EMEKLİLİĞİN HANEHALKININ EĞLENCE VE KÜLTÜR HARCAMALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Literatürde boş zaman harcamaları olarak da karşımıza çıkan eğlence ve kültür harcamaları her türlü kültürel aktiviteleri, kültürel mal ve hizmetleri kapsamaktadır. Bu çalışmanın amacı emekli ve emekliliği yakın hanehalkının eğlence ve kültür harcamalarını inceleyerek emeklilik statüsüne geçişin dinamiklerini daha iyi kavrayabilmektir. Gary Becker’ın hanehalkı üretim teorisi esas alınarak ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2013 Hanehalkı Bütçe Anketi verileri kullanılarak uygulanan logistik analiz sonuçlarına göre emeklilik, toplam harcamalar ve eğitim Türkiye’de hanehalkının eğlence ve kültür harcamalarını pozitif yönde etkileyen önemli faktörlerdir. Emekli hanehalkı, emekliliği yakın hanehalkına kıyasla daha fazla eğlence ve kültürel harcamasında bulunmasına rağmen, emekliliği yakın hanehalkı için ücret dışı gelir eğlence ve kültür harcamalarını arttırıcı niteliktedir. Emekli ve emekliliği yakın hanehalkları için, ilerleyen yaşın eğlence ve kültür mallarına olan talebi azaltıcı etkisine karşılık, toplam harcamalar ve eğitim seviyesi bu tür mallara yönelik talebi pozitif yönde etkilemektedir. Engel analizi sonucunda elde edilen harcama esnekliği katsayısı, eğlence ve kültürel mal ve hizmetlerin tüm hanehalkları için lüks mallar olduğuna işaret etmektedir. Bu çalışmanın, sonuçları itibariyle hem politikacılara hem de bu tür malları üretenlere önemli ipuçları sağlayabileceği düşünülmektedir.

THE IMPACT OF RETIREMENT ON HOUSEHOLDS’ RECREATION AND CULTURE EXPENDITURES: A STUDY ON TURKEY FERİDE

Recreation and cultural expenditures that can be considered as leisure expenditures in the literature cover all kinds of cultural activities, cultural goods and services. The purpose of this study is to examine the households’ recreation and culture expenditures for retired and near retired households in order to better understand the Dynamics associated with the movement to retirement status. Based on the Gary Becker’s “Household Production Theory”, results of the logistic analyses which uses data from the 2013 Budget Survey of Turkish Statistical Institute suggest that retirement, total expenditures and education had positive impacts on recreation and cultural expenditure of Households in Turkey. Although retired households have more expenditure on recreation and culture compared to near-retired households, for near retired households, greater non-wage income significantly increased expenditures on recreation and culture. For retired and near-retired households, greater total expenditures and education increased the expenditures, while age decreased expenditures. Coefficient of expenditure elasticity that obtained from the result of the Engel analysis shows that cultural goods and services are luxury goods. It is thought that the results of this study may provide useful insights for policy makers as well as the suppliers of recreational and cultural goods and services.

