ege Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 125 s.
[8]Arslan, M., F. Ayanoğlu ve E.O. Sarıhan. 2005. Farklı Kekik {Origanum) Türlerinin Doğu Akdeniz Koşullarında Herba Verimleri, Eterik Yağ Oranları ve yağ Bileşenleri. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya, Cilt I, Sayfa 505-510.
[9]Baytop,T. 1999. Türkiye'de Bitkiler İle Tedavi (Geçmişte ve Bugün) Sayfa 254-255. Başbakanlık, DİE Kayıtları.
[10]Başer, K.H.C. 2000 a. Sustainable Wild Harvesting of Medicinal and Aromatic Plants: An Educational Approach, Harvesting of Non-Wood Forest Products. 2-8 October, 2000, Menemen-izmir.
[ll]Başer, K.H.C. 2000 b. Uçucu Yağların Parlak Geleceği. TAB (Tıbbi ve Aromatik Bitk.Bülteni). 15, 20-23.
[12]Başer, K.H.C. 2002. The Turkish Origanum Species, In: Oregano, The Genera Origanum and Lippia, Ed.: S.E. Kintzios, Taylor and Francis, UK.
[13]Bayram, E. 1995. Geliştirilmiş Türk Kekiği {Origanum onites L.) Hatlarında Bazı Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Ege Ünv. Ziraat Fak. Dergisi, 35(3):41-48.
[14]Bayram, E., N. Özay, H. Geren ve A. Ceylan. 1998. Aydın İli İzmir Kekiği {Origanum onites L.) Populasyonlarında Kemotiplerin Belirlenmesi ve Seleksiyonu Üzerine Araştırma. Adnan Menderes Univ., Ziraat Fakültesi, Ege Bölgesi 1, Tarım Kongresi, 7-11 Eylül 1998, Aydın, 2. Cilt, Sayfa 305-313.
[15]Bayram, E., H. Geren, A. Ceylan ve N. Özay. 1999. İzmir Kekiği {Origanum onites L.)'nde Farklı Biçim Şekli ve Biçim Yüksekliğinin Verim ve Kaliteye Etkisi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II Endüstri Bitkileri, 15-18 Kasım 1999, Adana, Sayfa 222-226.
[16]Bayram, E., H. Geren, N. Özay ve A. Ceylan. 2001. Çanakkale-Balıkesir Yöresi İzmir Kekiği {Origanum onites L) Populasyonlarının Bazı Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II Endüstri Bitkileri, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ, Sayfa 249-254.
[17]Ceylan, A., A. Vömel, N. Kaya ve E. Niğdeli. 1988. izmir Kekiği {Origanum smyrnaeum L.)'nin Adaptasyonu ve Islahı Üzerine Araştırmalar. I. Orman Tali Ürünleri Sempozyumu.
[18]Ceylan, A., H. Otan, M. Polat, E. Bayram, A.O.Sarı, N. Özay, S. Kudat, N. Çarkacı, B. Oğuz ve A. kıtıkı. 1994. Origanum onites L. (İzmir Kekiği) Üzerinde Agroteknik Araştırmalar. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Ege Tarımsal araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Sonuç Raporu.
[19]Ceylan, A. 1997. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ İçerenler). Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:481, Sayfa 206-221. Bornova-İzmir.
[20]Ceylan, A., Y. Ozansoy ve N. Çelik. 1980. Origanum creticum L. ve Origanum smyrnaeum L. Üzerinde İlk Araştırmalar. III. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, İzmir.
[21]Ceylan, A., E. Bayram ve H. Geren. 1999. İzmir Kekiği {Origanum onites L.) Islahında Geliştirilen Klonların Agronomik ve Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırma. Tr. J. Of Agriculture and Forestry, 23(111) Ek Sayı 5, 1163-1168.
