+IA- Türetme Ekinin İşlevlerine Dair Bazı Gözlemler

Yapı bilgisinin ana konularından biri kelime yapımıdır. Dilde ilk ihtiyaçlara uygun olarak yaratılan kökler sayı bakımından sınırlıdırlar. Her dil, karşılaştığı yeni kavramlar ve bu kavramlara bağlı olarak karşılaştığı yeni hareketleri kendi imkanları ölçüsünde ifade etme yolları arar. Türkçe'de bu yollardan ilki yeni kelimeler türetmektir. Türkçe'de kelime türetme, en işlek, en geniş kelime kazanma yoludur Türkçe'deki eklerin bir kısmı eskiden bugüne devam ederek kullanılan, bir kısmı da zamanla birden fazla ekin kaynaşmasından oluşmuş, birleşik ek biçiminde olan birimlerdir. Dilin işletilmesini yeni kavramların karşılanmasını sağlayan ekler, dilin tarihi seyri içinde biçim ve fonksiyon açısından değişikliklere uğrarlar. +IA- isimden fiil yapma eki dilimizde Eski Türkçe'den bu yana işlek bir biçimde kullanılan ve bugün hala canlılığını koruyan türetme eklerimizdendir. Bu yazı, +IA- ekinin dil tarihimizde tespit edilen işlevlerini günümüzdeki işlevleriyle karşılaştırmayı amaçlamaktadır.

Some Observations on the Functions of Morpheme "+IA"

Creating words is one of the main themes of the construction knowledge. Turkish language derives new words in order to meet the new concepts. Word deriving is the most intensive and widest way to form new words. The suffix +IA has been one of the mostly used deriving joint that has still been being actively used to form verbs from nouns. The aim of this study is to compare the functions of +la suffix in our language history with the functions today.

___

Akalın, Şükrü Halyk (1993), +IA- Ekinin Çatı Ekleriyle Kullanılışı Konusundaki Görüşler ve Ekin Yabancı Kaynaklı Kelimelere Getirilişi Üzerine, Türk Gramerinin Sorunları Toplantısı (22-23 Ekim 1993), TDK, Ankara 1995, s.92-98.
Aktunç, Hulki (1998),Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Atalay, Besim (1982), Divan ü Lügati't-Türk Tercümesi II, TDK Yayınları, Ankara.
Bozkurt, Fuat (1995),Türkiye Türkçesi Cem Yayınevi, İstanbul.
Ergin, Muharrem (1988) ,Üniv er siteler İçin Türk Dili, Bayrak Yay.
Gencan, Tahir Nejat (1971), Dilbilgisi, TDK Yayınları, İstanbul.
Gencan, Tahir Nejat (1972), Divanü Lügat-it Türk'te Dil Kuralları, Divanü Lügat-it Türk Özel Sayısı, Türk Dili, Yıl 22, Cilt XXVII, S.253, Ekim.
Hacıeminoğlu, Necmettin (1992), Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara.
Hengirmen, Mehmet (l99S),Türkçe Dilbilgisi, Engin Yayınevi, Ankara.
Korkmaz, Zeyhep (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK Yayınlan, Ankara.
Kurum Yayını, (1983), TDK Türkçe Sözlük, Ankara, TDK Yayınları.

Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi-Cover

ISSN: 1302-2423
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1999
Yayıncı: Bursa Uludağ Üniversitesi

Arşiv