OSMANLI DÖNEMİNDE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ YAPAN BAZI KURULUŞLAR

Sosyal hizmet dezavantajlı bireylerin ihtiyaçlarını gidermek, ortaya çıkan sorunları çözmek ve toplum refahını sağlamak amacıyla düzenlenen uygulamaları kapsayan bir alandır. İnsanın yaşam kalitesini artırmaya yönelik bir meslektir. Genel perspektifi insanlara yardım etmektir. Geçmişten günümüze ihtiyaç sahibi kişilere insancıl ortamlar sunarak yaşamlarının kolaylaştırılması amacını taşımaktadır. Sosyal hizmet faaliyetleri ile bireyden hareketle toplumun refahı hedeflenmektedir. Türk Tarihinde de sosyal hizmet kapsamında değerlendirilebilecek pek çok uygulama yürütülmüştür. Araştırmamızda Osmanlı Devleti’nin yürütmüş olduğu sosyal hizmet uygulamalarına değinilmiştir. Osmanlı döneminde sosyal hizmet çerçevesinde her türlü ihtiyaç sahibi insanın sorunlarını çözmek adına pek çok uygulama yürütülmüştür. Zor durumda olan insanların iyi hissetmesini sağlayacak gerekli kaynaklar sunulmuştur. Bu bağlamda çalışmamızda Osmanlı Devleti sosyal hizmet faaliyetleri ve bu amaçla kurulan müesseselere yer verilmiştir. Bu müesseselerden dezavantajlı bireyler olarak değerlendirilen kimsesiz çocuklar için kurulan, Osmanlı Döneminde önemli bir yere sahip olan Darüleytam kurumları incelenmiştir.

INSTITUTIONS RELATED TO SOCIAL WORK ACTIVITIES IN THE OTTOMAN PERIOD

Social work is a field that includes practices that are designed to meet the needs of disadvantaged individuals, solve problems that arise and provide community well-being. It is a profession for increasing the quality of life of human. The general perspective is to help people. The past is aimed at making life easier by presenting humane environments to the people who need day to day necessities. Social welfare is aimed at the individual by acting with social service activities. In the Turkish history, many applications that can be evaluated within the scope of social services have been carried out. In our research, social service practices that were carried out by the Ottoman State were mentioned. In the Ottoman period, many applications have been carried out in order to solve the problems of people who have all kinds of needs in social services. It has provided the necessary resources to make people in difficult situations feel better. In this context, we have included Ottoman State social service activities and foundations. Darüleytam institutions which were established for orphaned children who entered the frame of disadvantaged individuals and who have an important place in the Ottoman period were evaluated.

