Aile işletmelerinde nepotizm ve örgütsel bağlılık ilişkisi: Kütahya'da faaliyet gösteren otel işletmelerinde bir araştırma

Bu araştırmada, aile işletmelerinde nepotizm ve örgütsel bağlılık ilişkisi incelenmektedir. Örneklem olarak, Kütahyada faaliyet gösteren aile işletmesi şeklindeki otel işletmelerinde çalışan işgörenler seçilmiştir. Araştırma verileri, dört otel işletmesinin 99 çalışanından, anket tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Bulgulara göre; terfi ve işe alma sürecinde kayırmacılığın, duygusal, normatif ve devam bağlılığı ile anlamlı ve negatif ilişki içinde oldukları tespit edilmiştir. İşlem kayırmacılığının ise, duygusal ve normatif bağlılıkla anlamlı ve negatif ilişki içinde olduğu saptanmıştır. İşlem kayırmacılığı ile devam bağlılığı arasında, istatistiksel açıdan anlamlı herhangi bir ilişki bulunamamıştır.

The relationship between nepotism and organizational commıtment in family businesses: A research in hotel businesses in Kütahya

This study examined the relationship between nepotism and organizational commitment in family businesses. Employees were choosed as a sample that are working in the family business hotels in Kütahya. Research data was obtained from 99 employees of four hotels by questionnaire technique. According to the findings, it is determined that nepotism in the promotional and hiring process have significant and negative relationship with affective, normative and continuance commitment. Operational nepotism has significant and negative relationship with the affective and normative commitment. There is no statistically significant relationship found between operational nepotism and continuance commitment.

PDF

___

_____http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.50 9783ec95a880.92300234>, [Erişim Tarihi: 05.11.2012].

Abdalla, H. F., Maghrabİ, A. S. ve Raggad, B. G. (1998). Assessing the Perceptions of Human Resource Managers Toward Nepotism, A Cross-Cultural Study. International Journal of Manpower. 19 (8): 554 570.

Ağca, V. ve Ertan, H. (2008). Çalışanların Örgütsel Bağlılıklarının Demografik Özelliklerine Bağlı Olarak Değişmesi: Antalyada Beş Yıldızlı Otellerde Bir İnceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (22): 389 408.

Ağca, V. ve Ertan, H. (2008). Duygusal Bağlılık İçsel Motivasyon İlişkisi: Antalyada Beş Yıldızlı Otellerde Bir İnceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10 (2): 135 156.

Aile Şirketleri: Değişim ve Süreklilik. (2005). Ankara Sanayi Odası Yayınları, Ankara. [Erişim Adresi]: _____http://www.aso.org.tr/kurumsal/media/kaynak/TUR/yayinlarimiz/ailesirke tleri.pdf>, [Erişim Tarihi: 09.10.2012].

Akoğlan, M. ve Kozak, N. (1995). Otel İşletmelerinde Personel Kullanım Alanları Üzerine Bazı Gözlemler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 6 (2): 36 39.

Aközer, M. (2003). Kamuoyu Gözüyle Kamuda Yolsuzluk. Görüş Dergisi. Aralık: 14 22.

Aksu, H. ve Başar, S. (2005). Yolsuzlukların Bütçe Açıkları Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 20 (1): 285 296.

Aktan, C. C. (2001). Siyasal Ahlak ve Siyasal Yozlaşma. C. C. AKTAN (ed.), Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri İçinde. Hak İş Yayınları, Ankara: 51 69. [Erişim Adresi]: _____

http://www.deu.edu.tr/userweb/hilmi.coban/%C3%B6devler/yolsuzluk/siya sal%20ahlak%20ve%20siyasal%20yozla%C5%9Fma.pdf>, [Erişim Tarihi: 25.12.2012]

Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1990). The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization. Journal of Occupational Psychology. 63 (1): 1 18.

Anderson, R. C. ve Reeb, D. (2003). Founding-family ownership and firm performance: Evidence from the S&P 500. Journal of Finance. 58 (3): 1301 - 1328.

Araslı, H., Bavık, A. ve Ekiz, E. H. (2006). The Effects of Nepotism on Human Resource Management: The Case of three, four and five star hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy. 26 (7/8): 295 308.

Araslı, H. ve Tümer, M. (2008). Nepotism, Favoritism and Cronyism: A Study of Their Effects on Job Stress and Job Satisfaction in the Banking Industry of North Cyprus. Social Behavior and Personality. 36 (9): 1237 1250.

Arslan, E. T. (2006). Aile Şirketlerinde Profesyonel Yöneticinin İkilemleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.

Asunakutlu, T. ve Avcı, U. (2010). Aile İşletmelerinde Nepotizm Algısı ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 15 (2): 93 109.