[22]Ceylan, A., E. Bayram, N. Şahbaz, H. Otan ve Ş. Karaman. 2003. Yield Performance and Essential Oil, Composition of Induvidual Plants and Improved Clonnes of Origanum onites L. Grown in Aegean Region of Turkey. Israel Journal of Plant Sciences, 51(4):285-290.
[23]Davis, P.H. 1982. Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, Vol 7, p. 308-309.
[24]Dorman, HJ.D. ve S.G. Deans. 2000. Antimicrobial Agents From Plants: Antibacterial Activity of Plant Volatile Oils. Journal of Applied Microbiology, 88:308-316.
[25]European Pharmacopea. 4 th Ed. 2002, Supplement 6, pp. 4081-4082, Council of Europe, 67075 Strasbourg Cedex, France.
[26]Fleisher, A., N. O. Sneer. 1982. Oregano Spices and Origanum Chemotypes. Journal of The Science of Food and Agriculture. 33(5)411-446.
[27]Franz, CH. 1983. Nutrient and Water Managment for Medicinal and Aromatic Plants. Acta Horticulturae 132:203-215.
[28]Ietswaart, J.H.1980. A Taxonomic Revision of The Genus Origanum (Labiatae). Leiden University Pres. Leiden Botanical Series Volume 4, 91.
[29]Katkat, A.V., F. Ayla ve İ. Güzel. 1985. U.Ü. Uyg.ve Araştırma Çiftliği Arazisinin Toprak Etüdü ve Verimlilik Durumu. U.Ü. Zir.Fak. Derg. Sayı 3, Sayfa 71-78, Bursa.
[30]Kan, Y., L. Altun, S. Arslan, M. Kartal ve Z. Endes. 2005. Farklı Dozlarda Uygulanan Organik Gübrenin İzmir Kekiği {Origanum onites L.)'nin Verim ve Kalitesi Üzerine Etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya, Cilt I, Sayfa 497-500.
[31]Kırıcı, S. ve M. İnan. 2001. Çukurova Koşullarında Kekik {Origanum syriacum var. bevani/yte Farklı Biçim sayısının Verim ve Verim Komponentleri Üzerine Etkisi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21Eylül 2005, Cilt II, Sayfa 291-294.
[32]Kokkini, S. 1996. Taxonomy, Diversity and Distribution of Origanum Species. In: Padulosi S., ed. Oregano. Proceedings of The IPGIR Int. Workshop on Oregano, 8-12 May 1996, Valenzano (Bari), Italy. Rome:IPGRI, p.2-12.
[33]Lagouri, V., G. Blekas, M. Tsimidou, S. Kokkini and D. Boskou. 1993.Composition and antioxidant activity of essential oils from oregano plants grown wild in Greece. Zertschrift für Lebensmittel Untersuchung und Forschung, 197,20-23.
[34]Marzi, V. 1996. Agricultural Practices for Oregano. In: Padulosi S., ed. Oregano. Proceedings of The IPGIR International Workshop on Oregano, 8-12 May 1996, Valenzano (Bari), Italy. Rome:IPGRI, p.61-67.
[35]Marquard, R., Th; Müller, GieBen, A. Ceylan, E. Bayram ve H. Otan. 1996. Origanum-Wildsammlungen aus der Turkei:Gehalte und Zusammensetzung des atherischen Öls. Arznei-und Gewurzpflanzen, 1:134-137.
[36]Mastelic, J., M. Milos and I. Jerkovic. 2000. Essential Oil and Glycosidically Bound Volatiles of Origanum vulgare L. ssp. hirtum (Link) Ietswaart. Flavour and Fragrance Journal.
[37]Mheen, H. Van der, 2006. Selection and Production of Oregano Rich in Essential Oil and Carvacrol. Acta Hort. 709, ISHS 2006, 95-99.
[38]Oflaz, S., M. Kürkçüoğlu, K.H.C. Baser. 2002. Origanum onites ve Origanum vulgare subsp. hirtum Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir, Sayfa 252-258.
