Bir Mantık Bilgini: Hoca Abdülkerim Efendi ve Eserleri

Mantık alanında yüzyıllardan beri süregelen bilgilenme biçimi Osmanlı dünyasında 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren değişmeye başladı. Bu değişme devletin ve toplumun Batı bilgi ve kültürüne açılmasına bağlı olarak gerçekleşen bir gelişmedir. Miftahü'l-Fünun adlı tercüme eserle başlayan Mantık yenileşmesinin o yıllarda başka eserlerle de desteklendiğini görebilmekteyiz. Hoca Abdülkerim Efendi 'nin çalışmaları bu yönden ilgiye değer önemde çalışmalar olarak karşımıza çıkmaktadır. Kendisi bir Felsefe ve Mantık hocası olarak çok sayıda öğrenci yetiştirmiş olduğu gibi çok sayıda esere de imza atmış saygın bir bilim adamıdır. Eserleri arasında özellikle Mizanü'1-Adl mantık alanında son zamanların toplayıcı değere sahip kitaplarının başında yer alan son derece önemli bir çalışma ürünüdür.

A Philosopher of Logic: Hoca Abdulkerim Efendi and His Works

The Ottoman world, where logic provided a way of gaining knowledge, began to change after the middle of the 19th century. Such changes in Ottoman State and society were due to contact with the Western world and cultures. The translation of Miftahu'l-Funun, together with other books and articles, into the Ottoman language renewed interest in Logic studies. A respected scholar, Hoca Abdulkerim Efendi was a philosophy teacher who trained many students and wrote many important books about Logic. His works were a significant contribution. One of his books, "Mizanu'l- Adi" is still known as one of the best works of Logic.

PDF

___

ABDÜLKERİM EFENDİ, Mizanü'l_Adl fi'l-Mantık ve Haşiye (Arapça), Ceride-i Havadis Matbaası, 1276/1860, 136+4 s. Zübdefi İlmi's-Sarf (Türkçe), --,1277/1861(Telif tarihi), 456 s; 2. baskı: İstanbul, Matbaa-i Amire, 1292/1875,456 s. İbn Sina (Türkçe), Tasvir-i Efkar Gazetesi Mat., 1279/1862-63, 15. s Alaka Şerhi Üzerine Talikat (Arapça), Matbaa-i Amire, 1274/1858,127s; 2. baskı:Matbaa-i Amire, 1284/1867-68,127 s; 3. basla: Mücellid Ali Bey Matbaası, 1286/1869-70,127 s; 4. baskı: Matbaatü'l Es'ad, 1297/1880,136s; 5. baskı: Matbaa-i Amire, 1305/1888,127 s. Elhaşiyetü'l-Cedide Ala Ali Kuşi (Arapça), Matbaa-i Amire, 1285/1868-69,189+110 s; 2. baskı: Matbaa-i Esad, 1297/1880,134 s; 3. baskı: -, 1305/1888, 4+108 s. Risale-i Kaza ve Kader (Türkçe), Matbaa-i Amire, 1293/1876-a, 16s. Risale-i Ruh-i İnsaniye (Türkçe), Matbaa-i Amire, 1293/1876-b, 36 s. Risale fi Tahkiki'l-Hareketi'l-Hafiza li'z Zeman (Türkçe), Bayezid'de Süleyman Efendi Matbaası, 1297/1880, 13 s. Kıssa-i Salaman ü Absal (Türkçe), Ceride-i Askeriye Matbaası, 1299/1882,16 s. Haşiye Ala Hasiyeti Seyleküti Ale't- Tasavvurat (Arapça), LCilt:-, 1303/1885, 400 s; II. Cilt: Bosnevi Hacı Muharrem Efendi Matbaası, 1305/1888, 392 s. Camiü'l Hakaik (Arapça), Trz, 256 s (tamamlanmıyor).
BURSALI MEHMED TAHİR EFENDİ, Osmanlı Müellifleri, C. I-II, Matbaa-i Amire, İstanbul, 1333.
FATMA ALİYE, Cevdet Paşa ve Zamanı, İstanbul, 1332.
MEHMED ALİ AYNİ, Türk Mantıkçıları, İktisat matbaası, İstanbul, 1928.
MEHMED SÜREYYA EFENDİ, Sicill-i Osmani, C.III, Sebil Yayınları, İstanbul, 1996.
OKAY, ORHAN, MehmedAkif, Akçağ Yayınları, Ankara,1989.

Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi-Cover

ISSN: 1302-2423
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1999
Yayıncı: Bursa Uludağ Üniversitesi

Arşiv