Aslan, İ. ve Çınar, O. (2010). Bir Aile Şirketinin Kurumsallaşması: Yeniden Yapılandırma ve Varislerin Yönetime Hazırlanması Süreci. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 2 (1): 89 97.

Ateş, Ö. (2003). Aile Şirketlerinde Değişim ve Süreklilik Anlayışı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Aydemir, B., Seymen, O. A. ve Taşçı, A. D. A. (2004). Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma Süreci ve Sektörel Bir Uygulama. 1. Aile İşletmeleri Kongresi. T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. 17 18 Nisan, İstanbul: 604 617.

Baum, R., J. ve Wally, S. (2003). Strategic Decision Speed and Firm Performance. Strategic Management Journal. 24 (11): 1107 1129.

Baumgartner, B. (2010). Erfolgreiche Zukunftsgestaltung in Familienunternehmen. H. SILLER and A. ZEHRER (ed.) Entrepreneurship und Tourismus. Unternehmerisches Denken und Erfolgskonzepte aus der Praxis, Linde Verlag, Wien: 85 102.

Bayhan, V. (2002). Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 26 (1): 1 13.

Bayraktaroğlu, S., Kutanis, R. Ö. ve Dosaliyeva, D. (2009). İşkoliklik ve Örgütsel Bağlılık: Bankacılık Sektöründe Karşılaştırmalı Bir Araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. 21 23 Mayıs, Eskişehir: 553 558.

Bektaş, Ç. ve Köseoğlu, M.A. (2007). Aile İşletmecilik Kültürünün Girişimcilik Eğilimine Etkileri ve Bir Alan Araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 9 (13): 297 317.

Bilgin, N. (2007). Aile Şirketleri Kurumsallaşma Eğilimleri: Ankara Kobi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel İşletmelerinde Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11 (19): 75 94.

Bozkurt, R. (2004). Aile İşletmelerinde Sürekliliğin Sağlanması 2. Anahtar Dergisi. MPM Aylık Yayın Organı, Ağustos, 16 (188): 14 15.

Büte, M. (2010). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Sürecinde Yaşadığı Sorunlar. Akademik Bakış Dergisi. Ekim Kasım Aralık, (22): 1 24.

Büte, M. ve Tekarslan, E. (2010). Nepotizmin Çalışanlar Üzerine Etkileri: Aile İşletmelerine Yönelik Bir Saha Araştırması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. Bahar, 6 (1): 1 21.

Büte, M. (2011). Nepotizm ve İş Tatmini İlişkisinde İş Stresinin Aracı Rolü Var Mıdır? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Nisan, (29): 175 184.

Cho, S., Woods, R. H., Jang, S. ve Erdem, M. (2006). Measuring the Impact of Human Resources Management Practies on Hospitality Firms Performances. International Journal of Hospitality Management. 25 (2): 262 277.

Çöl, G. (2004). Örgütsel Bağlılık Kavramı ve Benzer Kavramlarla İlişkisi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 6 (2). [Erişim Adresi]: _____ http://www.isguc.org/?p=article&id=233&cilt=6&sayi=2&yil=2004>, [Erişim Tarihi: 23.11.2012].

Çöl, G. ve Gül, H. (2005). Kişisel Özelliklerin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri ve Kamu Üniversitelerinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 19 (1): 291 306.

Demir, M. Ö. (2012). Sosyal Bilimlerde İstatistiksel Analiz: SPSS 20 Kullanım Kılavuzu. Detay Yayıncılık, Ankara.

Demirel, Y. (2008). Örgütsel Güvenin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Tekstil Sektörü Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi. 5 (2): 179 194.

Dikmen, Ç., Çakınberk, A., Aksel, İ ve Çakır, A. (2006). Aile İşletmelerinde Yönetimin Devredilmesi Sürecinde Varisten Beklenen Özelliklerin Belirlenmesi: İstanbul Örme Sanayicileri Derneği (ÖRSAD) Üyelerine Bir Uygulama. 2. Aile İşletmeleri Kongresi. 14 15 Nisan, İstanbul: 162 173.

Doğan, S. ve Kılıç, S. (2007). Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirmenin Yeri ve Önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Temmuz Aralık. (29): 37 61.

Durna, U. ve Eren, V. (2005). Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 6 (2): 210 219.

Dyer, W. G. (1989). Integrating Professional Management into a Family Owned Business. Family Business Review. 11 (3): 221 235.

Ericksson, R. A. (2007). Here Today But What About Tomorrow? Reducing the Attrition of Downsizing Survivors by Increasing Their Organizational Commitment. Ph. D. Thesis. Northwestern University.