PDF

___

Abdel-Ghany, Mohamed; Deanne L. Sharpe (1997), “Consumption Patterns Among the YoungOld and Old-Old”, The Journal of Consumer Affairs, Cilt:31, Sayı:1, ss:90-112.
Aguiar, M.; E. Hurst (2009), “A Summary of Trends in American Time Allocation”, Social Indicators Research, ss: 57-64.
Akın, F., Üçdoğruk Ş., Emeç H., (2001), “Türkiye Hanehalkı Eğlence Kültür Harcamalarında Tobit Modelin Kullanımı”, G.Ü İktisadi ve İdari Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:3, Sayı:3, Ankara, ss: 13- 26.
Alpar, Reha (2017), Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, Detay Yayıncılık, Ankara.
Arı, Erkan; Noyan, Aydın (2016) “Hanehalkı Otomobil Talebini Belirleyen Etkenleri İkili Logistik Regresyon Yöntemiyle Analizi: Türkiye Örneği”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:12, Kütahya, ss: 76-97.
Astar, Melek; Güriş, Selahattin (2015), SPSS ile İstatistik, Der Yayınları, Ankara.
Atkinson, Adele; Hayes, David (2010), Consumption Patterns Among Older Consumers, https://www.google.com.tr/search?q=Consumption+Patterns+among+ older+consumers &rlz= 1C1CHZL_trTR717TR717&oq=Consumption +Patterns+among+older+consumers& aqs= chrome. 69i57.1244j0j8& sourceid=chrome&ie=UTF-8, (20.11.2017).
Avcı, Mukiyen, Gizem (2011), “Türkiye’de Çalışan Kadınların Hanehalkı Harcama Örüntüleri Üzerine Etkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Becker, S. Gary (1975), Human Capital, Chicago: University of Chicago Press.
Blaine, Thomas W. ; Mohammad, Golam (1991), “An Empirical Asessment of U.S. Consumer Expenditures of Recreation-Related Goods and Services: 1946-1988”, Leisure Sciences, pp: 111- 112.
Chung, Sook Young; Magrabi, Frances M. (1990), “Age-Related Changes Patterns”, pp: 200-206, http://www.consumerinterests.org/assets/docs/CIA/CIA1990/1990_ chung. pdf, (20.11.2017).
Dardis, R., Derrick F., Lehfeld A., Wolfe K. E., (1981), “Cross-Section Studies of recreation expenditures in the United States”, Journal of Leisure Research, vol: 13, No:3, pp:181-194.
Dardis, R., Soberon-Ferrer H., Patro D., (1994), “Analysis of Leisure Expenditures in the United States”, Journal of Leisure Research, Vol:26, No: 4, pp:309-321.
Demiray, Uğur (1986), Açıköğretim Fakültesi Öğrencilerinin Boş Zamanlarını Değerlendirme Eğilimleri, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir.
Demiray, Uğur (1988), Kitle İletişim Araçları ve Boş Zaman, Eskişehir.
Ergenç, Ümran (2011), “Engel Eğrileri: Türkiye Örneği İncelemesi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Field, Andy (2009), Discovering Statistics Using SPSS, Sage Publications, 3. Baskı, ABD.
Hammonds Smith, M., Courtles J.C., Schwenk F.N., (1992), “A Comparison of Income, Income Sources, and Expenditures of Older Adults by Educational Attainment, Family Economics Review, Vol:5, No:4, pp:2-8.
Harrison, Beth (1986), “Spending Patterns of Older Persons Revealed in Expenditure Survey”, Montly Labor Review, Cilt:109, Sayı:10, pp:15-17.
Hız, Koşar (1994), “15-24 Yaş Arası Gençlerin Durumları ve Gelecek Beklentileri”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/HBA2013/turkce/index.html, (27.10.2017).
http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/HBA2013/turkce/index.html, (28.09.2017).
http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist, TÜİK Nüfus Projeksiyonları, (20.11.2017).
https://cse.google.com/cse?q=hanehalk%FD+t%FCketim+harcamas%FDn%FDn+da%F0%FDl%F Dm%FD&cx=015200851248949254112%3Aqaug18judny&ie=ISO-8859- 9&lang=tr#gsc.tab=0&gsc.q=hanehalk%C4%B1%20t%C3%BC ketim%20harcamas%C4%B1n%C4%B1n%20da%C4%9F%C4%B1l%C4%B1m%C4%B1&gsc.page= 1, (20.11.2017).
Juster, F. Thomas (1985), A Note on Recent Changes in Time Use. In Time, Goods and WellBeing, edited by F.T. Juster ve F.P. Stafford (313-332). Institute for Social Research, University of Michigan.
Kitchen, James W.; Hutchison, Paul D. (1990), “An Analysis of Recreation Expenditures By U.S. Consumers 1939-1988”, Texas Journal of Agriculture and Natural Resources, Sayı:4, Texas, pp: 480-490.
Lee, Hee-Chan (2001) “Determinant of Recreational Boater Expenditures on Trips”, Tourism Management, Cilt:22, Sayı:6, pp: 659-667.
McConnel, Charles; Deljavan Firooz, (1983), “Consumption Patterns of Retired Household”, Journal of Gerontology, Cilt:38, Sayı:4, pp: 480-490.
Moehrl, Thomas (1990), “Expenditure Patterns of the Elderly: Workers and Nonworkers”, Monthly Labor Review, Cilt: 113, Sayı: 5, pp:34-41.
Nieswiadomy, Michael; Rubin, Rose M. (1995), “Changes in Expenditure Patterns of Retirees:1972-1973 and 1986-1987”, Journal of Gerontology: Social Sciences, Vol:50, No: 5, pp: 274-290.
Kostakis I., Papadaki, S., Ioannis, Marketos A., (2014), “Greek Consumers’ Expenditure on Recreation Activities During Difficult Times”, Journal of Tourism and Recreation, Cilt:1, Sayı:1, America, pp:12-20.
Paulin, Geoffrey D. ; Duly , Abby L. (2002), “Planning Ahead: Consumer Expenditure Patterns in Retirement”, Monthly Labor Review, Cilt:125, pp: 38-58.
Robinson, J.P. ; Godbey G. (1997), “Time for Life: The Suprising Ways Americans Use Their Time”, PA: The Pennsylvania State University Press.
Rubin, Rose M. ; Nieswiadomy, Michael (1994), “Expenditure Patterns of Retired and Nonretired Persons”, Monthly Labor Review, pp:10-21.
Rubin, Rose M. ; Nieswiadomy, Michael, (1995), “Change in Expenditure Patterns of Retirees: 1972-1973 and 1986-1987”, Journal of Gerotology: Social Sciences, 50B (5), pp: 274-290.
Stafford, Frank; Duncan, Greg J. (1985), “The Use of Time and Technology by Households in the United States. In Time, Goods, and Well-being, edited by F.T Juster ve F.P. Stafford (245-282). Institute for Social Research, University of Michigan. TÜİK, (2007), 2006 Zaman Kullanım Anketi Sonuçları.
TÜİK, (2015), 2014-1025 Zaman Kullanım Araştırması.
Türkmen, Şadiye (2000), “Hanehalkı Üretim Teorisinde Bileşik Üretim Problemi İçin Bir Çözüm”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:18, Sayı:2, Ankara, ss: 305- 325.
U.S. Department of Labor Statistics, (2000), Spending Patterns By Age, https://www.bls.gov/opub/btn/archive/spending-patterns-by-age.pdf, (20.11.2017).
Uraz, Arzu (2008), “Assessing Patterns of Household Expenditures on Recreation and Culture in Turkey in 2003”, Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ünsal, M. Erdal, (2010), Mikro İktisat, İmaj Yayınevi, Ankara.
Wagner, Fritz; Washington, Verel R. (1982), “An Analysis of Personal Consumption Expenditures as Related to Recreation, 1946-1976”, Journal of Leisure Research, Cilt:14, Sayı:1, USA, pp: 37- 46.
Walker, Retia S.; Schwenk, Frankie N. (1991), “Income and expenditure patterns of consumer units with reference person age 70 to 79 and 80 or older”, Family Economics Review, 4 (1), pp:8- 13.
Weagly, Robert O. ; Huh, Eunjeong (2004), “The İmpact of Retirement on Household Leissure Expenditure”, Journal of Consumer Affairs, Cilt:38, Sayı: 2, America, pp:262-281.