ABDÜLHAK HÂMİD’İN PİYESLERİNDE ARAP İMAJI

1852 yılında dünyaya gelen Abdülhak Hâmid Tarhan, Tanzimat devrinde edebî faaliyetleri ile önemli bir yer tutmuştur. Doksan seneye yaklaşan bir ömür boyunca kırka yakın eser yazmış olan Hâmid, piyeslerinde Arap karakterlere geniş bir yer vermiştir. Yazarın ailesi, benimsediği düşünce ve Romantik akımı, Arap imajına ilgi duymasında önemli bir rol oynamıştır. Bu makalede Abdülhak Hâmid’in piyeslerinde canlandırdığı Arap karakterler ele alınmıştır. Karakterlerin çoğu olumlu olup millî ve dinî değerlere sımsıkı bağlı kişiler olarak çizilmiştir. Abdülhak Hâmid’in yaşadığı dönem ile o zamanda benimsediği İttihad-ı İslâm düşüncesi Arap karakterlerin olumlu bir şekilde çizmesinde önemli bir rol oynamıştır. Hâmid, piyeslerinde Arapları “öteki” değil, “bizden birisi” olarak sunmuştur.

The Image of Arab in Abdulhak Hamid’s Plays

Abdulhak Hamid, born 1852, occupied an important position during the Tanzimat period due to his literary proliferation. Hamid, who lived almost 90 years and wrote almost 40 literary works, gave importance to the Arab protagonists in his plays. The writer's family, the idea he adopts and the Romantic stream played an important role in the writer's tendency to embody the Arab characters in his works. This article deals with the topic of the Arab characters in Hamid’s plays. Most of them were portrayed in a positive way, adhering to religious and patriotic values. The period in which the author lived and his devotion to Pan-Islamic ideas played an important role in his depiction of Arab protagonists. Abdulhak Hamid did not look at the Arabs as “strangers”, but as “one of us”.

PDF

___

Akıncı, Gündüz (1954). Abdülhak Hâmid Tarhan: Hayatı, Eserleri ve Sanatı. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Enginün, İnci (2000). “Edebiyatımızda Endülüs”. Araştırmalar ve Belgeler. İstanbul: Dergâh Yay. s. 32-41
Gürsoy, Belkıs (1981). Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Tiyatro Eserlerinde Kadın. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Gürsoy, Belkıs (1995). "Türk Edebiyatı’nda Endülüs". Kubbealtı Akademi Mecmuası, S.1, s. 9-22.
Mahgoob, İdris Nasr (1977). Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Konusunu İslâm Tarihinden Alan Piyesleri. Yayınlamamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Milas, Herkül (2000). Türk Romanı ve “Öteki”: Ulusal Kimlikte Yunan İmajı. İstanbul: Sabancı Üniversitesi.
Rousseau, A. M ve Cl. Pichois (1994). Karşılaştırmalı Edebiyat. çev. Mehmet Yazgan. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Sarıçiçek, Mümtaz (2015). “Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Tiyatrolarında Endülüs”. Zeitschrift für die Welt der = Türken Journal of World of Turks, C. 7, S. 2, s. 73-85.
Shakespeare, William (1293). Temaşa: Othello. çev. Hasan Bedreddin ve Mehmed Rıfat. İstanbul: Kırk Ambar Matbaası.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (2010). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. (7. bs.) haz. Abdullah Uçman, İstanbul: YKY.
Tarhan, Abdülhak Hâmid (1335b). İbn Musa yahut Zatü’l Cemal. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Tarhan, Abdülhak Hâmid (1335c). Külliyât-ı Âsâr; Abdullahü’s-Sagîr. İstanbul: Âsâr-ı Müfide Kütüphanesi: Matbaa-i Âmire.
Tarhan, Abdülhak Hâmid (1335a). Târık yahut Endülüs Fethi. İstanbul: Âsâr-ı Müfîde Kütüphânesi, Matbaa-i Âmire.
Tarhan, Abdülhak Hâmid (2002). Abdülhak Hâmid Tarhan Tiyatroları 5, Târık yahut Endülüs’ün fethi, İbn Musa yahut Zatü’l-Cemal, Tezer yahut Melik Abdurrahmanü’s-Salis, Nazife, Abdullahü’s-Sagir. haz. İnci Enginün. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tekşan, Mesut (2011). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, İstanbul: Kriter Yayınları.
Uğurcan, Sema (2002). Abdülhak Hâmid Tarhan’ın Eserlerinde Tarih. İzmir: Akademi Kitabevi.
Wellek, Rene ve Austin Warren (1993). Edebiyat Teorisi. çev. Ömer Faruk Huyugüzel, İzmir: Akademi Kitabevi.