Eroğlu, A. H., Adıgüzel, O. ve Öztürk, U. C. (2011). Sessizlik Girdabı ve Bağlılık İkilemi: İşgören Sessizliği İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi ve Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 16 (2): 97 124.

Ford, R. ve Mclaughin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal (pre-1986). September, (64): 57 61.

Günel, R. (2005). Aile İşletmelerinde Yönetimin Bir Sonraki Devrinde Yaşanan Sorunların Tespitine ve Bu Sorunların Çözümüne İlişkin Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Hamşıoğlu, A. B. (2011). Pazar Yönlülük, Kalite Yönlülük ve İşletme Performansı İlişkisi: İlaç Sektöründe Yapılan Bir Çalışma. Ege Akademik Bakış. 11 (1): 91 101.

Hengstmann, W. (1935). Die Familiengesellschaft. Dissertation. Martin-Luther Universitaet, Halle-Wittenberg.

Hernandez, E. H. ve PAGE, R. A. (2006). Nepotism in the Employment Recruitment Process: How Nepotism Builds Organizational Commitment. Journal of Business Management and Change. 1 (1): 3 14.

Izgar, H. (2008). Okul Yöneticilerinde İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. (25): 317 334.

İçöz, O. (1991). Turizm Sektörünün Gelişmesinde İnsan Unsurunun Önemi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 2 (6): 15 - 18.

İlkiz, O. ve Hitay, O. (1992). Türkiye'de Turizm Eğitiminde Sorunlar. Turizm Eğitimi Konferans-Workshop, 09 11 Aralık, Ankara.

İyiişleroğlu, S. C. (2006). Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 2.Baskı, Asil Yayın Dağıtım Ltd., Ankara.

Karabulut, A. T. (2008). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşmaya ve Yönetim Fonksiyonlarına Yönelik Yönetim Sorunları: İstanbulda Tekstil Sektöründe Üretim Yapan Aile İşletmesi Kobiler Üzerinde Bir Araştırma.

Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 15 (2): 643 676.

Karpuzoğlu, E. (2000). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Kayabaşı, Y. (2005). Politik Yozlaşmaya Çözüm Olarak Anayasal İktisat. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Keleş, H. N., Özkan, T. K. ve Bezirci, M. (2011). A Study on the Effects of Nepotism, Favoritism and Cronyism on Organizatinal Trust in the Auditing Process in Family Businesses in Turkey. International Business & Economics Research Journal. 10 (9): 9 16.

Kocabaş, F. ve Baytekin, E. P. (2004). Aile İşletmelerinde Nepotizm ve İç Müşteri Üzerindeki Etkileri. 1. Aile İşletmeleri Kongresi. T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. 17-18 Nisan, İstanbul: 424 430.

Kozak, M. A. (1998). Otel İşletmelerinde Stres Faktörleri. Tugev Seçme Makaleler: 29. Turizm Geliştirme ve Eğitim Vakfı Yayını No: 46, İstanbul.

Laker, D. R. ve Williams, M. L. (2003). Nepotisms Effect on Employee Satisfaction and Organizational Commitment: An Empirical Study. International Journal of Human Resources Development and Management. 3 (3): 191 202.

Lakshminarasimhan, S. (2011). Is it a Boon or Bane for the Organization?. [Erişim Adresi]: _____http://www.brighthub.com/office/humanresources/articles/119324.aspx>, [Erişim Tarihi: 24.12.2012].

Mandl, I. (2008). Overview of Family Business Relevant Issues. KMU FORSCHUNG AUSTRIA. Austrian Institute for SME Research. Vienna, Austria.

Met, Ö. ve Erdem, B. (2011). Türk Otel Zincirleri ve Büyüme Stratejileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Aralık, 14 (26): 333 326.

Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). A Three Component Conceptualization of Organizational Commitment. Human Resource Review. 11 (1): 61 89.

Mullins, L. J. (1995). Hospitality Management A Human Resources Approach. Second Edition, Pitman Publishing, London.

Ohara, T. W. (1999). The oldest Family Business in America. Family Business. Winter, 1999.

Obeng, K. ve Ugboro, I. (2003). Organizational Commitment Among Public Transit Employees: An Assessment Study. Journal of The Transportation Research Forum. 57 (2): 83 98.

Oral, S., Çiçek, O. ve Aktaş, G. (1994). Turizm Bilincinin Oluşturulmasında Yaygın Eğitimin Yeri ve Önemi. 1. Turizm Sempozyumu. 17 18 Kasım, Ankara.

Ören, K. (2007). Sosyal Sermayede Güven Unsuru ve İşgücü Performansına Etkisi. Kamu İş. 9 (1): 71 90.

Özalp, Ş. (1971). Küçük İşletmeler: 38. Ankara.