PDF

___

Acar, H. (2004). “Cumhuriyet’in Çocuk Refahı Politikasını Yapılandıran Bir Sivil Toplum Örgütü: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu (1921-1981)”. Çalışma Ortamı. S. 73. Mart-Nisan.
Acar, H. Duyan, G. Ç. (2003). “Dünyada Sosyal Hizmet Mesleğinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi”. Toplum ve Sosyal Hizmet. C. 14, S. 1, s. 1–19.
Akalın, Ş. (2002). “Kervansaray”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 25. s. 299-302.
ANON, (2018) Darülaceze. http://www.darulaceze.gov.tr/Kurumsal/KurulusAmaci (erişim tarihi 12.02.2018)
Ayhan, H. Maviş, H. (1994). “Darüşşafaka”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 9. s. 7-9.
Baş, E. (Editör) (2013). İslam Kurumları Tarihi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi; Y. PRK. UM, 46/29; BOA; Y. A. RES, 104/34; BOA; MF. HYR, 10/37;
BOA; MF, HYR, 26/45; BOA; İ. HUS, 69/1316 C. 87; BOA; İ. MF, 6/1317. S. 25.
Bingöl, O. (2015). “Genel Bağlarıyla Sosyal Hizmet ve Toplum”. Mavi Atlas 5: 69-77.
Birol, N. (2009). Halil Rıfat Paşa Dönemi ve İcraatı 1827-1901. Ankara: Cedit Neşriyat.
Çanlı, M. (2003). “Eytam İdaresi Sandıkları ve Osmanlı Devleti’nde Yetimlerin Ekonomik Haklarının Korunması”. Savaş Çocukları Öksüzler ve Yetimler. İstanbul. s. 59-86.
Çiçek, H. (2001). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Mali Bunalım”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
Çobanoğlu, A. V. (2002). “Külliye”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 26. s. 542-544.
Dönümcü, Ş. (2004). “Yaşamla Bütünleşen Bir Mesleğin Öyküsü” İçinde: Sema Kut ve Sosyal Hizmet. Ankara: SHUDGM.
Dönüş, S. (2018) Ortaçağ Anadolusu’nda Bir Kadın Teşkilâtı : Bâcıyân-ı Rûm https://benimgozumden.wordpress.com/haymenana/
Duyan, V. (2010). Sosyal Hizmet Mesleği: Temelleri Yaklaşımları Müdahale Yöntemleri. Ankara: SHUDGM.
Düstur, III. Tertip, 7. Cilt, s. 1547 https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/67.
Ergin, O. (1977). Türk Maarif Tarihi. C. 1-2. İstanbul.
Erkan, A. R. Erkan, G. (1987). “Darüleytamlar”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi. Ocak. C. 5. S. 1. s. 61-68.
Friedlander, A. W. (1965) Sosyal Hizmetin Kavram ve Metotları. Çev. Elkin Besin. Ankara: SSYB, SHGM.
Friedlander, A. W. (1966). Sosyal Refah Hizmetlerine Başlangıç. Çev. Resan Taşçıoğlu. Ankara: SSYB.
İnanç, V. (2002). “Eytam İdaresi Sandıkları ve Marmaris Örneği (1895-1911)”. Muğla Üniversitesi SBE (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Kalınkara, V. (2016). Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Kanar, M. (2000). Darüşşafaka Türkiye’de İlk Halk Mektebi. İstanbul.
Kapcı, H. Z. (2016). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yetim. İstanbul: Kriter Yayınevi.
Karabekir, K. (2015). Çocuk Davamız. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kırpık, C. (2004). “Osmanlı Devleti’nde İşçiler ve İşçi Hareketleri”. Doktora Tezi. Isparta.
Kocahanoğlu, O. S. (1997). Midhat Paşa’nın Hatıraları:1 Hayatım İbret Olsun (Tabsıra-i İbret). İstanbul: Osman Selim Temel Yayınları.
Koç, B. (2007). “Osmalı Islahhanelerinin İşlevlerine İlişkin Bazı Görüşler”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (2). s. 113-127.
Koçer, H. A. (1970). Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi. İstanbul: MEB.
Koçu, R. E. (1974). Darülaceze (1895-1974). İstanbul.
Kongar, E. (1972). Sosyal Çalışmaya Giriş. Ankara: Sosyal Bilimler Derneği.
Kut, S. (1988). Sosyal Hizmet Mesleği. Ankara.
Müezzinoğlu, E. (2012). “I. Dünya Savaşı Esnasında Yetim ve Öksüz Çocukların Himayesi ve Eğitimi: Darüleytamlar”. History Studies. Volume 4/1. s. 399-417.
Nuhoğlu, H. (1993). “Darülaceze”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 8. s. 512-514.
Okay, C. (1999). Belgelerle Himaye-i Etfal Cemiyeti 1917-1923. İstanbul: Şule Yayınları.
Okur, Y. (1996). “Darüleytamlar”. Samsun: On Dokuz Mayıs Üniversitesi SBE. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Özcan, T. (2006). “Osmanlı Toplumunda Yetimlerin Himayesi ve Eytam Sandıkları”. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. S. 14. s. 103-121.
Özkan, S. (2006). “Türkiye’de Darüleytamların Gelişimi ve Niğde Darüleytamı”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S. 16. s. 211-229.
Öztürk, C. (1999). “Islahhane”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 19. s. 190-191.
Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 33.
Sarıkaya, M. (2007). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti”. Erzurum: AÜ. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 34. s. 321-338.
Sarıkaya, M. (2011). Sosyal Hizmet Kurumlarında Yönetim. İstanbul: Nobel Yayınları.
Sarıkaya, M. (2011). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti (1921-1935). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Sarpaşan, C. (2008). “Devletin Sivil Topluma Yaklaşımı Çerçevesinden Devlet-Sivil Toplum İlişkisi”. Yeterlilik Tezi. Ankara.
Semiz, Y. Kuş, R. (2004). “Osmanlıda Mesleki Teknik Eğitim İstanbul Sanayi Mektebi (1869- 1930)”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. S. 10 s. 275-295.
Sezer, C., Metin, Ö. (2013) Balkan Savaşlarından Millî Mücadeleye Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Yardım Faaliyetleri (1912-1922). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 32:54 (167-182)
Sofuoğlu, E. (2003). “Osmanlı Devleti’nde Yetimler İçin Alınan Bazı Sosyal Tedbirler”. Savaş Çocukları Öksüzler ve Yetimler, İstanbul. s. 49-58.
Şahinöz, A. Özgür T. (2002). Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 3: 67-88.
Şişman, A. (2008). “Osmanlı Devleti’nde Batılı Anlamda Mesleki ve Teknik Eğitimin Doğuşu”. Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1/1. s. 27-43.
Tomanbay, İ. (1999). Sosyal Çalışma Sözlüğü. Ankara: Selvi.
Toprak, Z. (1998). Darüşşafaka Tarihi 1863-1998. İstanbul.
Turan, K. (1996). Ahilikten Günümüze Mesleki ve Teknik Eğitimin Tarihsel Gelişimi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
Yazıcı, N. (2007). “Osmanlılarda Yetimlerin Korunması Üzerinde Bazı Değerlendirmeler”. AÜİFD. XLVII. S. 1. s. 1-46.
Yıldırım, M. A. (2012). “II. Meşrutiyet Devrinde Vilayet Sanayi Mekteplerini Yeniden Yapılandırma Girişimleri: Vilayet Sanayi Mektepleri Tertibatı”. Selçuk Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi. C. 31. S. 52. s. 133-170.
Yurdakul, İ. (2008). Osmanlı İlmiye Merkez Teşkilatı’nda Reform (1826-1876). İstanbul: İletişim Yayınları.
Yücer, H. M. (2003). Eyüpte Hâtûniye Tekkesi ve Tenşîtü l Muhibbînbi Menâkıb ı Hâce Hüsâmeddin. Tasavvuf İlmi Akademik Araştırma Dergisi, 219-251.