[39]Özcan, M., J.C. Chalchat ve A. Akgül. 2001. Composition of The Essential Oils of Origanum majorana L. And Origanum vulgare subsp. hirtum Growing Wild in Turkey. Workshop on Agricultural and Quality Aspects of Medicinal and Aromatic Plants, May 29-June 01, 2001, Adana/Turkey, p. 175-184.
[40]Özgüven, M. ve E. Stahl-Biskup. 1989. Ecological and Ontogenetical Variation in Essential Oil of Origanum vulgare L, 37th Annual Congress on Medicinal Plant Research, Society of Medicinal Plant Reseach. Braunschweig, Sep., p.5-9.
[41]Özgüven, M., S. Sekin, B. Gürbüz, N. Şekeroğlu, F. Ayanoğlu ve S. Erken. 1995. Tütün, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretimi ve Ticareti. www.zmo.org.tr/etkinlikler/6tk05/023mensure.pdf.
[42]Özgüven, M., M. Schneider ve R. Marquard. 1996. Yield and Quality Aspect of Origanum Wild Species Collected in The Çukurova Region of Turkey. Proceedings International Symposium Breeding Research on Medicinal and Aromatic Plants. Quedlinburg-Germany, June 30-July 4, 1996. Beitrage zur Züchtungsforschung, Bundensansalt für Züchtungsforschung an Kulturpflanzen, 2. Jahrgang, Heft 1, p.21-24.
[43]Palevitch, D. 1987. Recent Advances in the Cultivation of Medicinal and Aromatic Plants. Acta Horticulturae 208: p.29-35.
[44]Seçmen, Ö., Y. Gemici, G. Görk, L. Bekat ve E. Leblebici. 1995. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. E.Ü. Fen. Fak. Kitaplar Serisi No: 116, İzmir (1995).
[45]Sivropoulou, A., E. Papanicolaou, C. Nikolau, S. Kokkini, T. Lanaras, M. Arsenakis. 1996. M. Antimicrobial and Cytotoxic Activities of Origanum essential Oils. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 44: 1202-1205.
[46]Skoula, M., P. Gotsiou,, G. Naxakis and C. B. Johnson 1999. A Chemosystematic Investigation on The Mono-and Sesquiterpenoids in The Genus Origanum (Labiatae). Phytochemistry 52:649-657.
[47]Souleles, C. 1991. Volatile Constituents of Origanum dubiumleaves and stem-bark. Planta medica 57:77-79.
[48]Şarer, E., J.J. Scheffer ve A.B. Svendsen. 1982. Monoterpenes in The Essential Oil of Origanum majorana. Planta Medica. 46(4):236-239.
[49]Tepe, B., D. Daferera, M. Sökmen, M. Polissiou ve A.O. Somken. 2004. The in Vitro Antioxidant and Antimicrobial Activities of The Essential Oil and Various Extracts of Origanum syriacum L. var. bevanii. J. Sci Food Agric, 84,1389-1396.
[50]Vokou, D., S. Kokkini, J.M. Bessiere. 1989. Origanum onites L. (Lamiaceae) in Greece: Distribution, Volatile Oil Yield and Composition. Economic Botany (1988), 42(3):407-412.
[51]Witchtl, M. 1971. Die pharmakognostich-Chemisehe Analys BAND, 12, Frankfurt/M.
[52]Yaldız, G., N. Şekeroğlu, M. Özgüven ve M. Kırpık. 2005. Seasonal and Diurnal Variability of Essential Oil and its Components in Origanum onites L Grown in Ecological Conditions of Çukurova. Grasas Y Aceites, 5(4):254-258.
[53]Zeybek, N. 1985. Farmasötik Botanik (Kapalı Tohumlu Bitkiler Sistamatiği ve Önemli Maddeleri). Ege Univ., Eczacılık Fak. Yayınları, No:l, Sayfa 329-330, İzmir.