Özler, D. E., Atalay, C. G. ve Şahin, M. D. (2008). Mobbingin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (22): 37 60.

Özler, H., Özler, D. E. ve Gümüştekin, G. E. (2007). Aile İşletmelerinde Nepotizmin Gelişme Evreleri ve Kurumsallaşma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (17): 437 450.

Öztürk, A. T. (2008). Değişen Çağın Aile İşletmelerinde Kurum Kültürünün Yerleştirilmesinde Profesyonel Yöneticilerden Beklentiler. Çankaya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi. Journal of Arts and Sciences. Aralık, (10): 109 116.

Özutku, H. (2008). Örgüte Duygusal, Devamlılık ve Normatif Bağlılık İle İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 37 (2): 79 97.

Pelit, E. ve Kılıç, İ. (2012). Mobbing İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Şehir ve Sayfiye Otellerinde Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi. 4 (2): 122 140.

Poutziouris, P., Wang, Y. ve Chan, S. (2002). Chinese Entrepreneueship: The Development of Small Family Firms in China. Journal of Small Family Business and Enterprise Development. 9 (4): 400 415.

Saldamlı, A. (2000). Otel İşletmelerinde Stres Kaynakları ve Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Beş Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6 (6): 288 302.

Shanker, M.C. ve Astrachan, J. H. (1996). Myths and Realities: Family Business' Contribution to the US Economy-A Framework for Assessing Family Business Statistics. Family Business Review. 9 (2): 107 123.

Siller, H. ve Zehrer, A. (2010). Entrepreneurship und Tourismus. Unternehmerisches Denken und Erfolgskonzepte aus der Praxis. Linde Verlag, Wien.

Stup, R. E. (2006). Special Research Report: Human Resource Management and Dairy Employee Organizational Commitment. [Erişim Adresi]: _____ http://www.cnr.berkeley.edu/ucce50/ag-labor/7research/Stup06.pdf>, [Erişim Tarihi: 20.11.2012].

Tagiuri, R. ve Davis, J. A. (1992). On the Goals of Successful Family Companies. Family Business Review. 5 (1): 105 117.

Tarhan, R. B., Gençkaya, Ö. F., Ergül, E., Özsemerci, K. ve Özbaran, H. (2012). Bir Olgu Olarak Yolsuzluk: Nedenler, Etkiler ve Çözüm Önerileri. [Erişim Adresi]: _____http://www.tedmer.org.tr/pdf/yolsuzluk.pdf>, [Erişim Tarihi: 10.11.2012].

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Verileri, [Erişim Adresi]: _____http://www.kutahyakulturturizm.gov.tr/belge/1- 91847/konaklama.html>, [Erişim Tarihi: 25.02.2012].

Usal, A. ve Kurgun, O. A. (2006). Turizm İşletmelerinde Maliyet Analizi. Detay Yayınevi, Ankara.

Uygur, A. (2007). Örgütsel Bağlılık İle İşgören Performansı İlişkisini İncelemeye Yönelik Bir Alan Araştırması. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi. (1): 71 85.

Vergin, N. (1997). Evrensel Değerler Karşısında Akrabanın Akrabaya Yaptığı. Yeni Yüzyıl (19.10.1997).

Vural, B. A. ve Sohodol, Ç. (2004). Aile Şirketlerinde Kurumsal Kültür: Avantajlar Dezavantajlar ve Öneriler Üzerine Bir Çalışma. 1. Aile İşletmeleri Kongresi. T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. 17-18 Nisan, İstanbul: 324 332.

Williams, M. L. ve Laker, D. (2010). Nepotism: Can it Affect the Bottom Line?. Northeastern Association of Business, Economics and Technology. Proceedings Book. October 19th & 20th, Pennsylvania, USA: 230 236.

Yalçın, A. ve İplik, F. N. (2005). Beş Yıldızlı Otellerde Çalışanların Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Adana İli Örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4 (1): 395 412.

Yatkın, A. (2009). Sosyal Sermaye Unsurlarının Kamu Yönetiminde Hizmet Verimliliği ve Vatandaş Tatmini Üzerine Uygulanabilirliği (Elazığ Valiliği Örnek Alan Araştırması). e-Journal of New World Sciences Academy. 4 (2): 193 213.

Yazıcıoğlu, İ. ve Koç, H. (2009). Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (21): 497 507.

Yıldız, G., Tutar, H. ve Yılmazer, A. (2012). Aile İşletmelerinde Aile Değerleri Kurumsallaşmayı Engeller mi?. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Haziran, 16 (1): 119 134.

Yüksel, M. ve Tunçsiper, B. (2011). The Relationship Between Mobbing and Organizational Commitment in Workplace. International Review of Management and Marketing. 1 (3): 54 64.