Mülkiyet Hakları: Özel Mülkiyet Sisteminde Kaynak Tahsisi Üzerine Bir İnceleme

Mülkiyet hakları” kavramı; bir toplumdaki kaynakları kullanma haklarını, kaynaklar üzerinden gelir elde etme haklarını ve bu hakları başkalarına aktarma hakkını içermesi bakımından ve böylelikle toplumsal bölüşüm ve kaynakların tahsisi konularının temelini oluşturması bakımından iktisatta merkezi bir kavramdır. Mülkiyet haklarının alternatif tahsislerinin kaynakların kullanımını ve toplam hasılayı nasıl ve ne ölçüde etkilediği konusu önemli bir araştırma alanını teşkil etmektedir. Bu çalışmada mülkiyet hakları önce kavramsal olarak incelenmiş ve beşeri ve toplumsal boyutundan soyutlanamayacağı belirtilmiştir. Çalışmanın ağırlık noktasını özel mülkiyet sisteminin kaynak tahsisi bakımından incelenmesi oluşturmaktadır. Özel mülkiyet sisteminde kaynakların, en yüksek değerli kullanımlar arasında tahsis edilme eğilimi gösterdiği kabul edilmekte ve böylece mülkiyet haklarının, iktisadi etkinliği sağlama bakımından ele alındığı görülmektedir. Öte yandan dışsallıkların varlığı, bireysel amaçların toplumsal faydanın maksimizasyonu ile çelişmemesi gerektiği savı ve işlem maliyetleri; kamusal mülkiyeti, devlet mülkiyetini ve/veya devlet müdahalesini tartışmaya dahil etmektedir. Bu bağlamda, kapitalist sistem içerisinde beliren önemli bir amacın, kaynak tahsisinde özel ve kamusal mülkiyeti, işlem maliyetlerinin toplamını ve dışsallıkların maliyetini düşürecek şekilde birleştiren bir yapılanmaya ulaşmak olduğu belirtilebilir.

The concept of “property rights” is a central concept in economics for it includes the rights to use resources in a society, the rights to earn income from resources, and the right to transfer these rights to others, thereby forming the basis of social distribution and allocation of resources. The issue of how and to what extent alternative allocations of property rights affect the use of resources and total output is an important area of research. In this study, property rights were first analyzed conceptually and it was stated that they could not be abstracted from their human and social dimensions. The focus of the study is the examination of the private property system in terms of resource allocation. In the private property system, it is accepted that the resources tend to be allocated among the highest value uses, and thus it is seen that property rights are considered in terms of ensuring economic efficiency. On the other hand, the existence of externalities, the argument that individual goals should not conflict with the maximization of social utility, and transaction costs; brings public ownership, state ownership and/or state intervention in the discussion. In this context, it can be stated that an important goal of the capitalist system is to achieve a structure that combines private and public ownership in resource allocation in a way that reduces the sum of transaction costs and the cost of externalities.

PDF

___

Alchian, A. A. (1965). Some Economics of Property Rights. In: Economics Analysis of Property Rights. Indianapolis, Liberty Press.
Alchian, A. A. (1967). Pricing and Society. Occasional Paper No. 17. Westminster, The Institute of Economic Affairs.
Alchian, A. A. (2000). Mülkiyet Hakları İktisadına Giriş. Devlet Rekabet Mülkiyet ve İktisat içinde, Çev.: Rasim Kutlu, Değişim Yayınları, Adapazarı, 197-220.
Alchian, A. A. & Demsetz, H. (1972). Production, Information Costs and Economic Organization. The American Economic Review, 62, 777-95.
Alchian, A. A. & Demsetz, H. (1973). The Property Right Paradigm. The Journal of Economic History, 33(1), 16-27.
Buchanan, J. M. (1964). What Should Economists Do? Southern Economic Journal, 213-222.
Campbell, J. L. & Lindberg, L. N. (1990). Property Rights and the Organization of Economic Activity by the State. American Sociological Review, 55(5), 634-647.
Cheung, S. (1969). Transaction Costs, Risk Aversion and the Choice of Contractual Arrangements. Journal of Law and Economics, 12, 23-42.
Coase, R. H. (1937). The Nature of the Firm. Economica, New Series, 4(16), 386-405.
Coase, R. H. (2000). Sosyal Maliyet Sorunu. Devlet Rekabet Mülkiyet ve İktisat içinde, Çev.: Mehmet Aktaş, Değişim Yayınları, Adapazarı, 101-174.
Demsetz, H. (1964). The Exchange and Enforcement of Property Rights. Journal of Law and Economics, 7, 11-26.
Demsetz, H. (1967). Toward a Theory of Property Right. The American Economic Review, 57(2), Papers and Proceedings of the 79th Annual Meeting of the American Economic Association, 347-359.
Doğan, A. (2007). Özel Mülkiyet Hakkının Temeli Olarak Emek. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 56: 83-97
Furubotn, E. G. & Pejovich, S. (1972). Property Rights and Economic Theory: A Survey of Recent Literature. Journal of Economic Literature, 10(4), 1137-1162.
Ghatak, M. (2020). Property Rights and Productivity of Resource Allocation in Developing Countries. LSE Working Paper.
Hayek, F. A. (1948). ‘Free’ enterprise and competitive order. In Individualism and economic order (pp. 107–118). Chicago/London: The University of Chicago Press.
Held, V. (1980). Introduction. In: Property, Profits, & Economic Justice. Belmont: Wadsworth.
Kymlicka, W. (2006). Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Larson, B. A. & Bromley, D. W. (1990). Property Rights, Externalities, and Resource Degradation: Locating the Tragedy. Journal of Development Economics, 33, 235-262.
Locke, J. (1960). Second Treatise of Government. Cambridge: Cambridge University Press.
Morris, A. P. (2009). Mülkiyet Haklarının İktisadı. Liberal Düşünce, 2009(53-54), 5-12.
Moss, L. (2010). The Chicago Intellectual Property Rights Tradition and the Reconciliation of Coase and Hayek. The American Journal of Economics and Sociology, 69(1), 375-397.
Nozick, R. (2006). Anarşi Devlet ve Ütopya. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Ostrom, E. & Hess, C. (2010). Private and common property rights. Property law and economics, 5, 53.
Ostrom, E. & Schlager, E. (1996). The Formation of Property Rights. In: Rights to Nature, Washington, DC, Island Press, 127-156.
Pigou, A. C. (1950). The Economics of Welfare. London: Macmillan.
Robbins, L. (1932). The Nature and Significance of Economic Science. The Philosophy of Economics: An Anthology, 1, 73-99.
Robinson, J. (1972). The Second Crisis of Economic Theory. The American Economic Review, 62(1/2), 1-10.
Schlager, E. & Ostrom, E. (1992). Property Rights Regimes and Natural Resources: A Conceptual Analysis. Land Economics, 68, 249-262.
Schmidtz, D. (2009). Mülkiyet Kurumu. Liberal Düşünce, 2009(53-54), 5-23.