GERMİYAN SARAYINDAN BURSA SARAYINA BİR GELİN GİDER: DEVLET HATUN

Osmanlı hanedanı arasında birçok padişahın yabancı kadınlarla evlendiği bilinmektedir. Bir Türk olan Germiyan Beyi'nin kızı Devlet Hatun ile evlenen Yıldırım Bâyezid gibi olanlar da azımsanmayacak sayıdadır. Osmanlı Devleti yerleştiği Anadolu'da güvenliği tam anlamıyla sağladıktan sonra buradaki beylikler, Osmanlılar ile ittifak arayışlarına girdiler. Bunlardan biri de Karamanoğulları'ndan çekinen Germiyanoğulları'dır. Germiyan Beyi Süleyman Şah, kızını I. Murad'ın oğluyla evlendirmek suretiyle onun desteğini alacağını düşünmüştür. Sultan Murad Hudâvendigâr, Süleyman Şah ile Mevlâna soyundan gelen Mutahhara Hatun'un kızı Devlet Hatun'u, oğlu Bâyezid'e alarak bu beylikle dostane ilişkilere girmiştir. Düğün öncesi gelen giden elçiler ve gönderilen hediyeler, yapılan düğün, gelin çeyizi olarak Kütahya, Tavşanlı, Emet ve Simav yörelerinin gelin çeyizi olarak verilmesi hakkında kaynaklarda zengin bilgiler mevcuttur. Ancak bazı tarihçilere göre Çelebi Mehmed'in, Germiyan Beyi Süleyman Şah'ın kızı Devlet Hatun'un oğlu olmadığı, onun annesinin azatlı bir cariye olduğudur. Bu durum araştırılmaya ve açıklığa kavuşturulmaya muhtaçtır. Murad Hudâvendigâr düğüne davet ettiği devlet yöneticileriyle bazı diplomatik antlaşmalar imzalamıştır. Böylece düğün bir nevi devletlerarası zirve toplantısına dönüşmüştür.Devlet Hatun vefat ettiğinde Bursa'da Meydancık Mahallesindeki özgün mimariyle yapılan türbesine defnedilmiş ve oğlu Çelebi Mehmed, bu türbe için birtakım vakıflarda bulunmuştur. Bu yazıda; Devlet Hatun'la başlayan Osmanlı-Germiyanoğulları arasındaki ilişkiler, Devlet Hatun'un hayatı, çocukları ve Bursa'daki türbesi hakkındaki bilgiler kroniklerden, arşiv belgelerinden derlenerek sunulacaktır.

A Bride Goes From Germiyan Palace to Bursa Palace: Devlet Khatun

It is known that many sultans of Ottoman dynasty got married with foreign women. The ones like Yıldırım Bâyezid who were married to Devlet Khatun, the daughter of the Germiyan Ruler who was also a Turk himself, were substantial number. After providing the security in full sense in Anatolia, where it settled, the Ottoman Empire started to seek alliance with other Principalities here. One of them is Germiyans who are bewared of Karamans. Germiyan Ruler Süleyman Shah thought to get Murad I's support by marrying his daughter to Murad I's son Yıldırım Bâyezid. Sultan Murad Hudavendigâr, by marrying his son Bâyezid to Devlet Khatun who is the daughter of Süleyman Shah and Maulana descendant Mutahhara Khatun, entered into friendly relationships with this Principality. There is a wealth of information available about the outgoing and coming messengers before the wedding, the wedding gifts sent, the bride's dowry and Kütahya, Tavşanlı, Emet and Simav regions, given as bride's dowry. However, according to some historians Çelebi Mehmed is not the son of Devlet Khatun, daughter of Germiyan Ruler Süleyman Shah, but son of a freed concubine. This case needs to be investigated and clarified. Murad Hudavendigar signed some diplomatic treaties with statesmen whom he invited to the wedding. In this way, the wedding turned into an interstate summit. When Devlet Khatun died she was buried in the tomb, built with its original architecture in Meydancık District in Bursa, and her son Çelebi Mehmed made some donations for this tomb. In this paper, by compiling from chronicles about her tomb and archive documents, the information about the Ottoman-Germiyans relations, began with Devlet Khatun, her life, her children and her tomb in Bursa will be presented.

