Cevriye MERT, Arif SOYLU

Bazı kızılcık (Cornus mas L.) çeşitlerinin döllenme biyolojisi üzerinde araştırmalar

Bu çalışmada, Bursa koşullarında yetiştiriciliği yapılan Değirmendere, Erkenci Değirmendere, Yuvarlak Bardak, İri Bardak ve Uzun Memeli kızılcık yerel çeşitlerinde; kendilemenin ve serbest tozlanmanın meyve tutumuna etkisi araştırılmıştır. Ayrıca bu çeşitlerde in vitro koşullarında çiçek tozu canlılık ve çimlenme testleri yapılmıştır. Çeşitlerin çiçek tozu canlılık değerleri (% 56.02-75.01) genellikle yüksek bulunmuş, çimlenme düzeyi ise % 2.36-34.36 değerleri arasında değişim göstermiştir. Tüm çeşitlerde % 15 sakkaroz konsantrasyonundan en iyi çimlenme (% 13.85-34.36) oranı elde edilmiştir. Çeşitlerin serbest tozlanma koşullarındaki meyve tutma oranları % 11.50-13.93 ve kendilemelerdeki meyve tutma oranları ise % 1.0-5.73 arasında değişmiştir. Ancak, çiçek tozu borularının dişidk borusu içindeki gelişimleri, kendileme ve serbest tozlaşma koşullarında belirgin bir farklılık göstermemiş, diğer meyve türlerinde dişicik borusunda görülen tipik uyuşmazlık belirtilerine rastlanmamıştır. Elde edilen sonuçlar, incelenen kızılcık çeşitlerinden yüksek düzeyde ürün elde edebilmek için yabancı tozlaşmanın gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

meyve bahçeleri, Bursa (şehir), döllenme, Cornus mas, döl verimi, serbest tozlaşma, odunsu süs bitkileri, kendileme, meyve tutumu

Studies on the fertilisation biology of some cornelian cherry (Cornus mas L.) cultivars

This study was conducted to determine the fruit set of cornelian cherry (Cornus mas L.) local cultivars: Değirmendere, Erkenci Değirmendere, Yuvarlak Bardak, İri Bardak and Uzun Memeli, under self and free pollination conditions. In addition viability and germination tests of pollen grains were performed in vitro conditions. Viability and germinability rates of pollen grains changed between 56.02-75.01% and 2.36-34.30%, respectively. Higher level of germinations 13.85-34.36% obtained from 15% of sucrose concentration. Fruit set of the cultivars under free pollination conditions changed between 11.50-13.93% and self pollination conditions changed between 1.0-5.73%. However, pollen tube growth in the self pollinated and cross pollinated styles under free pollination conditions did not show any differences, and any incompatibility signs. The results of this study showed that cornelian cherry cultivars need cross pollination to set high level of crop.

Keywords:

orchards, Bursa, fertilization, Cornus mas, fertility, open pollination, ornamental woody plants, inbreeding, fruit set,

PDF

___

[l]Akçay, M.E. ve E. Yalçınkaya. 2003. Yalova'da Yetiştiriciliği Yapılan Bazı Kızılcık (Cornus mas L) Tiplerinin Döllenme Biyolojisi Üzerine Araştırmalar. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 08-12 Eylül, Antalya, Sayfa 280-281.
[2]Anonim, 2006. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel Üretim İstatistikleri, 2004. http://www.die.gov.tr/. Brewbaker, J.L. 1957. Pollen Cytology and Incompatibility Systems in Plants. Journal Heredity, 48:271-277.
[3]Darrow, M.G. 1975. Minor Fruits. Advances in Fruit Breeding. J. Janick and J. N. More (eds), Purdue Universty Press, Indiana, USA, 623 p.
[4]Düzgüneş, O. 1963. Bilimsel Araştırmalarda 'İstatistik'. Prensipleri ve Metodları. Ege Üniv. Matbaası, İzmir, VIII+375S.
[5]Düzgüneş, O. 1975. İstatistik Metodları (İstatistiğe Giriş). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No 578, 179s.
[6]Eriş, A, A. Soylu, E. Barut, and Z. Dalkılıç. 1993. A Research on the Selection of Cornel. Proceedings of the Eucarpia Fruit Breeding Section Meeting Held at Wadenswil/Einsiedeln, Switzerland from August 30 to September 3. Progress in Temperate Fruit Breeding, Page 207-210.
[7]Heslop-Harrison, 1 1975. Incompatibility and the Pollen-Stigma Interaction. Ann. Review of Plant Physiology, 26: 403-425.
[8]Klimenko, S.V. 1990. Ukrayna'da Kızılcık. Kiev IMaikova Dumka, Kiev, Ukraine, 171p.
[9]Pırlak, L. ve M. Güleryüz. 1995. Uzundere, Tortum ve Oltu İlçelerinde Doğal Olarak Yetişen Kızılcıkların (Cornus mas L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. •Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim 1993, Ankara, Sayfa 258-262.
[10]Pırlak, L. 1997. Bazı Kızılcık (Cornus mas L.) Tiplerinde Çiçek Tozu Üretim Miktarları, Canlılık ve Çimlenme Düzeyleri ile Meyve Tutumu Arasındaki İlişkiler. Bahçe 26
[ll]Soylu, A. 2006. Meyve Yetiştirme İlkeleri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ders Notları; 20. Bursa, 6. Baskı, 191s.
[12]Soylu, A. ve M. Ayfer. 1981. Marmara Bölgesinde Yetiştirilmekte Olan Bazı Önemli Kestane Çeşitlerinin Çiçek Yapıları ve Meyve Tutmaları Üzerinde Araştırmalar. Bahçe 10(2):45-65.
[13]Ülkümen, L. 1973. Bağ-Bahçe Ziraati. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 67, Erzurum, 415s.
[14]Yalçınkaya, E. 1999. Batı Karadeniz Bölgesinin Bazı İlerinde Kızılcık {Cornus mas L) Seleksiyonu (Doktora Tezi, Basılmamış).Çukurova üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Adana.120s.
[15]Williams, R.R. 1970. Factors Affecting Pollination in Fruit Trees. (Eds. Luckwill, L.C. and Cutting, C.V., Physiology of Tree Crops.' Academic Pres. London, 193-207p.