Türkiye’de Dış Borçların Sürdürülebilirliği ve Ekonominin Finansal Kırılganlığı Üzerine Analizler: 1989–2019

Makalenin amacı, Dünya Bankası’nın dikkate aldığı göstergeler yardımıyla 1989–2019 arasında Türkiye ekonomisinde dış borçların sürdürülebilirliğinin analiz edilmesi ve ekonominin finansal kırılganlık düzeyinin belirlenmesidir. Bu bağlamda, Türkiye ekonomisi için 13 temel makroekonomik değişken seçilerek üç farklı Finansal Kırılganlık Endeksi (FKE) türetilmiştir. Finansal kırılganlığın arttığını gösteren “eşik değer” 0.35 olarak bulunmuş ve bu eşik değerin hem 1994, hem de 2001 krizlerini önceden tahmin etme gücü olduğu gözlenmiştir. Buna karşın, üç farklı FKE’den hiçbiri 2008–2009 krizini öngören bir sinyal üretmemiştir. Ama bu da, 2008–2009 krizinin yurtiçi değil yurt-dışı kaynaklı olduğu göz önüne alınırsa, olması gerektiği gibidir. 2010’lu yıllarda dış borçlarda meydana gelen hızlı artışlar, FKE’nin 2017 yılında bir kez daha eşik değeri geçmesine yol açmıştır. Dış borçların sürdürülebilirliği açısından son yıllarda zayıf bir görünüm sergileyen Türkiye’nin, bu sorunun çözümü için yöneleceği en iyi yol ihracattır.

Analysis on the Sustainability of External Debt and the Financial Vulnerability of the Turkish Economy: 1989-2019

The aim of this article is to analyze the sustainability of external debt in the Turkish economy between 1989-2019 with the help of indicators taken into account by the World Bank and to determine the level of financial vulnerability of the Turkish economy. In this context, 13 basic macro economic variables were selected for the Turkish economy and three different Financial Vulnerability Indexes (FVI) were derived. These indexes (FVI), the threshold-value of which is 0.35, were successful in predicting both the 1994 and 2001 currency crises for it has produced strong signals in the years immediately preceding the two “homemade” crises. However, none of the three different indexes value produced a signal predicting the 2008- 2009 crises. But considering the fact that the said crises was “imported” and not “home-made”, this is neither surprising nor can be construed as a failure to predict. However, rapid increases in external debt in the 2010s led to FVI once again passing the threshold-value in 2017. As a result, exports are the best way for Turkey, which has shown a weak outlook in recent years in terms of sustainability of external debt, to solve this problem.

PDF

___

Bajpai, N., (1992). “Severely Indebted Low-Income Countries: Mounting External Debt and Servicing Burden”, Economic and Political Weekly, 27(17), 905–910.
Boote, A. R., Thugge, K., (1997). “Dept Relief for Low-Income Countries and the HIPC Initiative”, IMF Working Paper, No: 97/24, 1–29.
IMF, (2000). “Debt- and Reserve-Related Indicators of External Vulnerability”, https://www.imf.org/external/np/pdr/debtres/#IV_A
Çakman M. K., Çakmak U., (2007). “Para, Döviz ve Sermaye Piyasaları Arasındaki İlişkiler ve İstikrarsızlık Döngüsüne Katkı Yapan Dinamikler: Türkiye Örneği”, Abant izzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (14), 31–62.
Çukurçayır, S., (2014). “Türkiye’de Dış Borçların Sürdürülebilirliği: Eşbütünleşme Analizi”, Sosyo Ekonomi Dergisi, 2014–2, 140201, 9–31.
Demir, E., Can, G., (2015). “Borç Sürdürülebilirliğine İlişkin Değerlendirme”, Türkiye İş Bankası Raporu, 1–17. https://ekonomi.isbank.com.tr/ContentManagement/Documents/ar_05_2015.pdf
Dornbusch, R., (2001). “A Primer on Emerging Market Crises”, NBER Working Paper, No:8326, 1–12.
Eğilmez, M., (5 Aralık 2013). “Dış Borçlarımız” (http://www.mahfiegilmez.com/).
Eğilmez, M., (10 Nisan 2016). “Türkiye’nin Dış Borçları” (http://www.mahfiegilmez.com/).
Eğilmez, M., (29 Aralık 2017). “Brüt ve Net Dış Borç Stoku, Dış Borçların Döviz Kompozisyonu ve Bir Yılda Ödenecek Dış Borç Miktarı” (https://www.paraborsa.net/).
Frankel, J. A., Rose, A, K., (1996). “Currency Crashes in Emerging Markets: An Empirical Treatment”, Board of Governors of the Federal Reserve System International Finance Discussion Papers, No:534, 1–28.
IMF, (2018). “L-7 Assessing External Debt Sustainability and Foreign Reserves”, IMF−Singapore Regional Training Institute, 1-46.
IMF, (2020). World Economic Outlook, Nisan, 1–37.
Jeanne, O., (1997). “Are Currency Crises Self-Fulfilling? A Test”, Journal of International Economics, No:43, 263–286.
Kaminsky, G., Lizondo, S. ve Reinhart, C. M., (1998). “Leading Indicators of Currency Crises”, IMF Staff Paper, Vol:45, No:1, 1–48.
Kaya, A., (2013). Mali Sürdürülebilirlik: Teori ve Uygulaması, Türkiye Bankalar Birliği, Yayın No: 292, İstanbul.
Kıran, B., (2012). “The Sustainability Of Turkish External Debt: Evidence From Fractionally Integrated Approach Under Structural Breaks”, Economic Research - Ekonomska İstraživanja, Vol. 25 No:1, 21–33.
Masson, P., (1998). “Contagion: Mansoonal Effects, Spillovers and Jumps Between Multiple Equilibria”, IMF Working Paper, No:142, l–32.
Milesi-Ferretti, Gian M., Razin, A., (1998). “Current Account Reversals and Currency Crises: Empirical Regularities”, NBER Working Paper, No:6620, 1–54.
Mumyakmaz, A., (2019). “24 Ocak Ekonomik İstikrar Kararları ile 12 Eylül Askeri Darbesinin Neoliberalizm İttifakı ve Siyasal İslam’ın Süreçteki Rolü”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(4), 1899–1915.
Önel, G., Utkulu, U., (2006). “Modeling The Long-Run Sustainability Of Turkish External Debt With Structural Changes”, Economic Modelling, Vol. 23(4), 669–682.
Roubini, N., Wachtel, P., (1998). “Current Account Sustainability in Transition Economies”, NBER Working Paper, No:6468, 1-63.
Söyler, İ., (2001). “Türkiye’nin Dış Borçlarının Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi (Rasyo Analizleri)”, Maliye Dergisi, Sayı:138, 16–23.
United Nations, (2016). “Inter-agency Task Force on Financing for Development”, Addis Ababa Action Agenda, Monitoring Commitments and Actions, Inaugural Report 2016, 1–153.
Uygur, E., (2001). “Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri”, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, 1, 1–36.
Yılancı, V., Özcan, B., (2008). “External Debt Sustainability of Turkey: A Nonlinear Approach”, International Research Journal of Finance and Economics, No:20, 91–98.