Bazı nohut genotiplerinin (Cicer arietunum L.) ısparta şartlarına adaptasyonu üzerine kantitatif bir yaklaşım

Bu araştırma bazı nohut çeşitlerinin İsparta ekolojik koşullarında adaptasyonunu ve çeşitlerin farklılıklarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tesadüf blokları deneme deserrîride 4 tekrarlamalı olarak 1996-1997 yıllarında yapılan iki yıllık denemede 11 çeşjt kullanılmıştır. Elde edilen veriler çok değişkenli istatistik analiz yöntemleri ile değerlendirilmiştir.İki yıllık sonuçlara göre, gözlenen tüm özelliklerde çeşitler arası farklılıkların önemli olduğu saptanmıştır. Dane verimi bakımından en yüksek değeri, İsparta yöresinde yaygın olarak kullanılan üretilip tüketime sunulan İspanyol nohut (125.6 kg/da) ve Akçin-91 (123.2 Kg/da) verirken, diğer çeşit ve hatlardan düşük dane verimi (104.6-115.3 kg/da) elde edilmiştir. Ana bileşenli faktör analizi sonuçlarına göre bir anabileşen (PCI) elde edilmiştir. Buna göre, çeşitler benzerliklerine göre bir gurupta toplanmaktadır. Ancak, kümeleme analizi sonuçlarına göre 2 ana öbek ve 3 alt öbekte benzerliklerine ve farklılıklarına göre çeşitlerin guruplandığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

kümeleme analizi, Isparta, uyum, bitki ıslahı, Cicer arietinum, nohut, temel öğeler analizi, genotip

A quantitative approach on the adaptation of some chickpea genotypes (Cicer arietunum L.) for Isparta conditions

This study was carried out to determine the adaptation of some chickpea varieties under the ecological conditions of İsparta province in Turkey. Eleven varieties were used in two years study (between the years of 1996 and 1997) with randomized block design with four replicate. Data were analysed by multivariate statistical methods.According to the two years results, the differences between the varieties were found to be important in all characters observed. The highest seed yield was obtained from İspanyol nohut (125.6 kg/da), which is widely grown and consummed in İsparta area and Akçin-91 (123,2 kg/da) as well, whereas low seed yield (104.6-115.3 kg/da) was obtained from the other cultivars and lines. One principal component (PCI) was found by factorial analyses. But, eleven varieties were seperated in two main groups and three subclusters as a result of cluster analyses.

Keywords:

cluster analysis, Isparta, adaptation, plant breeding, Cicer arietinum, chickpeas, principal component analysis, genotypes,

PDF

___

[l]Adam, D. and J.T. ,Gene Hwangs, 1999. Predictions intervals, factor analysis models; and gh-dimensional empirical linear prediction. Vol. 94, no, 446 - Theory and Methods, p. 446-455.
[2]Anonim 1995. Türkiye'de bakliyat üretimi ve pazarlaması. İzmir Ticaret Odası 199.7, Yayın No:34, İzmir.
[3]Anonim 1997a. Köy Hizmetleri İsparta İl Müdürlüğü, İsparta. iklim verileri. İsparta Yayınlanmamış kayıtlar,
[4]Anonim 1997b. İsparta i Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, İsparta.
[5]Chatfield, C. and AJ. Collins 1980, Introduction to multivariate analysis. London: Chapman and Hall.
[6]Dumbre, A.D. and R.B. Deskmukh, 1984. Genetic divergence in chickpea. International Chickpea Newsletter 10:6-7.
[7]Engin, M., 1989. Çukurova koşullarına yüksek verimlive makinalı haşata uygun kışlık nohut (C.arietunum L.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, cilt 4, sayı 6, Aralık 1989, 75-84, Adana.
[8]Eser, D., H.H. Geçit, O. Koyuncu ve H.Y. Emeklier, 1987. Nohut gen materyalinin zenginleştirilmesi ve değerlendirilmesi. TÜBİTAK Proje No. TOAG-528, Ankara.
[9]Jackson, J.E. 1991. A user's guide to principal components, Newyork: John Wiley and Sons.
[10]Johnson, R.A. and D.W.Wicherin, 1992. Applied multivariate statistical analysis. 3 rd edition,Prentice-Hall Inc. Englewood Cliffs. N.J. 07632, Londra.
[ll]Kahn, B.A. and P.J. Stoffella 1989. Distribution pattern of seed yield in cowpea. Crop Science, 29: 981- 985.
[12]Karasu, A., 1993. Bazı nohut çeşitlerinin (Cicer arietunum L.) agronomik ve teknolojik karakterleri üzerine bir araştırma. Doktora tezi (yayınlanmamış), Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
[13]Khargade, P.V., M.N. Narkhede and S.K. Raut, 1985.Genetic variability studies in chickpea. International Chickpea Newsletter 12 : 12-13.
[14]Lester, N., Hakiza, J., Stavropoulos, N., Taxeira, M. 1986. Variation patterns in the African Scarlet Egglant. Solanium aethiopicum L. In: Styles, B.T. (Ed): Infraspecific Classification of Wild and Cultivated Plants, 283-307. Oxford University Press, Oxford.
[15]Mathehou, A. et al., 1995. Studies on the table grape germplasm grown in Northern Greece I. Maturity time, bunch characteristics and yield. Vitis 34(3). 155-138.
[16]Poma, I., F.Noto and F.D. Alessandro, 1988. Agronomic assessment of some Sicilian Populations of spring-sown chickpea.Newsletter 19 : 19-22.
[17]Sabater, C.R. 2004. Clustering to reduce regional heterogeneity: a Spanish case study. Journal of Population Research May 2004.
[18]Samal, K.M. and P.N. Jagadev, 1989. Genetic variability studies and scope for improvement in Chickpea orissa, India. International Chickpea Newsletter 20: 6.
[19]Singh, K.B. and S. Tuwafe, 1981. The collection, evaluation and maintenence of kabuli Chickpea germplasm at İCARDA. International Chickpea Newsletter 4 : 2-4.
[20]Şehirali, S., 1988. Yemeklik tane baklagiller. Ankara Univ. Ziraat Fak. Yayınları: 1089, Ders Kitabı 314, Ankara.
[21]Tosun, o. ve D. Eser, 1975. Nohut (cicer arietunum L) çeşitlerinde verim ile bazı morfolojik özellikler arasındaki ilişkiler. Ankara Univ. Zir. Fak. Yıllığı, 25, (1): 171-180 Ankara.
[22]Vaupel, J.W. and A.I.Yashin, 1985. Hetrerogeneitys ruses: some surprising effects of selection on population dynamics. American Statistican 39:176-185.