___

Ahmed Eflâkî, Âriflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1989.
Ahmed Tevhid, "Rum Selçukî Devleti'nin İnkirazıyla Teşekkül Eden Tavâif-i Mülûkdan Kütahya'da Germiyân Beyleri", Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası, cüz: 8, 1 Haziran 1327, ss. 505-513.
Âşık Paşazâde, Tevârîh-i Âl-i Osman, Âli neşri, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1332.
Ayverdi, Ekrem Hakkı, Çelebi ve II. Sultan Murad Devri 806-855 (1403- 1451), II, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul 1989.
Baldırzâde Mehmed Selisî, Ravza-i Evliya, haz. Mefail Hızlı-Murat Yurtsever, Arasta Yayınları, Bursa 2000.
Başar, Fehameddin, "Evrenosoğulları", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XI, İstanbul 1995, ss. 539-541.
Beşbaş, Nermin-Denizli, Hikmet, Türkiyede Vakıf Abideler ve Eski Eserler, III. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1983.
Gökbilgin, M. Tayyib, XV. ve XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası Vakfılar-Mülkler-Mukataalar, İşaret Yayınları, İstanbul 2007.
Gölpınarlı, Abdülbâki, Mevlânâ'dan Sonra Mevlevilik, İnkilâp ve Aka yayınları, İstanbul 1983.
Halil Edhem, "Âl-i Germiyân Kitâbeleri", Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası, Sayı 1, cüz 2, 1 Haziran 1326, ss. 112-130.
Hoca Sadeddin Efendi, Tacü't-Tevarih, Tab'hane-i Âmire, 1279.
Hoca Sadettin Efendi, Tacü't-Tevarih, I, haz. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1992.
Işın, Ekrem, "İstanbul'da Mevlevî Şeyh Aileleri ve Mevlevîliğin Bir İmparatorluk Tarikatı Olarak Örgütlenmesi", Birinci Uluslararası Mevlânâ, Mesnevî ve Mevlevîhâneler Sempozyumu Bildirileri (19-21 Aralık 2001), haz. Emrehan Küey, Manisa 2001, ss. 33-40.
Işın, Ekrem, "Mevleviliğin Üç Dönemi (Genel Bir Değerlendirme)", Bursa'da Dünden Bugüne Tasavvuf Kültürü 2, haz. Nahit Kayabaşı, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa, 2003, ss. 151-155.
İnalcık, Halil, "Mehemmed I", The Enclclopadia of Islam, VI, new edition, Brill, Leiden 1991, ss. 973-978.
İnalcık, Halil, "Mehmed I", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXVIII, Ankara 2003, ss. 391-394.
İnalcık, Halil, Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları (1302-1481), İSAM, İstanbul 2010.
İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağı (1300-1600), çev. Ruşen Sezer, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.
İsmail Beliğ, Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân, Hüdavendigâr Matbası, 1302.
Kepecioğlu, Kâmil, Bursa Kütüğü, II-III, haz. Hüseyin Algül ve diğerleri, Bursa Kültür A.Ş., Bursa 2009.
Lowry, W. Heath, Osmanlı Döneminde Balkanların Şekillenmesi 1350-1550, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
Mecdî Mehmed Efendi, Şakaik-i Nu'maniyye ve Zeyilleri Hadaiku'ş-Şakaik, haz. Abdülkadir Özcan, I, Çağrı Yayınları, İstanbul 1989.
Mehmed Neşrî, Kitâb-ı Cihan-Nümâ, yay. Faik Reşit Unat-Mehmed A. Köymen, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
Mustafa Lütfî, "Bursa'da Yıldırım Bâyezid'in Düğünü", Yeni Mecmua Bursa Özel Sayısı, Sa. 75-9, 1 Mayıs 1339, haz. Uygar Umut, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa 2013, ss.61-63.
Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah, Camiü'd-Düvel Osmanlı Tarihi (1299- 1481), haz. Ahmet Ağırakça, İnsan Yayınları, İstanbul 1995.
Önkal, Hakkı, Osmanlı Hanedan Türbeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1992.
Özönder, Hasan, "Kütahya Mevlevihanesi", Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl 2, Sayı 2, Mayıs 1996, ss. 69-89.
Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1983.
Pay, Salih, Kuruluşundan Günümüze Yeşil Külliyesi, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa 2010.
Su, Kâmil, Yıldırım Bayezit, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara 1999.
Uluçay, M. Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Ötüken Yayınları, İstanbul 2011.
Uzun Çarşılıoğlu, İsmail Hakkı, Bizans ve Selçukiylerle Germiyan ve Osman Oğulları zamanında Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaası, İstanbul 1932.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, "Germiyân-Oğulları", İslâm Ansiklopedisi, IV, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Eskişehir 1997, ss. 767-770.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, "Mehmed I", İslâm Ansiklopedisi, VII, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Eskişehir, 1997, ss. 496-506
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1983.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, "Osmanlı Tarihinin İlk Devirlerine Aid Bazı Yanlışlıkların Tashihi", Belleten, Sayı 81, 1957, 173-188.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
Varlık, Mustafa Çetin, "Germiyanoğulları", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XIV, Yayınları, İstanbul 1996, ss.33-35.
Varlık, Mustafa Çetin, Germiyan-oğulları Tarihi (1300-1429), Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara 1974.
Yinanç, Mükrimin Halil, "Bâyezid I", İslâm Ansiklopedisi, II, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Eskişehir 1997, ss. 369-392.